Τελικά σχετίζονται τα αντισυλληπτικά με τον καρκίνο του μαστού; Αυτό είναι ένα από τα πιο συχνά ερωτήματα που απασχολεί εδώ και πολλά χρόνια τις γυναίκες και φυσικά την  επιστημονική κοινότητα.

Η Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Παθολόγος (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (Βιολόγος), παραθέτουν τα κυριότερα σημεία της μελέτης.

Η έρευνα

Η μελέτη αξιοποίησε τα εκτεταμένα σουηδικά εθνικά μητρώα υγείας και φαρμακευτικών δεδομένων, επιτρέποντας να καταγραφεί με ακρίβεια όχι μόνο η έναρξη και διακοπή χρήσης αντισυλληπτικών, αλλά και οι εναλλαγές μεταξύ διαφορετικών τύπων σκευασμάτων.

Η καταγραφή περιέλαβε τόσο συνδυασμένες φόρμουλες οιστρογόνου–προγεσταγόνου όσο και σκευάσματα που περιέχουν αποκλειστικά προγεσταγόνα, σε ποικίλες μορφές:

• χάπια,
• ενδομήτρια συστήματα,
• εμφυτεύματα,
• επιθέματα
• κολπικούς δακτυλίους.

Η λεπτομερής αυτή προσέγγιση επιτρέπει μια πιο ξεκάθαρη κατανόηση της σχέσης ανάμεσα στο είδος του προγεσταγόνου και στον κίνδυνο καρκίνου μαστού, κάτι που προηγούμενες μελέτες δεν είχαν καταφέρει με την ίδια σαφήνεια.

Στο σύνολο των δύο εκατομμυρίων γυναικών και κοριτσιών παρατηρήθηκαν 16.385 νέα περιστατικά καρκίνου του μαστού.

Η συγκριτική ανάλυση έδειξε ότι η χρήση οποιουδήποτε τύπου ορμονικής αντισύλληψης συνδέθηκε με μια μέτρια αύξηση κινδύνου. Η αύξηση αυτή αντιστοιχεί σε περίπου 13 επιπλέον περιστατικά καρκίνου μαστού ανά 100.000 γυναίκες ετησίως. Αν και ο σχετικός κίνδυνος φαίνεται αυξημένος, η απόλυτη αύξηση παραμένει μικρή, κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία για την ορθή ερμηνεία των ευρημάτων.

Οι διαφορές κινδύνου στα είδη των αντισυλληπτικών

Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα σημεία της μελέτης ήταν η διαφοροποίηση του κινδύνου ανάλογα με το είδος του προγεσταγόνου.

Τα σκευάσματα που περιέχουν δεσογεστρέλη ή τον ενεργό της μεταβολίτη, ετονογεστρέλη, εμφάνισαν υψηλότερες τιμές κινδύνου σε σύγκριση με τα αντίστοιχα που βασίζονται στη λεβονοργεστρέλη. Η διαφορά παρατηρήθηκε τόσο στα χάπια όσο και στα εμφυτεύματα, με τα τελευταία να εμφανίζουν από τις υψηλότερες σχετικές αυξήσεις.

Αντίθετα, προϊόντα όπως ο κολπικός δακτύλιος με ετονογεστρέλη ή τα χάπια με δροσπιρενόνη δεν έδειξαν στατιστικά σημαντική αύξηση, παρά την ευρεία χρήση τους.

Από πέντε χρόνια χρήσης και πάνω αυξάνεται ο κίνδυνος

Η διάρκεια χρήσης φαίνεται επίσης να παίζει ρόλο. Περίοδοι χρήσης κάτω του ενός έτους συνδέθηκαν με χαμηλή ή μη στατιστικά σημαντική αύξηση κινδύνου, ενώ από τα πέντε έως τα δέκα χρόνια παρατηρήθηκε σταθερή και προοδευτική αύξηση. Ειδικά η δεσογεστρέλη –είτε σε μονοφασικά σκευάσματα προγεσταγόνου είτε σε συνδυασμένες φόρμουλες– εμφάνισε ιδιαίτερα υψηλούς σχετικούς κινδύνους στη μακροχρόνια χρήση.

Σημαντική ήταν επίσης η παρατήρηση ότι οι συνδυασμένες φόρμουλες οιστρογόνου–προγεσταγόνου συχνά εμφάνιζαν χαμηλότερο κίνδυνο σε σύγκριση με τα αντίστοιχα προγεσταγονικά σκευάσματα χωρίς οιστρογόνο, ακόμη και όταν περιείχαν τον ίδιο τύπο προγεσταγόνου. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι το οιστρογόνο μπορεί να έχει τροποποιητική δράση, μειώνοντας κάποιες από τις επιδράσεις του προγεσταγόνου στον μαστικό ιστό. Ενισχυτικό αυτού είναι και το γεγονός ότι σκευάσματα με χαμηλότερη δόση οιστρογόνου σε συνδυασμό με δεσογεστρέλη εμφάνιζαν υψηλότερο κίνδυνο από εκείνα με μεγαλύτερη δόση.

Το πιο κρίσιμο σημείο για τον γενικό πληθυσμό είναι η ορθή αποτίμηση των ευρημάτων. Παρά τα στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα, ο συνολικός κίνδυνος παραμένει μικρός. Οι ορμονικές μέθοδοι αντισύλληψης εξακολουθούν να προσφέρουν σημαντικά οφέλη για τη σωματική και αναπαραγωγική υγεία, όπως η αποφυγή μη προγραμματισμένων κυήσεων και η μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου ενδομητρίου και ωοθηκών. Η αύξηση του κινδύνου καρκίνου μαστού πρέπει να εκτιμάται πάντα μέσα σε αυτό το γενικότερο πλαίσιο.

Συμπέρασμα

Τα αποτελέσματα της μελέτης, όμως, διευκολύνουν μια πιο εξατομικευμένη συζήτηση ανάμεσα σε γυναίκες και επαγγελματίες υγείας. Γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο μαστού, είτε λόγω οικογενειακού ιστορικού είτε λόγω άλλων παραγόντων, ενδέχεται να επωφεληθούν από την αποφυγή συγκεκριμένων τύπων προγεσταγόνου, όπως η δεσογεστρέλη, ειδικά σε μακροχρόνια χρήση. Αντίθετα, άλλες επιλογές, όπως η λεβονοργεστρέλη ή η δροσπιρενόνη, φαίνεται να παρουσιάζουν χαμηλότερο προφίλ κινδύνου.

Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικότερο ίσως συμπέρασμα είναι ότι η ορμονική αντισύλληψη δεν αποτελεί ενιαία κατηγορία. Τα διάφορα σκευάσματα δεν είναι ισοδύναμα ως προς τις επιδράσεις τους στον μαστικό ιστό, και η επιλογή τους μπορεί πλέον να γίνεται με μεγαλύτερη ακρίβεια.

Διαβάστε επίσης:

Ποιες είναι οι τρεις ψηφιακές πλατφόρμες που βάζουν «φρένο» στην πώληση προϊόντων καπνού και αλκοόλ σε ανήλικους (videos)

Καρκίνος: Σήμα κινδύνου για τις ηλικίες 20-49 ετών – Τι φταίει και μπορεί να διορθωθεί

Πρόστιμα ύψους 98.500 θα πληρώσουν οι επίορκοι γιατροί και φαρμακοποιοί που έκλεβαν τον ΕΟΠΥΥ