Θα υπολογίζονται επί των συντάξιμων αποδοχών που θα προκύπτουν από το σύνολο του εργασιακού βίου

 

Θα υπολογίζονται επί των συντάξιμων αποδοχών που θα προκύπτουν από το σύνολο του εργασιακού βίου

Όλα εδώ θα πληρωθούν. Και οι μακρές περίοδοι εκτός της αγοράς εργασίας λόγω επιλογής ή λόγω ανεργίας και ο «συμβιβασμός» με τη μερική απασχόληση και η απόφαση για εργασία με «μαύρα» και το «πάρε – δώσε» με τον εργοδότη, ώστε άλλα να λέει ο μισθός στα χαρτιά και άλλα να βάζει στην τσέπη ο εργαζόμενος.

Το νέο σύστημα υπολογισμού των συντάξεων – άσχετα από το ποιοι θα είναι οι τελικοί συντελεστές αναπλήρωσης στους οποίους θα καταλήξουν οι θεσμοί με την ελληνική κυβέρνηση – θα έχει ένα βασικό χαρακτηριστικό: θα… θυμάται.

Μπορεί τα φώτα της δημοσιότητας να πέφτουν στο ποιο θα είναι το ύψος της εθνικής σύνταξης, αλλά και στο ποιες θα είναι οι προϋποθέσεις χορήγησής της, η πραγματική ζημιά όμως για τους νέους συνταξιούχους – για την ακρίβεια για όσους θα αποχωρήσουν από την αγορά εργασίας μετά την 1.1.2016 – θα γίνει από αλλού: από το γεγονός ότι η νέα σύνταξη θα υπολογίζεται επί συντάξιμων αποδοχών που θα προκύπτουν με βάση το σύνολο του εργασιακού βίου.

Είναι η «κρυφή βόμβα» για τις νέες συντάξεις, μια αλλαγή που θα λειτουργήσει εις βάρος των νέων συνταξιούχων και είναι προφανώς χειρότερη τόσο από το σύστημα υπολογισμού των συντάξεων που εφαρμοζόταν μέχρι τώρα όσο και από το σύστημα υπολογισμού με βάση τον νόμο Λοβέρδου – Κουτρουμάνη, το οποίο φυσικά ουδέποτε εφαρμόστηκε και ούτε πρόκειται με δεδομένη την επικείμενη ψήφιση του νέου ασφαλιστικού.

Όταν, αφού τελειώσουν οι διαδικασίες της ψήφισης, οι υπηρεσίες των ασφαλιστικών ταμείων θα πιάσουν μολύβι και χαρτί για να υπολογίσουν τις νέες συντάξεις, τότε θα έρθει στο φως η νέα πραγματικότητα: οι περισσότεροι θα κληθούν να συμβιβαστούν με κύριες συντάξεις της τάξεως των 400-600 ευρώ, ενώ η τετραψήφια σύνταξη – μετά την αφαίρεση των φόρων και των εισφορών υπέρ υγείας – θα μοιάζει με άπιαστο όνειρο.

Για ποιον λόγο; Διότι, για να πιάσει κάποιος το «χιλιάρικο», ακόμη και στην περίπτωση που θα επικρατήσει η ελληνική πλευρά με τους δικούς της συντελεστές αναπλήρωσης στη διαπραγμάτευση, ο ασφαλισμένος θα πρέπει να έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 30 έτη ασφάλισης και οι συντάξιμες αποδοχές του να υπερβαίνουν τα 2.800 ευρώ. Και τα δύο θεωρούνται αδιανόητα με βάση τα σημερινά δεδομένα της υψηλής ανεργίας και των πολύ χαμηλών αποδοχών.

 

Ψαλίδι

Όσοι γνωρίζουν να διαβάζουν τους αριθμούς και τα σχέδια επί χάρτου που θα βρεθούν πάνω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μπορούν να προβλέψουν το τι θα συμβεί μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα:

1 Όσοι βρεθούν στα πρόθυρα της συνταξιοδότησης, θα ενημερώνονται για τη σύνταξη φτώχειας που θα δικαιούνται.

