Αν υπάρχει ένα αίνιγμα με ενδιαφέρον σε αυτές τις εκλογές, αυτό δεν είναι

● ούτε το ποσοστό της Ν.Δ., το οποίο – αυστηρά σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις – φαίνεται ότι θα κινείται γύρω από το 33% των ευρωεκλογών του 2019,

● ούτε εκείνο του ΠΑΣΟΚ, το οποίο έχει χάσει τη δυναμική προηγούμενων μηνών και έχει πολύ σοβαρές πιθανότητες να μείνει στην τρίτη θέση,

● ούτε αυτό της Ελληνικής Λύσης, η οποία ουδέποτε μας προδιέθεσε για επίδοση… ανατρεπτική του πολιτικού σκηνικού ή, έστω, του χώρου της Δεξιάς.

Το ενδιαφέρον βρίσκεται κυρίως στο ποσοστό που θα λάβει ο ΣΥΡΙΖΑ – και οι λόγοι είναι πολλοί. Κατ’ αρχάς υπάρχουν η σφοδρή κρίση που πέρασε τον τελευταίο έναν χρόνο, η αλλαγή αρχηγού και η διάσπαση. Υπάρχει ακόμη ένας… πήχης, τον οποίο ο Στέφανος Κασσελάκης τοποθετεί και μετακινεί κατά το δοκούν, ανάλογα με τις εκάστοτε επικοινωνιακές ανάγκες.

Επειδή, όμως, συνήθως τους πήχεις δεν τους ορίζουν οι πολιτικοί αρχηγοί, αλλά η πραγματικότητα, είναι σαφές ότι ο πήχης των ευρωεκλογών του 2024 δεν μπορεί να τεθεί στο 23,75% των ευρωεκλογών του 2019, παρότι είναι λογικό και αναγκαίο να συγκρίνουμε ομοειδείς αναμετρήσεις. Ο λόγος είναι ότι τα τελευταία χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποστεί πολύ σοβαρή καθίζηση και πηγαίνει από ήττα σε συντριβή. Το ορθό, λοιπόν, είναι η σύγκριση να γίνει με το 17,83% των βουλευτικών του περασμένου Ιουνίου.

Η επίτευξη του εν λόγω ποσοστού ή η απόσταση από αυτό θα δώσει το μέτρο της επιτυχίας ή της αποτυχίας του Κασσελάκη – δεν λέμε του ΣΥΡΙΖΑ, διότι για διάφορους λόγους αυτή η μάχη είναι κυρίως του προέδρου και λιγότερο του κόμματος.

Περίπλοκη απάντηση

Πώς όμως θα μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ να προσεγγίσει ή να φτάσει το σχεδόν 18%; Αυτό είναι ένα ακόμη ερώτημα με περίπλοκη απάντηση.

Πολλοί αναλυτές, δημοσκόποι και άλλοι λένε, για παράδειγμα, ότι το «κοινό του Κασσελάκη» είναι νεανικό, έχει πολύ χαλαρή σχέση με την πολιτική, είναι κοινό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και, ως εκ τούτου, αποτελεί ερώτημα το αν και σε ποιον βαθμό θα προσέλθει στην κάλπη. Πώς το διαπιστώνουν αυτό; Μέσω των δημοσκοπήσεων.

Δηλαδή άνθρωποι που δεν έχουν τη διάθεση ή την επιλογή ή τη δυνατότητα να πάνε στην κάλπη μπαίνουν στη διαδικασία των δημοσκοπήσεων – και μάλιστα σε τέτοιους αριθμούς ώστε να κρίνουν την εκλογική επίδοση του δεύτερου κόμματος. Ενδιαφέρον, αλλά όχι πειστικό…

Αντιθέτως οι δημοσκοπήσεις έχουν κάποια στοιχεία πολύ περισσότερο αξιοποιήσιμα από τις εικασίες και το εκλογικό τζογάρισμα. Για παράδειγμα τις συσπειρώσεις των κομμάτων και τις μετακινήσεις των ψηφοφόρων τους. Εν αναμονή του επόμενου – και κρίσιμου – κύματος ερευνών τις επόμενες ημέρες και μέχρι τις ευρωεκλογές, ας δούμε τι μας έλεγαν κάποιες επ’ αυτού τον προηγούμενο μήνα:

Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε συσπείρωση 58% σύμφωνα με την Alco και 63,8% σύμφωνα με την Opinion. Οι διαρροές του κατευθύνονται κυρίως προς την γκρίζα ζώνη και τη Νέα Αριστερά, ενώ οι εισροές του από Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ είναι αμελητέες – το ίδιο και οι διαρροές του προς αυτά τα δύο κόμματα.

