Μετά από ένα 24ωρο έντονων πολιτικών αντιδράσεων και κοινοβουλευτικού σφυροκοπήματος εναντίον της κυβέρνησης και της Τράπεζας Πειραιώς, η Τράπεζα έκρινε σκόπιμο να απαντήσει με μια ανακοίνωση που υπόσχεται… μείωση της χρέωσης ανάληψης μετρητών κατά 10 λεπτά. Από τα 2,10 ευρώ, η χρέωση πέφτει στα 2 ευρώ. Μια κίνηση που δεν κατεύνασε την κριτική ενός σοβαρού ζητήματος τραπεζικής πολιτικής με κοινωνικές διαστάσεις.

Η ανακοίνωση ήρθε λίγες ώρες μετά τις ερωτήσεις που κατατέθηκαν στη Βουλή από σύσσωμη σχεδόν την αντιπολίτευση, με πρωτοβουλίες από ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Νέα Αριστερά, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ. Όλα τα κόμματα επισημαίνουν ότι η μεταβίβαση 850 ΑΤΜ της Πειραιώς στην εταιρεία Cashflex –όπου η ίδια η τράπεζα διατηρεί ποσοστό 20%– συνοδεύτηκε από αιφνίδιες χρεώσεις για υπηρεσίες που μέχρι πρότινος παρέχονταν χωρίς κόστος στους πελάτες της. Ο ίδιος ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, υπό πίεση, αναγκάστηκε να δηλώσει ότι «αν διαπιστωθούν χρεώσεις δύο ταχυτήτων, η κυβέρνηση θα παρέμβει».

Ωστόσο, αυτό που έχει ήδη διαπιστωθεί –και προκαλεί κύμα δυσαρέσκειας– είναι ότι οι ίδιες οι τράπεζες επανακαθορίζουν τους όρους πρόσβασης των πολιτών στο χρήμα τους. Πλέον, για ανάληψη μετρητών από τα ATM της Cashflex, που έχουν τοποθετηθεί σε νοσοκομεία, μετρό, νησιά, τουριστικές περιοχές και σούπερ μάρκετ, ο πελάτης της Πειραιώς πληρώνει συνολικά 2 ευρώ (1,50 ευρώ για την Cashflex και 0,50 για την Πειραιώς). Ακόμα και για την ερώτηση υπολοίπου, η χρέωση φτάνει το 1,50 ευρώ. Και όλα αυτά, ανεξαρτήτως αν πρόκειται για συναλλαγή από την «ίδια» τράπεζα.

Η Τράπεζα Πειραιώς πρέπει να απαντήσει στο εξής κρίσιμο ερώτημα: γιατί πλέον οι πελάτες της πληρώνουν για κάτι που ήταν μέχρι τώρα δωρεάν – και μάλιστα από εταιρεία στην οποία η ίδια συμμετέχει;

Τα ερωτήματα που τίθενται είναι πολλαπλά και κρίσιμα:

• Συνιστά η μεταβίβαση των ATM σε εταιρεία τρίτου φορέα, με μετοχική συμμετοχή της ίδιας της τράπεζας, έναν τρόπο έμμεσης παράκαμψης του ισχύοντος ρυθμιστικού πλαισίου;
• Προτίθεται η κυβέρνηση να συμπεριλάβει τις χρεώσεις αυτών των εταιρειών στις ρυθμίσεις για τις τραπεζικές προμήθειες;
• Και, κυρίως, πώς διασφαλίζεται η ισότιμη πρόσβαση των πολιτών –ιδίως των ηλικιωμένων, των κατοίκων νησιών και απομακρυσμένων περιοχών– σε βασικές τραπεζικές υπηρεσίες, χωρίς επιπλέον κόστος;

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΤΟΕ, η Ελλάδα έχει σήμερα τον μισό αριθμό τραπεζικών καταστημάτων ανά 100.000 κατοίκους σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Το κλείσιμο καταστημάτων και η απομάκρυνση των τραπεζών από φυσικά σημεία εξυπηρέτησης έχει ως αποτέλεσμα το φαινόμενο του «τραπεζικού αποκλεισμού» να παίρνει πλέον διαστάσεις. Σε αυτή τη συγκυρία, η πολιτική ανάθεσης των ATM σε εταιρείες που χρεώνουν για τις πιο βασικές λειτουργίες επιτείνει το πρόβλημα.

