Η ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για το 2025 αποτυπώνει με σαφήνεια την κρίσιμη κατάσταση που έχει περιέλθει ο θεσμός των συλλογικών συμβάσεων εργασίας στην Ελλάδα. Η κάλυψη των μισθωτών εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εμφανίζει δραματική πτώση, με την αποδυνάμωση του μηχανισμού των συλλογικών διαπραγματεύσεων να διαρκεί περισσότερο από μια δεκαπενταετία.

Πέραν αυτού, η πραγματική κάλυψη είναι ακόμη πιο περιορισμένη, καθώς μόλις επτά από τις 47 συλλογικές συμβάσεις έχουν κηρυχθεί γενικά υποχρεωτικές, με αποτέλεσμα οι συγκεκριμένες υποχρεωτικές ΣΣΕ να αφορούν έναν περιορισμένο αριθμό κλάδων, όπως τον ξενοδοχειακό τομέα, τον τουρισμό-επισιτισμό, την ιδιωτική ασφάλιση και τη ναυτιλία. Συνολικά, καλύπτουν περίπου 502.630 εργαζόμενους, ήτοι το 20% του συνόλου των μισθωτών στην ελληνική αγορά εργασίας.

Η έκθεση της ΓΣΕΕ υπογραμμίζει ότι το 2024 δεν σημειώθηκε ουσιαστική πρόοδος στην αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου των συλλογικών διαπραγματεύσεων, παρά τη σχετική νομοθετική πρωτοβουλία προς το τέλος του έτους. Ειδικότερα, τον Δεκέμβριο ψηφίστηκε ο νόμος 5163/2024, που ενσωματώνει στο ελληνικό δίκαιο την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2041 για τους «επαρκείς κατώτατους μισθούς».

Η εν λόγω Οδηγία επιβάλλει στα κράτη-μέλη όπου η κάλυψη από συλλογικές διαπραγματεύσεις υπολείπεται του 80% – όπως συμβαίνει στην Ελλάδα – να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα και να καταρτίσουν σχέδιο δράσης που θα ενισχύσει τον θεσμό. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, το αναγκαίο εθνικό σχέδιο δράσης παραμένει ανεκπλήρωτο, γεγονός που επιτείνει την αβεβαιότητα και τη στασιμότητα στον χώρο των εργασιακών σχέσεων.

Αύξηση αριθμού συμβάσεων αλλά περιορισμένη επίδραση

Παρά την αρνητική γενική εικόνα, το 2024 υπεγράφησαν 18 νέες κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, εκ των οποίων οι μισές είναι εθνικές και οι άλλες μισές τοπικές. Επιπλέον, υπεγράφη η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) από τους κοινωνικούς εταίρους, ενισχύοντας το τυπικό πλαίσιο των συλλογικών σχέσεων εργασίας.

Συνολικά, με τη διατήρηση σε ισχύ 25 συμβάσεων από προηγούμενα έτη (2022 και 2023), ο συνολικός αριθμός των ισχυουσών συλλογικών συμβάσεων ανέρχεται σε 47.

Σε επίπεδο επιχειρήσεων, το 2024 καταγράφηκαν 238 νέες επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας, που καλύπτουν συνολικά 168.161 εργαζόμενους. Πρόκειται για αύξηση έναντι των 209 επιχειρησιακών συμβάσεων του 2023, οι οποίες κάλυπταν 137.171 εργαζόμενους.

Ωστόσο, από αυτές τις επιχειρησιακές συμβάσεις, το 66% δεν περιλαμβάνουν μισθολογικές αυξήσεις, διατηρώντας σταθερές τις αποδοχές για 110.747 εργαζομένους, ενώ μόνο το 34% προβλέπουν αυξήσεις, καλύπτοντας 57.414 εργαζόμενους.

Συλλογικές διαπραγματεύσεις και απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων

Η εικόνα που προκύπτει από τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνει τη διαχρονική τάση απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων στην Ελλάδα. Ο θεσμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων έχει υπονομευτεί σημαντικά από το 2010 και μετά, περιορίζοντας την ουσιαστική προστασία που προσφέρει στους εργαζόμενους.

Παρά την ύπαρξη τυπικών συλλογικών συμβάσεων, η κάλυψη και η εφαρμογή τους στην πράξη είναι περιορισμένες. Αυτό έχει άμεσες επιπτώσεις στη διαμόρφωση των μισθών, στην εξασφάλιση αξιοπρεπών όρων εργασίας και στη συλλογική εκπροσώπηση των εργαζομένων.

Η απουσία ενός ολοκληρωμένου και συνεκτικού θεσμικού πλαισίου που θα ενισχύει τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, σε συνδυασμό με τον κατακερματισμό των επιχειρησιακών συμβάσεων, δημιουργεί ένα κλίμα επισφάλειας και αβεβαιότητας στην ελληνική αγορά εργασίας. Αυτό συμβαίνει παρά τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις και τα σχετικά νομοθετικά εργαλεία που έχουν υιοθετηθεί.

Η έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για το 2025 καταδεικνύει την ανάγκη για ουσιαστικές και άμεσες παρεμβάσεις στον τομέα των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Η επαναφορά της ισχύος και της αποτελεσματικότητας των συλλογικών συμβάσεων αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για την προστασία των εργαζομένων και τη σταθερότητα των εργασιακών σχέσεων στην Ελλάδα.

Διαβάστε επίσης:

Τα 75 χρόνια πυρηνικού προγράμματος του Ιράν (1950 -21.6.2025)

ΠΑΣΟΚ: Φουλ του… κυβερνητικού προγράμματος

Το εκκρεμές του θεάματος: η μετεξέλιξη (2ο Μέρος)