Το μεγάλο θέμα των εξαρτήσεων των μαθητών στη χώρα μας ανοίγει για άλλη μια φορά, πανευρωπαϊκή έρευνα για την επικίνδυνη συμπεριφορά των νέων αναφορικά με τη χρήση καπνού, αλκοόλ και ψυχοτρόπων ουσιών, υπό τη βαριά σκιά του θανάτου της 16χρονης από αλκοόλ στο Γκάζι, που αποδεικνύει ότι ο νόμος για την απαγόρευση αλκοολούχων ποτών και τσιγάρων σε ανήλικους παραμένει στα χαρτιά.

Αναλυτικά η πανευρωπαϊκή έρευνα ESPAD 2024, αναδεικνύει τις επικίνδυνες συνήθειες των μαθητών ηλικίας 15-16 ετών σε 37 ευρωπαϊκές χώρες, αναμεσά τους και η Ελλάδα, σχετικά με τη χρήση αλκοόλ, καπνού και ψυχοδραστικών ουσιών.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μελέτη που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια καθώς συμμετείχαν 113.883 νεαρά κορίτσια και αγόρια. Μάλιστα η φετινή έκδοση της έρευνας αναδεικνύει σημαντικές αλλαγές στις συνήθειες, τις αντιλήψεις και την πρόσβαση των εφήβων σε προϊόντα ή δραστηριότητες που συνδέονται με τον εθισμό. 

Ανησυχητικά τα στοιχεία για την Ελλάδα

Στην Ελλάδα συμμετείχαν στην έρευνα 6.810 μαθητές από 488 σχολικές μονάδες.

Αναφορικά με το αλκοόλ, τα Ελληνοπούλα έχουν την πιο εύκολη πρόσβαση πανευρωπαϊκά. Μπορεί η συνολική κατανάλωση να βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 25 ετών, ωστόσο οι 16χρονοι εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά σε σχεδόν όλες τις επιμέρους κατηγορίες:

• κατανάλωση τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους,
• κατανάλωση τον τελευταίο μήνα,
• υπερβολική κατανάλωση (5 ή περισσότερα ποτά σε μία περίσταση),
• περιστατικά μέθης. 

Τα δύο τελευταία στοιχεία παρουσιάζουν σαφή ανοδική πορεία την τελευταία πενταετία.

Για τον καπνό τα Ελληνόπουλα και πάλι υπερβαίνουν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σχεδόν σε όλους τους δείκτες που αφορούν το κάπνισμα. Συγκεκριμένα, το 54% δηλώνει ότι έχει καπνίσει παραδοσιακό ή ηλεκτρονικό τσιγάρο, έναντι 48% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ σημαντικά υψηλότερο ποσοστό αναφέρει ότι έχει «εύκολη πρόσβαση» στα προϊόντα αυτά. Ανησυχητική είναι η αύξηση της χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου, καθώς και οι ενδείξεις πειραματισμού σε πολύ μικρές ηλικίες: 13 ετών ή και μικρότερες.

Αναφορικά με τις  ψυχοτρόπες ουσίες η χρήση εισπνεόμενων ουσιών (π.χ κόλλα ή βενζίνη) και ισχυρών οπιοειδών παυσίπονων χωρίς ιατρική συνταγή παρουσιάζει αυξητική τάση. Παράλληλα οι περισσότεροι έφηβοι δηλώνουν ότι θεωρούν εύκολη την πρόσβαση σε κάνναβη, κοκαΐνη ή ηρεμιστικά χωρίς ιατρική συνταγή – αντίθετα με την πτωτική τάση που καταγράφεται στην Ευρώπη από το 2011 και μετά.

Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι και η χρήση στα τυχερά παιχνίδια και τα στοιχήματα, καθώς η Ελλάδα κατατάσσεται στις υψηλότερες θέσεις πανευρωπαϊκά, με 11% των εφήβων να δηλώνουν συμμετοχή, έναντι 6% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Η «Πανελλήνια Έρευνα για τη Χρήση Ουσιών, Άλλες Εξαρτητικές Συμπεριφορές και την Ψυχοκοινωνική Υγεία των Εφήβων-Μαθητών» υλοποιήθηκε από το ΕΠΙΨΥ, στο πλαίσιο του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά, το Αλκοόλ και άλλες Εξαρτητικές Συμπεριφορές (ΕΚΤΕΠΝ), με τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Υγείας. 

Τι συμβαίνει στην Ευρώπη

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η ESPAD 2024 καταγράφει συνέχιση της πτωτικής τάσης στη χρήση αλκοόλ, καπνού και παράνομων ουσιών από τους εφήβους. Ωστόσο, η μείωση αυτή συνοδεύεται από αύξηση σε νέες, ανησυχητικές συμπεριφορές όπως η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων, η λήψη ψυχοδραστικών φαρμάκων χωρίς ιατρική συνταγή, αλλά και η ραγδαία εξάπλωση των τυχερών παιχνιδιών και της υπερβολικής χρήσης των μέσων κοινωνικών δικτύων και των online παιχνιδιών.

Αντιμετώπιση

Η έκθεση θέτει 3 βασικούς άξονες για τη χάραξη πολιτικών και επαγγελματικών παρεμβάσεων:

1. Διάχυση επιστημονικά τεκμηριωμένης πρόληψης: 

Η πρόληψη πρέπει να βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και να καλύπτει όλο το φάσμα των συμπεριφορών υψηλού κινδύνου στους νέους. Εργαλεία όπως το Ευρωπαϊκό Εγχειρίδιο για την Πρόληψη (EUPC) και η βάση Xchange του EUDA αποτελούν πολύτιμα εργαλεία.

2. Διαμόρφωση ασφαλούς ψηφιακού περιβάλλοντος: 

Απαιτείται ανάπτυξη στρατηγικών που θα περιορίζουν την πρώιμη έκθεση των εφήβων σε ψηφιακούς κινδύνους, όπως τα διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια ή τα εθιστικά χαρακτηριστικά των online παιχνιδιών όπως η ψηφιακή ταυτοποίηση και η επαλήθευση ηλικίας για την προστασία των ανηλίκων.

3. Ενίσχυση της ψυχικής υγείας και ευημερίας των εφήβων: 

Κρίσιμη προτεραιότητα είναι η  στήριξη της ψυχικής υγείας στο σχολείο και την κοινότητα, ειδικά των κοριτσιών. Η πρόληψη, η έγκαιρη παρέμβαση και η ενδυνάμωση της ανθεκτικότητας μπορούν να λειτουργήσουν ως «ανάχωμα» σε ποικίλες μορφές εξάρτησης.

Διαβάστε επίσης:

ΟΕΝΓΕ: Απαράδεκτη κατάσταση στο Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου – Παραμένει χωρίς διοικητή και ΔΣ με σοβαρές λειτουργικές συνέπειες

Έρευνα: Μετά τον καρκίνο μαστού πώς αντιμετωπίζονται οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες;

Μελέτη: Το εμβόλιο κατά του Covid-19 πυροδοτεί ανοσολογική αντίδραση για την καταπολέμηση του καρκίνου