Σωρεία αντιδράσεων φέρνει το νέο Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που αφορά την οριοθέτηση των οικισμών της χώρας που φρενάρει τη δόμηση σε χιλιάδες χωριά της Ελλάδας.

Ειδικότερα ακυρώνει κάθε δυνατότητα στους ιδιοκτήτες οικοπέδων έως 2 στρεμμάτων σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων να χτίσουν.

Έτσι οι εκτάσεις αυτές χαρακτηρίζονται πλέον «μη οικοδομήσιμες».

Η οριοθέτηση των οικισμών θα γίνει σε τρεις ζώνες:

Α Ζώνη: Αφορά ο εσώτερο – “συνεκτικό” τμήμα του οικισμού (νοείται το τμήμα που αποτελείται από δέκα (10) τουλάχιστον οικοδομές, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους ανά δύο (2) απόσταση έως σαράντα (40) μέτρων)., που είχε δημιουργηθεί πριν το 1923

Β Ζώνη: Αφορά το συνεκτικό τμήμα που έχει δημιουργηθεί μεταξύ του 1923 και του 1983.

Β1 Ζώνη: Αφορά το διάσπαρτο τμήμα του οικισμού που έχει δημιουργηθεί μεταξύ του 1923 και του 1983.

Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο Προεδρικό Διάταγμα:

ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΟΜΗΣΗΣ – 
ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ

Άρθρο 9

Αρτιότητα

Α. Στη Ζώνη Α του οικισμού καθορίζεται αρτιότητα ως εξής

1. α) Άρτια θεωρούνται τα οικόπεδα που έχουν ελάχιστο εμβαδόν δύο χιλιάδων (2.000) τ.μ. και ελάχιστο μήκος προσώπου δεκαπέντε (15) μ. σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο.
β) Κατ’ εξαίρεση, τα οικόπεδα μικρών οικισμών, απομακρυσμένων από αστικά κέντρα, όπως ορεινοί, ημιορεινοί, θεωρούνται άρτια εφόσον έχουν ελάχιστο εμβαδόν πεντακοσίων (500) τ.μ. και πρόσωπο ελάχιστου μήκους δέκα (10) μ. σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο.
2. Κατά παρέκκλιση των διατάξεων της προηγουμένης περίπτωσης, θεωρούνται άρτια τα οικόπεδα που έχουν:
α) Κατά τη δημοσίευση του παρόντος: ελάχιστο εμβαδόν δύο χιλιάδες (2.000) τ.μ. και πρόσωπο σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο.
β) Κατά την 13.03.1981, ημερομηνία δημοσίευσης του από 02.03.1981 π.δ.: ελάχιστο εμβαδόν τριακόσια (300) τ.μ. και πρόσωπο σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο.
γ) Κατά την 25.07.1979, ημερομηνία δημοσίευσης του από 19.07.1979 π.δ. (Δ’ 401): ελάχιστο εμβαδόν εκατόν πενήντα (150) τ.μ. και πρόσωπο σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο.
δ) Στις ανωτέρω υποπερ. α, β και γ, με το π.δ. οριοθέτησης καθορίζεται και ελάχιστο μήκος προσώπου του οικοπέδου σε κοινόχρηστο χώρο, βάσει της φυσιογνωμίας, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της μορφής των οικοπέδων του οικισμού, ως και της από μακρού
χρόνου διαμορφωμένης κατάστασης, για την εξασφάλιση ακώλυτης πρόσβασης στο ακίνητο.
Β. Στις Ζώνες Β και Β1 του οικισμού καθορίζεται αρτιότητα ως εξής:
Άρτια θεωρούνται τα οικόπεδα με εμβαδόν αρτιότητας από τριακόσια (300) τ.μ. έως δύο χιλιάδες (2.000) τ.μ. και πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο ελάχιστου μήκους δέκα (10) μ. Το εμβαδόν αρτιότητας και το πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο εξειδικεύονται με το π.δ. οριοθέτησης του οικισμού, λαμβάνοντας υπόψη εκείνα που θεωρούνται τα πλέον αντιπροσωπευτικά του χαρακτήρα του και του πολεοδομικού ιστού του.