2 Όσοι μπορούν θα παρατείνουν την έξοδο από την αγορά εργασίας, καθώς θα συνειδητοποιούν ότι ακόμη και ο χαμηλός μισθός θα φαντάζει «θησαυρός» μπροστά στο ύψος της νέας σύνταξης. Μόνο λόγοι υγείας, απώλεια της θέσης εργασίας ή αναγκαστική συνταξιοδότηση θα ωθούν κάποιον στην έξοδο. Αυτομάτως, θα περιοριστούν δραστικά τα «κύματα συνταξιοδότησης».

Από τις 70.000 – 80.000 συνταξιοδοτήσεις που είχαμε σε ετήσια βάση όλα τα προηγούμενα χρόνια (το κίνημα των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων φούντωνε κατά κύριο λόγο όταν αναμένονταν αλλαγές κυρίως στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης) εκτιμάται ότι θα πέσουμε στις 10.000 – 20.000 συνταξιοδοτήσεις ετησίως.

3 Η παράταση της παραμονής στην αγορά εργασίας θα ψαλιδίζει ολοένα και περισσότερο τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας για τις νεότερες ηλικίες. Η είσοδος των νέων στην αγορά εργασίας θα γίνεται ολοένα και αργότερα, με αποτέλεσμα οι νεότερες γενιές να γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι, όταν θα έρθει η ώρα της δικής τους συνταξιοδότησης, θα γίνεται υπό κακές συνθήκες: με λίγα χρόνια ασφάλισης και χαμηλές μέσες αμοιβές.

 

Ο νέος τρόπος υπολογισμού

Πώς όμως θα λειτουργεί το νέο σύστημα υπολογισμού της σύνταξης; Εν αρχή είναι οι συντάξιμες αποδοχές. Τι γνωρίζαμε γι’ αυτές μέχρι σήμερα; Ότι υπολογίζονται με βάση την καλύτερη τριετία ή πενταετία του ασφαλισμένου. Ο εργαζόμενος διάλεγε μια περίοδο κατά την οποία είχε υψηλές αποδοχές (πολλές φορές γίνονταν και καταστρατηγήσεις ύστερα από συμφωνία με τους εργοδότες για εικονικό «φούσκωμα» των αποδοχών) και την εμφάνιζε στο ασφαλιστικό ταμείο ώστε να υπολογιστεί η σύνταξη.

Προφανώς, αυτό ήταν το σύστημα που έβγαζε και τις υψηλότερες απολαβές. Μετά ήρθε ο νόμος Λοβέρδου – Κουτρουμάνη. Αυτός ουσιαστικά έσπασε τον εργασιακό βίο στα δύο:

◆ Το πρώτο τμήμα αφορούσε την περίοδο μέχρι το 2010. Γι’ αυτό το στάδιο η σύνταξη θα υπολογιζόταν με το παλαιό σύστημα, δηλαδή με βάση την καλύτερη τριετία, πενταετία κ.λπ.

◆ Το δεύτερο κομμάτι του εργασιακού βίου θα ήταν αυτό από το 2011 μέχρι και την ημέρα συνταξιοδότησης. Γι’ αυτό θα λαμβανόταν υπόψη το σύνολο των συντάξιμων αποδοχών.

Ποιο ήταν το βασικό χαρακτηριστικό αυτού του συστήματος, που δεν πρόκειται να εφαρμοστεί; Ότι προστάτευε τους σημερινούς εργαζόμενους με αρκετά χρόνια προϋπηρεσίας στην πλάτη τους. Και αυτό διότι, όσο μεγαλύτερη ήταν η προϋπηρεσία πριν από το 2010, τόσο μεγαλύτερη θα ήταν και η τελική σύνταξη.