1. Η Ν.Δ., με συσπείρωση 64,3% σύμφωνα με την Opinion, δίνει στον ΣΥΡΙΖΑ μόλις το 2,2% από το 35,7% των διαρροών της, ενώ το 17,3% εξ αυτών παραμένει στην «γκρίζα ζώνη».

2. Το ΠΑΣΟΚ, με συσπείρωση 77,4%, δίνει στον ΣΥΡΙΖΑ μόλις το 3,1% από το 22,6% των δικών του διαρροών, εκ των οποίων το 9% παραμένει στην «γκρίζα ζώνη».

Το γεγονός ότι μεγάλο μέρος από τους – άγνωστο σε ποιον βαθμό – δυσαρεστημένους από τα άλλα δύο κόμματα εξουσίας δεν κάνουν προς το παρόν επιλογή κόμματος σημαίνει ότι δεν έχουν ακόμη κόψει τους δεσμούς με τα κόμματά τους. Αυτό το στοιχείο είναι

● αρνητικό για τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ούτως ή άλλως δεν καταγράφει σημαντικές απευθείας εισροές, άρα δεν υπάρχει κάποιο ρεύμα που κατευθύνεται προς αυτόν,

● αλλά θετικό στον βαθμό που σημαντικό μέρος των δικών του αναποφάσιστων (14,3% από το συνολικό 36,2%) παραμένουν επίσης στην «γκρίζα ζώνη» και δεν έχουν επιλέξει κάποιο άλλο κόμμα.

Με δεδομένο ότι οι ανταλλαγές του με Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ είναι περίπου «μία η άλλη», δύσκολα μπορεί κάποιος να φανταστεί πως θα έχουμε εκπλήξεις στην ευρωκάλπη.

Τέσσερις προϋποθέσεις

Ωστόσο, στα μεγέθη του ΣΥΡΙΖΑ και με δεδομένη την ταλαιπωρία της τελευταίας χρονιάς, κάθε ποσοστιαία μονάδα θα είναι πολύτιμη. Για να εξαντλήσει κάθε περιθώριο συγκράτησης του ποσοστού του, θα πρέπει να λειτουργήσουν – χωριστά ή συγκεντρωτικά – οι εξής προϋποθέσεις:

● Η αποχή να είναι μεγαλύτερη του συνήθους και αναλογικά σημαντικότερη για τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ – αφού ο συσχετισμός δυνάμεων με αυτά τα δύο κόμματα θα κρίνει τις πολιτικές εντυπώσεις.

● Να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι το ένα τρίτο των ψηφοφόρων του φεύγει διασκορπιζόμενο σε πλήθος κατευθύνσεων – μόνο η Νέα Αριστερά λαμβάνει κάτι αξιοσημείωτο: το 6,7% από το 36,2% των διαρροών.

● Να πείσει το 14,3% των σταθμευόντων δικών του στην «γκρίζα ζώνη» ότι η επόμενη μέρα του ΣΥΡΙΖΑ τους περιλαμβάνει.

● Να πείσει, αν όχι ως θετική επιλογή, τουλάχιστον ως μέσο διαμαρτυρίας, όσο μεγαλύτερο μέρος είναι δυνατόν από το 17,3% των ψηφοφόρων της Ν.Δ. και το 9% αυτών του ΠΑΣΟΚ.

