Η σύγκρουση ανάμεσα στην παραδοσιακή καπιταλιστική ελίτ και τη νέα, ταχύτατα αναδυόμενη «τάξη της τεχνολογίας» προμηνύει μια κοσμοϊστορική μετάβαση.

Ελέγχοντας τα υλικά μέσα παραγωγής, το κεφάλαιο, τα κράτη και τους διεθνείς θεσμούς, διαμόρφωσε ένα σύστημα βασισμένο στον έλεγχο των μέσων παραγωγής, στην εργασία, την κατανάλωση και την πολιτική διαμεσολάβηση. Όμως αυτό το μονοπώλιο εξουσίας αρχίζει να ρηγματώνεται.

Η νέα «τάξη της τεχνολογίας»  –οι κυρίαρχοι της ψηφιακής πληροφορίας, των δεδομένων, της τεχνητής νοημοσύνης και των πλατφορμών– δεν αποτελεί απλώς έναν νέο επιχειρηματικό κλάδο. Αναδεικνύεται σε αυτόνομο πυλώνα ισχύος με παγκόσμια εμβέλεια, ιδεολογική αυτονομία και διαφορετικό όραμα για την κοινωνική οργάνωση.

Αντικρουόμενα οράματα κυριαρχίας

Η παραδοσιακή άρχουσα τάξη στηρίζεται στη σταθερότητα, την κυριαρχία του κράτους-έθνους, στην οικονομική και στρατιωτική γεωπολιτική ισχύ και επιρροή, την άντληση υπεραξίας μέσω της εργασίας, τη ρύθμιση μέσω των θεσμών. Η νέα τάξη (τεχνοκράτες, εφευρέτες, ιδιοκτήτες αλγορίθμων και ψηφιακών υποδομών) επιδιώκει ευελιξία, υπερ-εθνικότητα, αυτοματοποίηση, καινοτομία, με ένα όραμα που φλερτάρει με τον μετα-ανθρωπισμό και τον τεχνο-ολιγαρχισμό.

Δεν είναι τυχαίο ότι όλο και συχνότερα οι πολιτικές ελίτ προσπαθούν να ρυθμίσουν ή να φρενάρουν τις τεχνολογικές εξελίξεις, ενώ οι εταιρείες τεχνολογίας προωθούν δικές τους γεωστρατηγικές (κρυπτονομίσματα, ιδιωτικά δίκτυα AI). Πρόκειται για πόλεμο μοντέλων εξουσίας.

Ποιος ελέγχει το μέλλον;

Η πάλη δεν αφορά μόνο τον πλούτο, αλλά την ίδια την αρχιτεκτονική του κόσμου:
– Ποιος θα ελέγχει την τεχνητή νοημοσύνη;
– Ποιος θα ορίζει τη ροή της πληροφορίας;
– Ποιος θα εκπαιδεύει τα παιδιά του αύριο;
– Ποιος θα νομοθετεί σε έναν πλανήτη δικτυωμένων μηχανών;

Η τεχνολογική τάξη μοιάζει με την πρώιμη αστική τάξη του 18ου αιώνα: λειτουργεί ακόμα μέσα στο σύστημα, αλλά αρχίζει να το υπερβαίνει και να αυτονομείται. Η σύγκρουση με την παλιά εξουσία φαντάζει αναπόφευκτη – και πιθανώς θεμελιωδώς συστημική.

Μεταίχμιο ή ρήξη;

Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν αυτή η μετάβαση θα είναι συναινετική ή συγκρουσιακή. Θα μπορέσουν οι δύο τάξεις να συγχωνευτούν σε ένα νέο υβρίδιο εξουσίας, ή βρισκόμαστε ενώπιον μιας ιστορικά αναπόφευκτης τεχνο-πολιτικής ρήξης;

Η ιστορία δείχνει πως οι ηγεμονικές μεταβάσεις σπανίως είναι ειρηνικές. Όμως ποτέ άλλοτε η κυριαρχία δεν παιζόταν ταυτόχρονα στο επίπεδο της ύλης και της πληροφορίας, του σώματος και του αλγορίθμου.

Αν βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα «(ενδο)ταξική πάλη» , αυτή δεν θα διεξαχθεί στα εργοστάσια, αλλά στα  “data centers, στα δίκτυα και –πρωτίστως– στις συνειδήσεις της νεολαίας.
Η ερώτηση δεν είναι αν θα αλλάξει το σύστημα. Η ερώτηση είναι: ποιος θα το αλλάξει, και προς ποια κατεύθυνση.

*Ο Βασίλης Τσολακίδης είναι σύμβουλος στρατηγικού σχεδιασμού για το κλίμα, την ενέργεια, το περιβάλλον.

Διαβάστε επίσης:

Γιατί η ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι η ακριβότερη στην Ευρώπη

«Το ΠΑΣΟΚ είναι το αντίβαρο στην παρακμή Μητσοτάκη/Τσίπρα και η μόνη κυβερνητική πρόταση με πατριωτικό, κοινωνικό και θεσμικό βάθος»

Οι μπανανιές στον Όλυμπο και τα άκυρα στην ευρωπαϊκή εισαγγελία