Το σύστημα Κατρούγκαλου δεν προβλέπει καμία διάκριση. Όσοι συνταξιοδοτηθούν από την 1.1.2016 και μετά θα λάβουν σύνταξη η οποία θα υπολογιστεί με το νέο σύστημα. Δηλαδή αυτός που θα συνταξιοδοτηθεί μέσα στη φετινή χρονιά θα διαπιστώσει ότι θα παίρνει πολύ μικρότερη σύνταξη σε σχέση με αυτόν που συνταξιοδοτήθηκε μέσα στο 2015. Λίγοι μήνες διαφορά στη συνταξιοδότηση θα αποδεικνύονται καταλυτικοί για τον υπόλοιπο βίο.

Εύλογο είναι το ακόλουθο ερώτημα: Πώς θα υπολογίζονται οι συντάξιμες αποδοχές με βάση ολόκληρο τον εργασιακό βίο όταν τα ταμεία δεν διαθέτουν τη σχετική πληροφορία, ειδικά για τη δεκαετία του 1990; Αυτά είναι ζητήματα που θα αντιμετωπιστούν μετά την ψήφιση του νόμου.

Προφανώς θα προχωρήσει μια διαδικασία προσαρμογής των παλαιών αποδοχών στα σημερινά δεδομένα με βάση την πορεία της οικονομίας και τον πληθωρισμό, ενώ, σε περίπτωση που δεν θα υπάρχουν πληροφορίες για τις παλαιές αμοιβές, ο μέσος όρος θα διαμορφώνεται με τα λιγότερα έτη. Είναι προφανές ότι όλη η περίοδος της ύφεσης με το «γκρέμισμα» των αποδοχών θα είναι ένα βάρος το οποίο ο μελλοντικός συνταξιούχος θα βρει κάποια στιγμή μπροστά του.

 

Οι συντελεστές αναπλήρωσης

Πάνω στις συντάξιμες αποδοχές θα επιδρούν οι λεγόμενοι συντελεστές αναπλήρωσης. Θα είναι ένα ποσοστό, το οποίο θα προκύπτει από τα χρόνια προϋπηρεσίας και τους συντελεστές ανά έτος που θα αποφασιστούν στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης.

Επί των συντελεστών γίνεται μάχη ανάμεσα στους δανειστές και στην ελληνική πλευρά. Οι δανειστές θέλουν χαμηλότερες συντάξεις για όσους έχουν μικρές αποδοχές και λίγα χρόνια προϋπηρεσίας, ενώ η ελληνική κυβέρνηση θέλει υψηλότερες αποδοχές στα χαμηλά στρώματα, τα οποία επιθυμεί διακαώς να προστατεύσει.

Από τον πολλαπλασιασμό των συντάξιμων αποδοχών με τους συντελεστές αναπλήρωσης προκύπτει το αναλογικό κομμάτι της σύνταξης. Σε αυτό θα προστίθεται και η λεγόμενη εθνική σύνταξη, η οποία θα φτάνει τα 384 ευρώ για τα 20 χρόνια προϋπηρεσίας ή στα 345 ευρώ για τα 15 χρόνια. Θα αφαιρούνται οι κρατήσεις για την υγεία και οι φόροι (φόρος κλίμακας και εισφορά αλληλεγγύης) και θα προκύπτει τελικώς η καθαρή σύνταξη.

Από τη θεωρία στην πράξη. Τι σύνταξη βγάζει το κακό σενάριο όπου θα περάσει η άποψη των δανειστών και τι σύνταξη βγάζει το καλό σενάριο που προτείνει η ελληνική πλευρά; Αν κάνει κάποιος με υπομονή τις πράξεις, θα διαπιστώσει ότι τεκμηριώνεται απόλυτα το βασικό συμπέρασμα:  έρχονται συντάξεις φτώχειας.

1 Με 15 έτη ασφάλισης: Με συντάξιμες αποδοχές της τάξεως των 600 ευρώ, η σύνταξη δεν θα ξεπερνά τα 392 ευρώ ακόμη και αν περάσει η γραμμή Κατρούγκαλου.

