Η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Ουκρανία συγκλίνουν στην πεποίθηση ότι μια συμφωνία για τον τερματισμό σχεδόν τεσσάρων ετών πολέμου πλησιάζει, αλλά, σύμφωνα με τα λόγια του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, παραμένουν «ένα ή δύο πολύ ακανθώδη, πολύ δύσκολα ζητήματα».

Σύμφωνα με το BBC, δύο από τα πιο δύσκολα ζητήματα στο σχέδιο των 20 σημείων της Ουάσιγκτον αφορούν το εδαφικό και την τύχη του μεγαλύτερου πυρηνικού εργοστασίου της Ευρώπης, το οποίο βρίσκεται επί του παρόντος υπό ρωσική κατοχή.

Το Κρεμλίνο συμφωνεί με τον Τραμπ ότι οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται «σε τελικό στάδιο» και το επόμενο βήμα του Ζελένσκι είναι να συναντηθεί με Ευρωπαίους ηγέτες στη Γαλλία στις 6 Ιανουαρίου, αλλά οποιοδήποτε από τα σημεία τριβής θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο μια συμφωνία.

Η μοίρα της βιομηχανικής καρδιάς της Ουκρανίας που θέλει ο Πούτιν

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει υποχωρήσει από την απαίτηση για ολόκληρη την βιομηχανική περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας, αν και ο Ουκρανός Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει προσφέρει έναν συμβιβασμό.

Οι ρωσικές δυνάμεις καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής του Λουχάνσκ στα ανατολικά, αλλά λίγο περισσότερο από το 75% του Ντόνετσκ, και ο Πούτιν τα θέλει όλα, συμπεριλαμβανομένων των υπόλοιπων πόλεων της «ζώνης φρουρίου» Σλαβιάνσκ και Κραματόρσκ.

«Δεν μπορούμε απλώς να αποσυρθούμε, είναι εκτός του νόμου μας», λέει ο Ζελένσκι. «Δεν είναι μόνο ο νόμος. Ζουν άνθρωποι εκεί, 300.000 άνθρωποι… Δεν μπορούμε να χάσουμε αυτούς τους ανθρώπους».

Έχει προτείνει οι ουκρανικές δυνάμεις να αποσυρθούν από την περιοχή για να δημιουργήσουν μια αποστρατιωτικοποιημένη ή ελεύθερη οικονομική ζώνη που θα αστυνομεύεται από την Ουκρανία, εάν και οι Ρώσοι αποσυρθούν στην ίδια απόσταση. Η τρέχουσα γραμμή επαφής θα αστυνομεύεται τότε από διεθνείς δυνάμεις.

Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τον Πούτιν να συμφωνεί με οτιδήποτε από αυτά, και οι Ρώσοι στρατηγοί του έχουν πει ότι καταλαμβάνουν γρήγορα ουκρανικά εδάφη.

«Εάν οι αρχές στο Κίεβο δεν θέλουν να διευθετήσουν αυτό το θέμα ειρηνικά, θα λύσουμε όλα τα προβλήματα που έχουμε μπροστά μας με στρατιωτικά μέσα», δήλωσε ο Πούτιν.

Και οι δύο πλευρές θεωρούνται ευρέως ότι υποφέρουν από εξάντληση, και αναλυτές από το Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου έχουν εκτιμήσει ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα χρειαστούν μέχρι τον Αύγουστο του 2027 για να κατακτήσουν το υπόλοιπο Ντόνετσκ, εάν είναι σε θέση να διατηρήσουν τον τρέχοντα ρυθμό προέλασής τους – κάτι που δεν είναι δεδομένο.

Ο συμβιβασμός του Ζελένσκι θα απαιτούσε επίσης από τα ρωσικά στρατεύματα να εγκαταλείψουν άλλες περιοχές της ουκρανικής επικράτειας όπου διατηρούν περιορισμένη παρουσία, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών Χάρκοβο και Σούμι στα βόρεια, Ντνιεπροπετρόφσκ στα ανατολικά και Μικολάιφ στα νότια.

Χωρίς καμία κίνηση στο Ντόνετσκ, η πιθανότητα ειρηνευτικής συμφωνίας φαίνεται μη ρεαλιστική, αλλά ένας ρωσικός συμβιβασμός μπορεί να μην είναι εκτός συζήτησης.