Το τι απ’ όλα αυτά θα καταφέρει μένει να το δούμε στην κάλπη. Επίσης το επόμενο κύμα δημοσκοπήσεων θα μας δείξει εάν τον τελευταίο μήνα έχει επέλθει κάποιου είδους βελτίωση στους – όχι και πολύ αισιόδοξους – δείκτες του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι ψηφοφόροι του TikTok

Κατά πολλούς, όπως επισημάναμε και νωρίτερα, είναι κρίσιμοι οι ψηφοφόροι της γενιάς του TikTok και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εν γένει. Υποτίθεται, σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και, κυρίως, ο Κασσελάκης έχουν μεγάλο «πέρασμα» σε αυτή την κατηγορία νέων και ότι η εκτίναξη του ποσοστού του θα κριθεί από το αν αυτοί οι ψηφοφόροι θα πάνε να ψηφίσουν ή όχι. Άλλη μια ενδιαφέρουσα θεωρία, η οποία όμως δεν φαίνεται ότι έχει σοβαρή βάση.

Είναι αλήθεια ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επί χρόνια διατηρεί στις νεότερες ηλικίες υψηλότερα ποσοστά από τα συνολικά εκλογικά του. Ωστόσο αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε έναν παράγοντα που συχνά υποτιμάται ή απλώς δεν λαμβάνεται καν υπ’ όψιν: την επί σειρά ετών προσέλκυση νέων ψηφοφόρων χωρίς εκλογικό παρελθόν. Και εξηγούμαστε:

Πολλοί είναι αυτοί που έχουν μείνει στην ανάλυση της περιόδου 2012 – 2015, όταν δηλαδή σημειώθηκε μια πολύ μεγάλη μετακίνηση από το ΠΑΣΟΚ προς τον ΣΥΡΙΖΑ: ένα τεράστιο εκλογικό κύμα το οποίο κορυφώθηκε τον Ιανουάριο του 2015 και έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στο 36,34% και το ΠΑΣΟΚ στο 4,68%. Όμως κάπου εκεί αυτή η σχέση μετακίνησης μετριάστηκε και εν συνεχεία σχεδόν έπαψε να υφίσταται. Το εκλογικό κοινό του ΣΥΡΙΖΑ των τελευταίων χρόνων δεν έχει μεγάλη σχέση με εκείνο του 2012 – 2015.

Ο βασικός λόγος είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, με αφετηρία το 2012, άρχισε να ενσωματώνει νέους ψηφοφόρους που δεν είχαν ψηφίσει κάτι άλλο νωρίτερα, οι οποίοι, δώδεκα ολόκληρα χρόνια μετά, ενδέχεται να έχουν ψηφίσει μόνο ΣΥΡΙΖΑ. Μιλάμε δηλαδή για μια γενιά των οποίων οι μεγαλύτεροι είναι σήμερα τριαντάρηδες, πλήρως ενσωματωμένοι στο κόμμα, οι οποίοι

● είναι κληρονομιά του Τσίπρα στον Κασσελάκη,

● είναι η γενιά που έχει τη μεγαλύτερη εξοικείωση με το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αυτοί είναι, πιθανότατα, ο λόγος για τον οποίο η σχέση ανταλλαγής ψηφοφόρων με το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο, παρά την πτώση του ΣΥΡΙΖΑ: δεν έφυγαν ποτέ από εκεί για να επιστρέψουν σήμερα. Αυτοί είναι, επίσης, ο λόγος για τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ άντεξε στην τελευταία του κρίση και τη διάσπαση.

Σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι ψηφοφόροι που «ανήκουν» στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με τις παλαιότερες γενιές του κόμματος και τα παραδοσιακά ιδεολογικά ρεύματα που τον διαπερνούσαν. Ως εκ τούτου ήταν πολύ εύκολο να ψηφίσουν για αρχηγό τον Κασσελάκη, ο οποίος καμιά ιδιαίτερη ιδεολογική συνάφεια δεν έχει με τον παραδοσιακό ΣΥΡΙΖΑ, και δεν είχαν κανέναν λόγο να ακολουθήσουν στην έξοδο όσους αποχώρησαν για να συγκροτήσουν τη Νέα Αριστερά, η οποία διεκδικεί την ιδεολογική και πολιτική αυθεντικότητα του ΣΥΡΙΖΑ όπως τον γνωρίσαμε τα προηγούμενα χρόνια.

Με άλλα λόγια, στην πραγματικότητα οι ψηφοφόροι της γενιάς του TikTok και της κοινωνικής δικτύωσης εν γένει που θα μπορούσαν να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελούν κάποιο εξωτερικό ζητούμενο, αλλά τμήμα του εκλογικού του κοινού – και ίσως το πιο πιστό. Η κληρονομιά του Τσίπρα είναι παρούσα και ενεργή.

