Ο προληπτικός έλεγχος των ματιών έχει ζωτική σημασία για την προστασία της όρασης, αφού πολλές οφθαλμοπάθειες δεν προκαλούν κανένα εμφανές σύμπτωμα στα αρχικά στάδιά τους.

Εξίσου σημαντικό είναι όμως να αρχίζει νωρίς στη ζωή, γιατί τα μικρά παιδιά δεν αντιλαμβάνονται ότι δεν βλέπουν καλά και έτσι μπορεί να περάσει καιρός έως ότου γίνει αντιληπτό ότι έχουν διαταραχή της όρασης.

Οι προληπτικές εξετάσεις που συνιστώνται σε κάθε ηλικία εξαρτώνται από τις ιδιαιτερότητές της. Αναλόγως με τα ευρήματά τους, καθορίζεται και η συχνότητα του επανελέγχου. Όταν δεν υπάρχουν παθολογικά ευρήματα, συνήθως συνιστάται ένα τυπικό πρόγραμμα, με περιοδικούς προσυμπτωματικούς ελέγχους σε τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι η δεύτερη Πέμπτη του Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Όρασης.

Ο πρώτος προληπτικός έλεγχος στην παιδική ηλικία

Οι πρώτες οφθαλμολογικές εξετάσεις συνιστώνται από τη νεογνική ηλικία και πρέπει να συνεχίζονται εντατικά έως ότου το παιδί αρχίσει το σχολείο.

«Η όραση έχει καθοριστική σημασία για τη μελλοντική ανάπτυξη των παιδιών και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις τους, γιατί η μάθηση είναι σε σημαντικό ποσοστό οπτική διαδικασία. Από τη γέννηση έως την εφηβεία, τα μάτια των παιδιών αναπτύσσονται και αλλάζουν με ταχείς ρυθμούς, επομένως απαιτείται περιοδικός έλεγχος για να αξιολογείται η ανάπτυξή τους. Πόσο μάλλον που τα μικρά παιδιά δεν μπορούν καν να εκφράσουν το ότι δεν βλέπουν καλά», αναφέρει ο κ. Αναστάσιος Χαρώνης, MD, Ph.D, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Επιστημονικός Διευθυντής Οφθαλμολογικής Μονάδας Athens Vision, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Freiburg, στη Γερμανία.

Τα μωρά

Οι οφθαλμολογικές εξετάσεις που γίνονται στα νεογέννητα βρέφη ελέγχουν κυρίως τα αντανακλαστικά της κόρης και της ίριδας, καθώς και βυθοσκοπικός έλεγχος και αντικειμενικός έλεγχος της διάθλασης με σκιασκοπία. Σε ηλικία 6-12 μηνών ελέγχεται επίσης η ευθυγράμμιση και ο συντονισμός των κινήσεων των οφθαλμών, ενώ έως την ηλικία των 3 ετών γίνεται ο βασικός έλεγχος για την αμβλυωπία («τεμπέλικο» μάτι). Όταν πια το παιδί προσχολικής ηλικίας είναι σε θέση να αναγνωρίζει γράμματα και σύμβολα (σε ηλικία 4-5 ετών), ελέγχεται και η οπτική οξύτητά του με τους γνωστούς σε όλους μας πίνακες οπτοτύπων. Μετά την έναρξη του σχολείου, συνιστάται επανέλεγχος της οπτικής  οξύτητας μία φορά τον χρόνο, εκτός κι αν ο οφθαλμίατρος δώσει διαφορετικές οδηγίες.

Οφθαλμολογικός έλεγχος στους ενήλικες

Μετά την ενηλικίωση συνιστάται λεπτομερής έλεγχος της όρασης μία φορά σε ηλικία 20-29 ετών και δύο φορές από τα 30 έως τα 39 έτη. Αυτό όμως ισχύει για όσους δεν πάσχουν από κάποιο διαθλαστικό σφάλμα (π.χ. μυωπία, αστιγματισμό) και δεν φορούν διορθωτικά γυαλιά ή φακούς επαφής. Διαφορετικά οι νεαροί ενήλικες χρειάζονται ετήσιο επανέλεγχο. Είναι απαραίτητος και εάν πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ή υπέρταση ή παίρνουν φάρμακα με οφθαλμολογικές παρενέργειες, διότι και οι δύο περισσότερες χρόνιες συστηματικές παθήσεις έχουν οφθαλμολογικές επιπτώσεις. Εάν πάσχουν από οποιαδήποτε άλλη οφθαλμοπάθεια (π.χ. νεανικό γλαύκωμα), τη συχνότητα του επανελέγχου καθορίζει ο θεράπων οφθαλμίατρος.