Ο απεσταλμένος του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσακόφ δήλωσε πρόσφατα ότι «είναι απολύτως πιθανό να μην υπάρχουν στρατεύματα [στο Ντονμπάς], ούτε ρωσικά ούτε ουκρανικά», αν και ήταν ανένδοτος στην άποψη ότι η περιοχή θα αποτελέσει μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Ο τεράστιος πυρηνικός σταθμός της Ουκρανίας στα χέρια των Ρώσων

Από τον Μάρτιο του 2022, η Ρωσία έχει καταλάβει το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ευρώπης στο Ενερχοντάρ, στις όχθες του ποταμού Ντνίπρο. Ωστόσο, οι έξι πυρηνικοί αντιδραστήρες του εργοστασίου της Ζαπορίζια δεν παράγουν ηλεκτρική ενέργεια – όλοι βρίσκονται σε ψυχρή κατάσταση διακοπής λειτουργίας για περισσότερα από τρία χρόνια – και η εξωτερική ενέργεια που παρέχεται από την Ουκρανία διατηρεί το εργοστάσιο σε λειτουργία για να αποφευχθεί μια τήξη.

Για να επαναλειτουργήσει, χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις, εν μέρει για την ανοικοδόμηση του κατεστραμμένου υδροηλεκτρικού φράγματος Kakhovka που χρησιμοποιούνταν για την παροχή νερού ψύξης για το εργοστάσιο.

Η Ουκρανία πιστεύει ότι η περιοχή θα πρέπει επίσης να αποστρατιωτικοποιηθεί και να μετατραπεί σε ελεύθερη οικονομική ζώνη.

Η πρόταση των ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Ζελένσκι, είναι οι ΗΠΑ να διαχειρίζονται το εργοστάσιο ως κοινή επιχείρηση με τη Ρωσία και την Ουκρανία. Το Κίεβο έχει δηλώσει ότι αυτό είναι μη ρεαλιστικό και αντ’ αυτού οι ΗΠΑ και η Ουκρανία θα μπορούσαν να το διαχειριστούν από κοινού με αναλογία 50-50, με τις ΗΠΑ να αποφασίζουν πού πηγαίνει η μισή ενέργεια – υπονοώντας τη Ρωσία.

Το πρόβλημα της Ουκρανίας είναι ότι η Ρωσία δεν θα την αφήσει να φύγει και ο επικεφαλής της ρωσικής πυρηνικής υπηρεσίας Rosatom, Αλεξέι Λικάτσεφ, έχει τονίσει ότι μόνο μία οντότητα – η Ρωσία – μπορεί να τη διαχειρίζεται και να διασφαλίζει την ασφάλειά της.

Έχει αναφέρει την πιθανότητα η Ουκρανία να χρησιμοποιήσει την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το εργοστάσιο στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας.

Ο συμβιβασμός σε αυτό το ζήτημα μπορεί να μην είναι ανυπέρβλητος, αλλά θα απαιτούσε ένα επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ δύο γειτονικών κρατών, όταν δεν υπάρχει πλέον.

Έλλειψη αμοιβαίας εμπιστοσύνης

Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς σημαντική πρόοδο στα μεγαλύτερα σημεία τριβής όταν υπάρχει τόσο μικρή εμπιστοσύνη.

Όταν ο Τραμπ υπαινίχθηκε αυτή την εβδομάδα ότι ο Πούτιν «θέλει να δει την Ουκρανία να πετυχαίνει… συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας ενέργειας… σε πολύ χαμηλές τιμές», ο Ζελένσκι σαφώς δεν το πίστεψε.

«Δεν εμπιστεύομαι τους Ρώσους και… δεν εμπιστεύομαι τον Πούτιν, και δεν θέλει επιτυχία για την Ουκρανία», δήλωσε ο Ουκρανός ηγέτης.

Η Ρωσία έχει επίσης δείξει ελάχιστη εμπιστοσύνη στο Κίεβο – κατηγορώντας τις ουκρανικές δυνάμεις ότι στόχευσαν με μη επανδρωμένα αεροσκάφη μια κατοικία του Πούτιν στην περιοχή του Νόβγκοροντ.