Η συντριβή του 2023 στους νέους

Όπως ήδη επισημάναμε, ο ΣΥΡΙΖΑ παίρνει στους ηλικιακά νέους ψηφοφόρους ποσοστά αισθητά μεγαλύτερα από το τελικό εκλογικό του. Σύμφωνα με ανάλυση του συντονιστή του project «Youth – Voice On» του Eteron Κώστα Γούση, που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2023 και στηρίχθηκε στα exit polls των βουλευτικών εκλογών του 2019 και του 2023:

● Το 2019 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε εκλογικό αποτέλεσμα 31,53% με ποσοστό 38% στους νέους 17-24 ετών.

● Τον Ιούνιο του 2023 πήρε 17,83% με ποσοστό 24,01% στους νέους 17-24 ετών.

Αυτοί οι αριθμοί δείχνουν κάτι πολύ σημαντικό: ότι η πτώση του γενικού ποσοστού του ΣΥΡΙΖΑ κατά 13,7% οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στην πτώση του ποσοστού της ψήφου των νέων 17-24 ετών κατά 13,99%. Άρα η ψήφος των νέων ακολούθησε κατά γράμμα τη γενική συντριβή. Το φαινόμενο αυτό αποτυπώνεται επίσης:

● Στην υποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ και στις ψήφους των φοιτητών από το 39% του 2019 στο 26,9% (μείωση 12,1%).

● Στη σχεδόν ισόποση υποχώρησή του στις ηλικίες 25-34 ετών, στις οποίες από το 36% του 2019 έπεσε στο 22,9% το 2023 (πτώση 13,1%).

Να σημειωθεί δε ότι όλα αυτά συνέβησαν την περίοδο που ο ΣΥΡΙΖΑ έριχνε όλο το πολιτικό του βάρος στη διατήρηση και προσέλκυση κυρίως νέων ψηφοφόρων.

Για να καταλήξουμε όμως σε ένα ασφαλές τελικό συμπέρασμα, ας δούμε τους ανάλογους αριθμούς της Ν.Δ., η οποία:

● Στις ηλικίες 17-24 ετών το 2019 έλαβε 30% όταν το γενικό της ποσοστό ήταν 39,85%, ενώ τον Ιούνιο του 2023 έλαβε 33,1% (αύξηση 3,1%) με γενικό ποσοστό 40,56% (αύξηση μόλις 0,71%).

● Στους φοιτητές το 2019 έλαβε 35% και το 2023 πήρε 31,1% (μείωση 3,9% όταν η μείωση του ΣΥΡΙΖΑ έφτανε το 12,1% στην ίδια κατηγορία).

● Στις ηλικίες 25-34 ετών το 2019 έλαβε 31%, όσο και το 2023, παραμένοντας στάσιμη την ώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ έπεφτε κατά 13,1% στην ίδια ηλικιακή κατηγορία.

Τι σημαίνουν όλα τούτα; Ότι τα ποσοστά στους νέους ψηφοφόρους ακολουθούν τη γενική πολιτική τάση, είτε μιλάμε για άνοδο ενός κόμματος εξουσίας είτε για πτώση. Ειδικά στον ΣΥΡΙΖΑ η πτώση μεταξύ 2019 και 2023 είναι σε εκπληκτικό βαθμό ομοιόμορφη. Με άλλα λόγια, αν θέλει ο Κασσελάκης όντως να επενδύσει στις ψήφους των νέων, θα πρέπει να ανεβάσει την αξιοπιστία και την εκλογική του απήχηση στον γενικό πληθυσμό. Όλα τα υπόλοιπα, με βάση τα στοιχεία της τελευταίας πενταετίας, αποδεικνύονται εύπεπτοι επικοινωνιακοί μύθοι…

Διαβάστε επίσης:

Οι δύο κοινωνικές ομάδες που «στοχεύει» ο Μητσοτάκης για να φτάσει στο 33%

Γιατί ταράζει την κυβέρνηση η εκδήλωση του Ράμα

Ακρίβεια ίσον φτώχεια