Οι θεσμοί θέλουν ακόμη χαμηλότερη σύνταξη, στα 363 ευρώ. Για να ξεπεράσει κάποιος τα 500 ευρώ αν αποχωρήσει με 15 χρόνια ασφάλισης, θα πρέπει, στην περίπτωση που περάσει η πρόταση των θεσμών, να εμφανίσει συντάξιμες αποδοχές 2.800 ευρώ (!) ενώ, αν περάσει η ελληνική πρόταση, το πεντακοσάρικο θα είναι εφικτό ακόμη και με συντάξιμες αποδοχές των 1.600 ευρώ.

Το χιλιάρικο είναι αδύνατον να το πιάσει κάποιος με 15 χρόνια δουλειάς. Αυτομάτως βγαίνουν εκτός παιχνιδιού επαγγέλματα με παραδοσιακά λίγα χρόνια ασφάλισης (π.χ. οικοδομή) ή μεγάλες περιόδους ανεργίας.

2 Με 20 έτη ασφάλισης: Με βάση την πρόταση των θεσμών, οι συντάξεις θα ξεκινούν από τα 416 ευρώ για κάποιον που θα έχει να επιδείξει συντάξιμες αποδοχές ύψους 600 ευρώ και δεν θα ξεπερνούν τα 800 ευρώ ακόμη και για κάποιον που θα έχει αποδοχές «μαμούθ» της τάξεως των 5.000 ευρώ. Αντίστοιχα η ελληνική πρόταση βγάζει σύνταξη 456 ευρώ στα επίπεδα συντάξιμων αποδοχών των 600 ευρώ, η οποία για να φτάσει στα 800 ευρώ καθαρά, θα πρέπει ο ασφαλισμένος να έχει συντάξιμες αποδοχές από 3.000 ευρώ και πάνω.

3 Με 30 έτη ασφάλισης: Ακόμη και με 30 χρόνια προϋπηρεσίας – αριθμός ετών εργασίας στον οποίο δύσκολα θα μπορεί να φτάσει ο σημερινός εργαζόμενος με δεδομένη την επταετή ύφεση, αλλά και την καθυστερημένη   είσοδο   στην αγορά εργασίας – η πρόταση των θεσμών δεν βγάζει καθαρή σύνταξη της τάξεως των 1.000 ευρώ παρά μόνο για όποιον έχει συντάξιμες αποδοχές της τάξεως των 4.000 και 5.000 ευρώ. Η ελληνική πρόταση από την άλλη πλευρά βγάζει τετραψήφια σύνταξη για όσους έχουν συντάξιμες αποδοχές από 2.800 ευρώ και πάνω.

4 Με 40 χρόνια ασφάλισης: Ακόμη και γι’ αυτόν που θα καταφέρει να περάσει τη μισή βιολογική του ζωή (σ.σ.: ο μέσος όρος ηλικίας του Έλληνα διαμορφώνεται γύρω στα 80 χρόνια) το χιλιάρικο μόνο εξασφαλισμένο δεν είναι.

Στα χαμηλότερα κλιμάκια συνταξιοδοτικών αποδοχών (600 – 1.000 ευρώ) οι συντάξεις κυμαίνονται από 562 έως 734 ευρώ, είτε μιλάμε για την πρόταση των θεσμών είτε για την πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης. Το χιλιάρικο εξασφαλίζεται στη μεν περίπτωση των θεσμών με αποδοχές άνω των 2.200 ευρώ, στη δε πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης με αποδοχές άνω των 1.800 ευρώ.

Υποτίθεται ότι το νέο νομοσχέδιο θα βάζει πλαφόν στην κύρια σύνταξη στα επίπεδα των 2.300 ευρώ. Αυτό μόνο ως… χιούμορ του νομοθέτη θα μπορεί να εκληφθεί, καθώς αυτή η μεικτή σύνταξη επιτυγχάνεται μόνο στα 40 χρόνια με μέσες μηνιαίες αποδοχές στο σύνολο του εργασιακού βίου άνω των 4.000 ευρώ.

Με απλά λόγια, οι επόμενοι συνταξιούχοι θα πληρώσουν ακριβά τη μνημονιακή επταετία της ύφεσης και της καταστροφής, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο τη χειρίστηκαν δανειστές και ελληνικές κυβερνήσεις…