Αξίζει να αναφερθεί πως περιορισμοί προβλέπονται και σε ό,τι αφορά το ύψος των κτιρίων αλλά και σε άλλες κατασκευές (βλ. θερμοκήπια).

Ειδικά δε για τα τελευταία προβλέπονται τα εξής:

Εντός του ορίου του οικισμού, εξαιρούμενων των Ζωνών Α όλων των οικισμών, επιτρέπεται, στους ακάλυπτους χώρους των ακινήτων, η κατασκευή θερμοκηπίων κηπευτικών προϊόντων οικιακής χρήσης, με τις εξής προϋποθέσεις:
α) Το ύψος της κατασκευής δεν υπερβαίνει το ένα και
μισό (1,50) μ.,
β) το εμβαδόν δεν υπερβαίνει ανά ιδιοκτησία τα τριάντα (30) τ.μ.,
γ) ο φέρων οργανισμός (σκελετός) του θερμοκηπίου
είναι ξύλινος, μεταλλικός ή συνθετικός και η επικάλυψή
του γίνεται αποκλειστικά από γυαλί ή ελαφριά υλικά.

Συνολικά προβλέπονται 15 κατηγορίες εξαιρέσεων, ενώ οι περιορισμοί δεν θα εφαρμοστούν σε:

• Οικισμούς με πληθυσμό άνω των δύο χιλιάδων 2.000 κατοίκων
• Σε οικισμούς που εμπίπτουν σε παραθεριστικές παραλιακές περιοχές

Υπενθυμίζεται ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση του Προεδρικού Διατάγματος, θέτοντας σαφή νομικά και θεσμικά όρια μέσω του Πρακτικού Επεξεργασίας 17/2025 και της γνωμοδότησης 74/2024 του Ε’ Τμήματος. Οι αποφάσεις αυτές αποτέλεσαν τη βάση για τον καθορισμό του πλαισίου οριοθέτησης και δόμησης στους μικρούς οικισμούς.

Η νομολογία του ΣτΕ είχε επισημάνει κατ’ επανάληψη ότι η ανεξέλεγκτη επέκταση των ορίων οικισμών, χωρίς σαφή ιστορική ή πολεοδομική τεκμηρίωση —το λεγόμενο «ξεχείλωμα»— είναι αντισυνταγματική. Αντιθέτως, η δόμηση πρέπει να περιορίζεται αυστηρά εντός ορίων ιστορικά αναγνωρισμένων.

Το νέο ΠΔ έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις τόσο στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο και στην κοινωνία, λόγω της αυστηρής, αναδρομικής προσέγγισης στην οριοθέτηση των οικισμών, με βάση την κατάσταση που επικρατούσε το 1983.

Η επιλογή αυτή οδηγεί στον αποκλεισμό μεταγενέστερα ανεπτυγμένων περιοχών, με αποτέλεσμα χιλιάδες οικόπεδα να χάνουν την οικοδομησιμότητά τους και να σημειώνεται σοβαρή απαξίωση περιουσιών, πλήττοντας κυρίως τη μικροϊδιοκτησία στην ύπαιθρο. Επιπλέον, το ΠΔ απαγορεύει ρητά κάθε δυνατότητα επέκτασης των υφιστάμενων ορίων, ακόμη και σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης ανάγκης, παραπέμποντας αποκλειστικά στη χρονοβόρα και κοστοβόρα διαδικασία εκπόνησης ΤΠΣ και ΕΠΣ – κάτι που κρίνεται ανέφικτο για πολλούς δήμους λόγω έλλειψης πόρων και τεχνικής υποστήριξης.

Πιο συγκεκριμένα η Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), έχει ζητήσει το πάγωμα της διαδικασίας για το Π.Δ. και την αναζήτηση μιας εφαρμόσιμης λύσης. Ωστόσο οι εξελίξεις προχώρησαν και πλέον αναμένεται η αντίδραση των δημάρχων.

