Στη διάρκεια της πολυθρύλητης πλέον μεταπολίτευσης εμπεδώθηκαν, εκτός από τη δημοκρατία και τις ελευθερίες που αυτή συνεπαγόταν, και μια σειρά αναπόφευκτων, καθώς φαίνεται, παρεξηγήσεων και επικίνδυνων παρερμηνειών. Η απήχηση διαφόρων απλοϊκών απόψεων, όπως αυτές καλλιεργήθηκαν στα εύφορα πεδία των ιδεών… ελευθέρας βοσκής, μεταξύ των άλλων είχε ως αποτέλεσμα την απαξίωση του εθνικού κράτους – με ό,τι αυτό συνεπαγόταν. Έτσι, κάθε πατριωτικός συλλογισμός απορριπτόταν μετά ιδεολογικής βδελυγμίας ως αντιδραστικός. Συνεπεία αυτής της αχαλίνωτης επικράτησης του λαϊκισμού που υπέθαλψαν και γιγάντωσαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οδηγηθήκαμε στο σημερινό αδιέξοδο της αδυναμίας πολιτικής και κοινωνικής συνεννόησης. Η έννοια του εθνικού στη χώρα μας ταυτίστηκε, ούτε λίγο ούτε πολύ, με τον φασισμό και η άδολη πατριωτική αγάπη με το αντιδραστικό πνεύμα. 

 

Έκτοτε έχουν γίνει πολλές τοποθετήσεις που προσπαθούν να ξεκαθαρίσουν τις παρεξηγήσεις και τις παρερμηνείες. Η ανάγνωση του πολυσέλιδου βιβλίου του Χάρη Μυλωνά αποδεικνύεται ιδιαίτερα ωφέλιμη, γιατί συμβάλλει στην αποκατάσταση εννοιών, αναδεικνύει την πολυπλοκότητά τους και ερμηνεύει τις παραμέτρους τους. Τακτοποιεί γενικά την αταξία και τη σύγχυση, και επισημαίνει το πόσο επικίνδυνες μπορεί να αποδειχθούν αυτές οι υπεραπλουστεύσεις κάτω από ειδικές συνθήκες. 

 

Στη χώρα μας, το εθνικό κράτος αμφισβητήθηκε εντονότατα – ηθικά και πολιτικά – από τη λεγομένη «προοδευτική αντίληψη» όπως αυτή απέρρεε από μια σειρά ιδεολογημάτων της Αριστεράς που εμφορούνταν από μια αμφιβόλου σοβαρότητας διεθνιστική μέθη. Οι ιδανικές κοινωνίες έδιναν κι έπαιρναν, αγνοώντας προκλητικά κάθε πραγματική συνθήκη. Αυτή η οδυνηρή αδυναμία κατανόησης της πραγματικότητας σε συνδυασμό με τη διαρροϊκή ευκολία να «τακτοποιείται» ο κόσμος μέσα από ιδεοληψίες έγιναν κυρίαρχη αντίληψη, διευρύνοντας ακόμα περισσότερο τη σύγχυση σχετικά με τη συγκρότηση της εθνικής μας ταυτότητας. 

 

Η άκριτη και άνευ αντιστάσεως επικράτηση της λεγόμενης πολυπολιτισμικότητας, που πλέον δοκιμάζει επικίνδυνα τις αντοχές των εθνικών κρατών και θέτει σε κίνδυνο βασικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά που εξορίστηκαν με εγκληματική ευκολία μέσα στα ιδεολογικά εργαστήρια της «προοδευτικότητας», αναδεικνύεται πλέον πανευρωπαϊκά ως το υπ’ αριθμόν ένα βασικό πρόβλημα των κοινωνιών που αψήφησαν την πραγματικότητα ενδίδοντας στις ευκολίες των ιδανικών κοινωνιών – που συνήθως γίνονται εφιάλτες.  Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Μυλωνά, όταν το εθνικό κράτος έρχεται αντιμέτωπο με πληθυσμιακές ομάδες που έχουν διαφορετική πολιτισμική και εθνοτική σύνθεση, έχει τρεις επιλογές. Πρώτη είναι η αφομοίωση αυτών των ομάδων μέσα στην κυρίαρχη κουλτούρα του εθνικού κράτους που βρίσκονται. Δεύτερη επιλογή είναι η αναγνώριση ως μειονότητας και η παροχή δικαιωμάτων και τρίτη είναι ο αποκλεισμός, που στην ακραία του μορφή μπορεί να φτάσει στην εκδίωξη ή ακόμα χειρότερα στην εξόντωση – εθνοκάθαρση. 

 

Ο Μυλωνάς, ωστόσο, μέσα από τη διεξοδική και τεκμηριωμένη αντιμετώπιση όλων των περιπτώσεων επισημαίνει, δίνοντάς της ιδιαίτερη βαρύτητα, την περίπτωση που μια μειονοτική ομάδα τίθεται υπό την προστασία ενός άλλου κράτους. Τότε έχουμε ζήτημα εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ασφάλειας που δεν αντιμετωπίζεται με καλές προθέσεις ούτε με ιδεολογήματα του τύπου «παγκόσμια ειρήνη» ή «αδελφοσύνη των λαών», αλλά με τη χάραξη μιας στρατηγικής που θα διασφαλίζει τα εθνικά συμφέροντα. Σε πολλές περιπτώσεις που κάποια κράτη εμφανίζονται ως προστάτες αυτών των μειονοτήτων, η απειλή είναι ευθεία και σαφής. 

 

Πρόκειται για μια διεξοδική μελέτη πάνω στην πολύπλοκη και δυσεπίλυτη βαλκανική πραγματικότητα, η οποία επιχειρεί να καταδείξει τη μεθοδολογία που πρέπει να υιοθετήσει ένα κράτος προκειμένου να αντιμετωπίσει μια μειονοτική ομάδα εντός των εθνικών του συνόρων, πράγμα που καθορίζει και την εξωτερική του πολιτική απέναντι σε κείνα τα κράτη που χειραγωγούν αυτές τις μειονότητες. Εκτός από μια επίκαιρη μελέτη (αν λάβει κανείς υπόψη τις πολιτικές εξελίξεις που πυροδοτούν οι πρόσφυγες αλλά και τα έντονα μειονοτικά ζητήματα), ουσιαστικά πρόκειται για ένα βιβλίο που επικεντρώνεται διεξοδικά στο πώς αντιμετωπίζονται οι διεθνείς εθνοτικές διαμάχες.