Από το βρετανικό δημοψήφισμα ο καθένας κράτησε ό,τι τον βόλευε, προκειμένου να δικαιώσει την ιδεολογική του τοποθέτηση, και πέταξε διακριτικά στην άκρη ή διέστρεψε οτιδήποτε την αντιστρατευόταν.

 

Από το βρετανικό δημοψήφισμα ο καθένας κράτησε ό,τι τον βόλευε, προκειμένου να δικαιώσει την ιδεολογική του τοποθέτηση, και πέταξε διακριτικά στην άκρη ή διέστρεψε οτιδήποτε την αντιστρατευόταν.

Ένα από τα κρίσιμα στοιχεία αυτού του αποτελέσματος ήταν το μεταναστευτικό. Χρειαζόταν όμως το Brexit για να κατανοήσουμε ότι πρό­κειται για ζήτημα τουλάχιστον ισάξιο με αυτό της οικονομικής κρίσης; Η στάση ολόκληρης σχεδόν της Ευρώπης την προηγούμενη περίοδο δεν ήταν παραπάνω από ευκρινής;

Κι όμως, για τους – νεοφιλελεύθερους και μη – υποστηρικτές της γερμανοποίησης της Ευρώπης και για τους εξ αριστερών επικριτές της, η πρόταξη του μεταναστευτικού και από την πλευρά των εργατικών στρωμάτων των βιομηχανικών και αγροτικών περιοχών και από αυτήν των «παλαιών» μεταναστών δεν είναι παρά ρατσισμός και ξενοφοβία, που δηλώνουν την… καθυστέρηση της βρετανικής κοινωνίας. Ομοίως και οι φόβοι για την αλλοίωση της εθνικής τους ταυτότητας.

Διατύπωσαν λοιπόν όλοι μερικές κοινοτοπίες περί «χτυπήματος στην παγκοσμιοποίηση», αλλά έμειναν στην (αυτονόητη) οικονομική πλευ­ρά της, παραλείποντας ευσχήμως την (επίσης αυτονόητη) πλευρά των πολιτισμικών και εθνικών ταυτοτήτων, χωρίς την ισοπέδωση των οποί­ων δεν είναι νοητή η επικράτηση της οικονομικής παγκοσμιοποίησης.

Μέχρι που ήρθε ο… Ομπάμα, ο οποίος προφανώς δεν μπορεί να κατηγορηθεί ούτε ως ακροδεξιός ούτε ως ρατσιστής ούτε ως κρατιστής ούτε ως… καθυστερημένος ξενόφοβος επαρχιώτης, για να συμπεράνει επί του δημοψηφίσματος για το Brexit ότι «πατήθηκε το κουμπί της παύσης όσον αφορά το σχέδιο της πλήρους ευρωπαϊκής ολοκλή­ρωσης». Και να συμπληρώσει:

«Πιστεύω ότι αυτή θα είναι μια στιγμή που όλη η Ευρώπη θα πει: “Ας πά­ρουμε μια ανάσα κι ας δούμε πώς θα διατηρήσουμε τις εθνικές ταυτότητές μας, πώς θα διατηρήσουμε τα οφέλη της ολοκλήρωσης και πώς θα χειριστούμε την απογοήτευση που αισθάνονται οι ψηφοφόροι”».

Κοινώς οι Ευρωπαίοι πρέπει να δούμε πώς θα προφυλάξουμε τα εθνι­κά κράτη από τον εξανδραποδισμό, πώς θα μοιράσουμε τα οικονομι­κά οφέλη της ολοκλήρωσης (αναδιανομή) και πώς θα προσφέρουμε στους ευρωπαϊκούς λαούς ένα νόημα γι’ αυτό που είναι σήμερα ή μπο­ρεί να γίνει στο μέλλον η Ευρώπη.

Δυστυχώς όμως το αυτονόητο δεν είναι κτήμα του ευρωπαϊκού πολιτι­κού κόσμου. Είναι όμως ανάγκη και κραυγή των κοινωνιών. Αν οι πο­λιτικές και οικονομικές ελίτ δεν αντιληφθούν εγκαίρως τι τους ζητούν οι πολίτες, εργαζόμενοι και… πελάτες τους, τότε αυτό το κύμα «λαϊκι­σμού» που φουντώνει στην Ευρώπη πολύ σύντομα θα «μαυρίσει» επι­κίνδυνα.

Κι αν σήμερα γκρινιάζουν επειδή επικρατούν «λαϊκιστές» και «απατεώ­νες», ας τους υπενθυμίσουμε ότι κάτι τέτοιοι τύποι έχουν μέλλον μόνο όταν τίθενται αντιμέτωποι με άσχετους και ανίκανους. Τόσο απλά…