Όπως επισημαίνουν κοινοβουλευτικές πηγές, η μετατροπή των ATM σε σημεία «πληρωμής για πρόσβαση στο δικό σου χρήμα» αποτελεί ουσιαστικά μια νέα μορφή ιδιωτικοποίησης της τραπεζικής σχέσης, χωρίς καν την τυπική προστασία του τραπεζικού δικαίου. Δεν είναι τυχαίο ότι οι χρεώσεις αυτές ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια που προβλέπει η ευρωπαϊκή πρακτική, ιδίως όταν επιβάλλονται στους ίδιους τους πελάτες της τράπεζας.

Ενδεικτική ήταν και η σφοδρή επίθεση του βουλευτή της Νέας Αριστεράς Νάσου Ηλιόπουλου, ο οποίος έκανε λόγο για «κλοπή», ενώ προανήγγειλε νομοθετική παρέμβαση. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Ζαχαριάδης, που χαρακτήρισε την πρακτική «ντροπή και απάτη», επισημαίνοντας ότι για μια ανάληψη και μια ερώτηση υπολοίπου ο πολίτης πληρώνει συνολικά 3,60 ευρώ. Ακόμη και το ΚΚΕ έκανε λόγο για «τεράστια πρόκληση» και ζήτησε από την κυβέρνηση να δεσμευτεί άμεσα ότι δεν θα επιτραπεί καμία τέτοια χρέωση.

Στον πυρήνα της κριτικής βρίσκεται το γεγονός ότι η ίδια η Τράπεζα Πειραιώς φέρεται να καρπώνεται μερίδιο από τις νέες χρεώσεις μέσω της Cashflex, αποκομίζοντας κέρδη χωρίς να προσφέρει καν φυσική εξυπηρέτηση. Πρόκειται για ένα επιχειρηματικό μοντέλο όπου η τράπεζα μεταβιβάζει το κόστος της υποδομής στον καταναλωτή, διατηρώντας όμως τα οφέλη της διαχείρισης.

Σε μια εποχή που η τραπεζική ψηφιοποίηση προχωρά με ταχύτητα, η βασική υπόσχεση ήταν ότι θα οδηγήσει σε μείωση του κόστους για τους πολίτες. Αντί γι’ αυτό, διαμορφώνεται ένα περιβάλλον όπου το κάθε «κλικ» στο ATM τιμολογείται, το κάθε βήμα προς το φυσικό χρήμα γίνεται πιο δύσκολο – και τα κέρδη των τραπεζών συνεχίζουν να καταγράφουν ιστορικά υψηλά.

Η συζήτηση δεν αφορά πλέον μόνο τη λειτουργία της αγοράς, αλλά τη θεσμική ευθύνη της πολιτείας να διασφαλίζει στοιχειώδη ισότητα στην πρόσβαση στα βασικά: στο εισόδημα, στην πληρωμή, στην ανάληψη. Κι όσο η κυβέρνηση αρκείται στο «θα δούμε αν ισχύει», τόσο θα παγιώνονται πρακτικές που μετατρέπουν μια κοινωνική υπηρεσία σε χρυσοφόρο μηχανισμό χρέωσης.

Διαβάστε επίσης:

Βαθαίνει η στεγαστική κρίση: Στη χειρότερη θέση η Ελλάδα στην ΕΕ στο κόστος στέγασης – Στοιχεία-σοκ από την ΤτΕ

Κομισιόν: Στις κυβερνήσεις το μπαλάκι των… μειωμένων επιδοτήσεων – «Ξηλώνει» την ΚΑΠ η φον ντερ Λάιεν, στα κάγκελα οι αγρότες

70.000 όμηροι δανειολήπτες ελβετικού φράγκου: Λύση ή «νομιμοποίηση μιας απάτης» 5 δισ. ευρώ;