Όσοι φθάνουν στα 40 τους χρόνια δίχως προβλήματα οράσεως ή/και συστηματικά νοσήματα με οφθαλμολογικές επιπλοκές, πρέπει να κάνουν έναν βασικό προσυμπτωματικό έλεγχο. Αναλόγως με τα ευρήματα και το οικογενειακό ιστορικό τους, θα καθοριστεί η συχνότητα του επανελέγχου. Μετά τα 65 έτη, όμως, τα μάτια πρέπει να ελέγχονται κάθε 1-2 χρόνια, ώστε να διαγνωστούν εγκαίρως σοβαρές παθήσεις όπως ο καταρράκτης, η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και το γλαύκωμα.

Τι πρέπει να περιλαμβάνει ο έλεγχος

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος των ενηλίκων αρχίζει με τη λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, που συμπεριλαμβάνει το οικογενειακό ιστορικό και τη λήψη φαρμάκων. Ο οφθαλμίατρος ελέγχει στη συνέχεια την αντίδραση της κόρης του οφθαλμού στο έντονο φως (φυσιολογικά η κόρη μικραίνει), την περιφερειακή όραση και το πρόσθιο τμήμα του ματιού (βλέφαρα, κερατοειδή χιτώνα, ίριδα, κρυσταλλοειδή φακό). Ύστερα ελέγχει την οπτική οξύτητα και τα διαθλαστικά σφάλματα (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό, πρεσβυωπία) και πραγματοποιεί ορθοπτική μελέτη (μελέτη της κινητικότητας των οφθαλμών) και διόφθαλμης συνεργασίας (στερεοσκοπική όραση) και τονομέτρηση (μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης).

Τέλος, πραγματοποιεί βυθοσκόπηση, κατά την οποία ελέγχονται ο αμφιβληστροειδής χιτώνας, η ωχρά κηλίδα, το οπτικό νεύρο και το υαλώδες σώμα στον βυθό (οπίσθιο τμήμα) των οφθαλμών. Η βυθοσκόπηση γίνεται με ενστάλαξη σταγόνων στο μάτι που προκαλούν μυδρίαση (διαστολή της κόρης του ματιού).

Αν υπάρξουν ευρήματα στις βασικές εξετάσεις, ο οφθαλμίατρος θα ζητήσει άλλες, πιο εξειδικευμένες που μπορεί να γίνουν στο ίδιο ή σε επόμενο ραντεβού.

«Κάθε σκέλος του προσυμπτωματικού οφθαλμολογικού ελέγχου παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την υγεία των ματιών. Αν λ.χ. οι κόρες των ματιών διαστέλλονται αντί να συστέλλονται ή δεν αντιδρούν στο φως, μπορεί να υπάρχει σοβαρό υποκείμενο πρόβλημα. Με τη βυθοσκόπηση μπορούμε να βρούμε ακόμα και ενδείξεις υπέρτασης και σακχαρώδους διαβήτη σε ασθενείς που δεν γνωρίζουν καν ότι πάσχουν από αυτές τις παθήσεις, διότι κατά κανόνα αναπτύσσονται χωρίς εμφανή συμπτώματα», τονίζει ο κ. Χαρώνης.

Διαβάστε επίσης:

Κλινικές Επιζώντων Καρκίνου σε νοσοκομεία του ΕΣΥ

Μπάχαλο και ταλαιπωρία με τα αντιγριπικά εμβόλια – Οι συστάσεις του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου

Επανάληψη αρθροπλαστικής: Προστατεύουν τα φάρμακα αδυνατίσματος;