Από την πλευρά του ο δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας, στον οποίο υπάγεται και το σεισμόπηκτο Αρκαλοχώρι, Βασίλης Κεγκέρογλου σε άρθρο του κάνει λόγο για Π.Δ. που λειτουργεί ως «Προκρούστεια κλίνη» που μηδενίζει τη δυνατότητα να καθορίσουν τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια τα όρια των οικισμών, σύμφωνα με την προοπτική του κάθε τόπου.

Το ζήτημα έφτασε και στη Βουλή μέσω ερώτησης του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Μιχάλη Κατρίνη, ο οποίος επισημαίνει πως το νέο Π.Δ, εφαρμόζοντας αυστηρά ιστορικά κριτήρια και περιορίζοντας τα όρια των οικισμών σε αυτά που είχαν διαμορφωθεί έως το 1983, «φαίνεται να αγνοεί πλήρως την πραγματική εξέλιξη και τις σύγχρονες ανάγκες των περιοχών. Αυτό οδηγεί σε μια οριζόντια και δραστική συρρίκνωση των ορίων των οικισμών, με αποτέλεσμα τη σοβαρή απαξίωση της μικρομεσαίας ιδιοκτησίας και την υποβάθμιση της τοπικής ανάπτυξης».

Ο κ. Κατρίνης προσθέτει πως απαγορεύει κάθε επέκταση των σημερινών ορίων, ακόμη και εάν υπάρχουν πιεστικές ανάγκες δόμησης λόγω πληθυσμιακών ή κοινωνικοοικονομικών παραγόντων.

Την ίδια ωρα σε ανακοίνωση του ο τομεάρχης Οικονομικών και Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, Χάρης Μαμουλάκης, σημειώνει:

«Μέχρι τις 14 Απριλίου 2025, η ακίνητη περιουσία εντός οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, ήταν άρτια και οικοδομήσιμη. Από τις 15 Απριλίου, με ένα νόμο της Κυβέρνησης της ΝΔ, αυτές οι περιουσίες έγιναν χωράφια. Μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες, η Κυβέρνηση υποτίμησε περιουσίες, θέτοντας σε ισχύ νέο προεδρικό διάταγμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, με το οποίο αχρηστεύονται επί της ουσίας οι περιουσίες όλων των Ελλήνων, σε οικισμούς με πληθυσμό έως 2.000 κατοίκων. Δηλαδή σχεδόν σε όλα τα χωριά της χώρας.

Σε αντίθεση με την πρακτική που εφαρμόζει σε πλήθος άλλων δικαστικών αποφάσεων, η κυβέρνηση αυτή τη φορά έτρεξε να ενσωματώσει την ακυρωτική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, αντί να δημιουργήσει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο βάσει αυτής, έτσι ώστε να προστατευθούν οι περιουσίες».

Ο τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ, κλείνει αφήνοντας υπονοούμενα: «Το ποιος ζημιώνεται, το γνωρίζουμε. Το ποιος θα ωφεληθεί, θα το μάθουμε σύντομα, εφόσον δεν ανατραπεί το προεδρικό διάταγμα. Θα το μάθουμε όταν μεγάλες επενδυτικές εταιρίες θα αγοράζουν τα υποτιμημένα ακίνητα εντός των παλαιών οικισμών ως χωράφια και με τη διαδικασία της τοπικής πολεοδόμησης – που προβλέπεται για μεγάλες εκτάσεις – θα τα μετατρέπουν σε οικοδομήσιμα οικόπεδα. Η κυβέρνηση αυτή τη φορά, προκειμένου να κάνει business, δεν δίστασε να υφαρπάξει ακόμη και τις περιουσίες των Ελλήνων».

Διαβάστε επίσης:

Παπασταύρου: Μέχρι το τέλος της εβδομάδας η απόφαση για τη Chevron και τις έρευνες υδρογονανθράκων στην Κρήτη (videos)

Από 1η Νοεμβρίου άμεσες πληρωμές (IRIS) χωρίς προμήθεια σε όλες τις επιχειρήσεις, σε φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα

ΔΥΠΑ: 156 εργαστήρια ομαδικής συμβουλευτικής τον Μάιο – Οι θεματικές ενότητες