Λύση για τους ασθενείς που περιμένουν για μεταμόσχευση ήπατος, αναμένεται να αποτελέσει μελλοντικά η κυτταρική θεραπεία με τη χορήγηση μεσεγχυματικών κυττάρων από τον μυελό των οστών ή με κινητοποιητές αιμοποιητικών στελεχιαίων κυττάρων.

 

Λύση για τους ασθενείς που περιμένουν για μεταμόσχευση ήπατος, αναμένεται να αποτελέσει μελλοντικά η κυτταρική θεραπεία με τη χορήγηση μεσεγχυματικών κυττάρων από τον μυελό των οστών ή με κινητοποιητές αιμοποιητικών στελεχιαίων κυττάρων. Πειράματα που έγιναν με χορήγηση μεσεγχυματικών στελεχιαίων κυττάρων από τον μυελό των οστών και με την κινητοποίηση αιμοποιητικών κυττάρων, σε μεγάλο αριθμό ποντικών, στα οποία προκλήθηκε ηπατική βλάβη, έδειξαν βελτίωση της ιστολογικής εικόνας του ήπατος, ενώ παρατηρήθηκε και αναγεννητική δραστηριότητα.

Τα πειράματα έγιναν στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής, που εκπόνησε η βιολόγος Ελευθερία Τσολάκη στη Μονάδα Γονιδιακής και Κυτταρικής Θεραπείας Αιματολογική Κλινική του νοσοκομείου Παπανικολάου (Τομέας Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας Τμήμα Βιολογίας Σχολή Θετικών Επιστημών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης).

“Σήμερα, η μόνη λύση για όσους έχουν οξεία και χρόνια βλάβη του ήπατος είναι η μεταμόσχευση. Δυστυχώς η νοσηρότητα και η θνητότητα από αυτές τις παθήσεις αυξάνει παγκοσμίως και η εύρεση μοσχεύματος δεν είναι πάντα εύκολη. Επιπλέον, μετά τη μεταμόσχευση, ο ασθενής θα πρέπει να παίρνει εφ’ όρου ζωής ανοσοκατασταλτικά, τα οποία μακροχρόνια έχουν παρενέργειες. Γι’ αυτό το λόγο, οι έρευνες στρέφονται στην εύρεση εναλλακτικών θεραπειών. Η αναγνωρισμένη ιδιότητα των κυττάρων του μυελού των οστών να διαφοροποιούνται “ανορθόδοξα” σε διάφορους κυτταρικούς τύπους έχει εγείρει ελπίδες, ότι η κυτταρική θεραπεία θα μπορούσε να προσφέρει εναλλακτικές θεραπευτικές δυνατότητες για ασθενείς με οξεία και χρόνια ηπατική βλάβη” αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Τσολάκη, με αφορμή της παρουσίαση της διατριβής της σε ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί, αύριο, στο ΚΕΔΕΑ του ΑΠΘ.

Η διατριβή της κ. Τσολάκη, με τίτλο “Κυτταρική θεραπεία οξείας και χρόνιας ηπατικής βλάβης με χορήγηση κυττάρων μυελού των οστών ή με κινητοποιητές αιμοποιητικών στελεχιαίων κυττάρων”, θα παρουσιαστεί μαζί με άλλες 110 διατριβές που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος “ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΙΙ”.

Σκοπός της διατριβής της κ. Τσολάκη ήταν η διερεύνηση της επίδρασης δύο κυτταρικών πληθυσμών του μυελού των οστών, των μεσεγχυματικών (MSCs) και των αιμοποιητικών (HSCs) στελεχιαίων κυττάρων, σε πειραματικά ζωικά μοντέλα οξείας και χρόνιας ηπατικής βλάβης. Στο ένα σκέλος των πειραμάτων χορηγήθηκαν μεσεγχυματικά στελεχιαία κύτταρα καθώς και εκκρινόμενοι από αυτά διαλυτοί παράγοντες που προέρχονταν από υγιή ζώα και παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση της ηπατικής βλάβης στα πειραματόζωα.

Ωστόσο, η χορήγηση μεσεγχυματικών στελεχιαίων κυττάρων σε επίμυες, στους οποίους είχε προκληθεί οξεία ηπατική βλάβη, δεν βελτίωσε την ιστολογική εικόνα του ήπατος, ανεξάρτητα από την οδό χορήγησης αλλά και τον αριθμό των χορηγούμενων κυττάρων. “Το γεγονός αυτό σχετίζεται, ενδεχομένως, με το έντονα φλεγμονώδες περιβάλλον της οξείας ηπατικής βλάβης, το οποίο φαίνεται να επηρεάζει την αποδοτικότητα των MSCs” εξηγεί η κ. Τσολάκη.

Το δεύτερο σκέλος των πειραμάτων με τη χορήγηση τριών διαφορετικών ειδών αυξητικών παραγόντων κινητοποιήθηκαν τα αιμοποιητικά κύτταρα των πειραματοζώων, προκείμενου να μελετηθεί η αποκατάσταση της ηπατικής βλάβης. Και οι τρεις επιλογές κινητοποίησης επέφεραν σημαντική βελτίωση της χρόνιας ηπατικής βλάβης, μειώνοντας την ίνωση και αποκαθιστώντας το κατεστραμμένο αγγειακό δίκτυο των ζώων, στα οποία είχε προκληθεί χρόνια ηπατική βλάβη.

 “Σε όλες τις πειραματικές ομάδες, στις οποίες χορηγήθηκαν κινητοποιητές, τα προερχόμενα από το μυελό των οστών ώριμα ηπατοκύτταρα, καθώς και τα δεσμευμένα προς ηπατική κατεύθυνση στελεχιαία κύτταρα του μυελού των οστών, ανιχνεύθηκαν σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις στο ηπατικό παρέγχυμα, υποστηρίζοντας την εκτίμηση ότι εναλλακτικοί μηχανισμοί, ανεξάρτητοι από την άμεση επίδραση των αιμοποιητικών κυττάρων ή την ποσοστιαία αναλογία τους στο ήπαρ, ρυθμίζουν την ηπατική αναγέννηση. Είναι πιθανόν, οι κινητοποιητές των αιμοποιητικών κυττάρων, μέσω άμεσης δράσης τους στο ήπαρ, ανεξάρτητης της κινητοποίησης, να δρουν ως ηπατοτροφικοί παράγοντες και να συντελούν ανεξάρτητα από ή παράλληλα με τα αιμοποιητικά κύτταρα στην ηπατική αποκατάσταση. Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της διατριβής μου προτείνουν πως τόσο τα μεσεγχυματικά στελεχιαία κύτταρα και οι εκκρινόμενοι από αυτά διαλυτοί παράγοντες, όσο και οι τρεις συγκεκριμένοι κινητοποιητές των αιμοποιητικών κυττάρων, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν, δρώντας ποικιλοτρόπως και πολυπαραγοντικά κατά τη διάρκεια της επουλωτικής διαδικασίας της χρόνιας ηπατικής βλάβης, παρέχουν τελικά ένα ισχυρό αντιινωτικό αποτέλεσμα συμβάλλοντας στην αναδόμηση και αναγέννηση του ηπατικού παρεγχύματος” τονίζει η κ. Τσολάκη.