Η Ουκρανία αρνείται ότι κάτι τέτοιο συνέβη και πιστεύει ότι αποτελεί ρωσικό πρόσχημα για περαιτέρω ρωσικές επιθέσεις σε κυβερνητικά κτίρια στο Κίεβο.

Άλλα σημεία τριβής που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τη συμφωνία

Το Κίεβο ζήτησε από τους ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης εγγυήσεις ασφαλείας για να διασφαλίσει μια απάντηση τύπου ΝΑΤΟ σε περίπτωση περαιτέρω ρωσικής επίθεσης. Η Ουκρανία επιδιώκει επίσης να διατηρήσει έναν στρατό 800.000 ανδρών.

Αν και οι ΗΠΑ και η Ευρώπη μπορεί να υπογράψουν μια συμφωνία για την ασφάλεια, η Ρωσία δεν θα δεχτεί ευρωπαϊκά στρατεύματα επί τόπου στην Ουκρανία.

Οι οικονομικές απώλειες για την Ουκρανία έχουν εκτιμηθεί σε 800 δισεκατομμύρια δολάρια επομένως ένα άλλο βασικό ζήτημα είναι το ποσό που θα συνεισφέρει η Ρωσία σε αυτό. Οι ΗΠΑ συζητούν για ένα κοινό επενδυτικό ταμείο με την Ευρώπη και η Ρωσία διαθέτει περιουσιακά στοιχεία αξίας 210 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ευρώπη που θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν, παρόλο που η Μόσχα μέχρι στιγμής αρνείται να το επιτρέψει.

Η Ρωσία απορρίπτει επίσης την υποψηφιότητα της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Αυτό μπορεί να μην αποτελεί μεγάλο εμπόδιο, καθώς δεν υπάρχει ακόμη πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο, αλλά αποτελεί μέρος του συντάγματος της Ουκρανίας, επομένως η επίτευξη συμφωνίας θα είναι δύσκολη.

Η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί επίσης ένα πιθανό σημείο τριβής, ίσως λιγότερο για τη Ρωσία από ό,τι για τις χώρες που βρίσκονται μπροστά από την Ουκρανία στην ουρά για να ενταχθούν στην ΕΕ. Λίγοι πιστεύουν ότι αυτό θα συμβεί πολύ σύντομα.

Θα μπορούσαν οι Ουκρανοί να διεξάγουν ψηφοφορία για μια συμφωνία;

Ο Ουκρανός ηγέτης επικαλέστηκε δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι το 87% των Ουκρανών επιθυμεί ειρήνη, ενώ ταυτόχρονα το 85% απορρίπτει την αποχώρηση από το Ντονμπάς.

Πιστεύει λοιπόν ότι καμία απόφαση ούτε για την τύχη του Ντόνετσκ ούτε για το ευρύτερο σχέδιο των 20 σημείων δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς λαϊκή ψήφο και 60ήμερη εκεχειρία για την προετοιμασία του: «Ένα δημοψήφισμα είναι ο τρόπος για να το αποδεχτούμε ή να μην το αποδεχτούμε».

Αυτό επίσης αποτελεί πιθανό σημείο τριβής, καθώς το Κρεμλίνο υποστηρίζει ότι μια προσωρινή εκεχειρία θα παρέτεινε μόνο τη σύγκρουση και θα οδηγούσε σε ανανεωμένες εχθροπραξίες – και ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι κατανοεί τη θέση του Πούτιν.

Αλλά χωρίς μια τέτοια ψηφοφορία, ο Ζελένσκι πιστεύει ότι μια συμφωνία δεν θα είχε καμία ισχύ, κάτι που απλώς προστίθεται στη μακρά λίστα των ακανθωδών ζητημάτων που πρέπει να επιλυθούν.

Διαβάστε επίσης:

Ολλανδία: 29χρονος κατηγορείται ότι σχεδίαζε επίθεση «γύρω στα Χριστούγεννα, κάπου στην Ευρώπη»

Λεωφορείο καρφώθηκε στην πρόσοψη κτιρίου στην Στοκχόλμη: Τουλάχιστον 13 τραυματίες

Αποκαλύφθηκε ο ετήσιος «μισθός» του πρίγκιπα Ουίλιαμ για το 2025