Η ελληνική κυβέρνηση κατηγορεί το ΔΝΤ επειδή ζητάει από την Ελλάδα να πάρει ακόμη περισσότερα δημοσιονομικά μέτρα και διότι δεν υπερασπίζεται αυτά που το ίδιο αναφέρει στις εκθέσεις του: 

 ότι το ελληνικό χρέος χρειάζεται «διευθέτηση», 

 ότι η ελληνική οικονομία δεν πρέπει να υποστεί περαιτέρω δημοσιονομική προσαρμογή,

 ότι στόχοι για πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 1,5% του ΑΕΠ δεν είναι εφικτοί. 

 

Οι Ευρωπαίοι κατηγορούν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για «ξεπερασμένες» προβλέψεις όσον αφορά την πορεία της ελληνικής οικονομίας, αλλά και υπερβολικά «αυστηρές» εκτιμήσεις σχετικά με τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. 

Όσο για το ΔΝΤ, επιμένει ότι οι δικοί του αριθμοί είναι οι σωστοί, πιέζει ασφυκτικά την Ελλάδα να πάρει δύσκολες πολιτικές αποφάσεις οι οποίες απέχουν… χιλιόμετρα από τη δική του θέση (δεν χρειάζεται περαιτέρω δημοσιονομική προσαρμογή) και ζητάει από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να αποσαφηνίσουν «εδώ και τώρα» ποια θα είναι τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος. 

 

Εύλογα λοιπόν παγιώνονται τα ερωτήματα: 

Πώς θα λυθεί αυτό το «κουβάρι» μέσα σε λίγα 24ωρα; 

 Ποιες πρωτοβουλίες των επόμενων ωρών ή ημερών θα αποδειχθούν αρκετές ώστε να ικανοποιηθούν και οι τρεις πλευρές; 

 

Το ζητούμενο είναι ακόμη και σήμερα – σε λίγες ώρες είναι προγραμματισμένη η συνεδρίαση του EuroWorking Group, από την οποία σε μεγάλο βαθμό θα διαφανεί αν υπάρχει δυνατότητα επιστροφής του κουαρτέτου στην Αθήνα με στόχο την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων – να φανούν σημεία σύγκλισης που θα επιτρέψουν τη δρομολόγηση μιας τελικής λύσης, αν όχι στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου, τουλάχιστον πριν ανοίξει ο πολύμηνος εκλογικός κύκλος στην Ευρώπη, ο οποίος δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν από το φθινόπωρο. 

 

Για να επέλθει η σύγκλιση χρειάζεται:

1 Η ελληνική κυβέρνηση να μην υποχρεωθεί να λάβει σκληρά μέτρα εις βάρος των κοινωνικών ομάδων που πάσχισε μέχρι τώρα να προστατέψει.

Χαμηλόμισθοι του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, αλλά και συνταξιούχοι θα πληγούν αν αποφασιστεί η μείωση του αφορολογήτου, ενώ η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς, που θα οδηγήσει σε αυτόματο κούρεμα σχεδόν του συνόλου των υφιστάμενων συντάξεων, θα αποτελέσει πραγματικό Βατερλώ για την κυβέρνηση.

Εκτιμάται ωστόσο ότι το βασικό αίτημα του ΔΝΤ για διεύρυνση της φορολογικής βάσης μπορεί να ικανοποιηθεί με τρόπο που «περνάει» τόσο από την Κοινοβουλευτική Ομάδα όσο και από την ελληνική κοινωνία. 

Μεταξύ των εναλλακτικών που βρίσκονται πάνω στο τραπέζι είναι ο κανονικός και ο ανάποδος κόφτης ή η μείωση του αφορολογήτου ταυτόχρονα με τη λήψη «αντισταθμιστικών μέτρων» γι’ αυτούς που θα πληγούν και έχουν τα χαμηλότερα εισοδήματα. Για παράδειγμα, μείωση του αφορολογήτου από τα 8.550 ευρώ που είναι σήμερα στα 7.200 ευρώ προκαλεί μια επιβάρυνση της τάξεως των 300 ευρώ στους περισσότερους μισθωτούς και συνταξιούχους.

Με τη θέσπιση ενός χαμηλότερου ενδιάμεσου συντελεστή στην κλίμακα για το κομμάτι του εισοδήματος που θα φορολογηθεί πρώτη φορά (π.χ. 11%) αλλά και με την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ για τους φορολογουμένους που δηλώνουν εισόδημα έως 9.000 ευρώ τον χρόνο (σ.σ.: το μέτρο έχει δρομολογηθεί και έχει περιορισμένες δημοσιονομικές επιπτώσεις), ο αντίκτυπος στα κοινωνικά στρώματα που ενδιαφέρουν τη σημερινή κυβέρνηση μπορεί να μειωθεί.

 

2 Οι Ευρωπαίοι να κάνουν ένα σημαντικό βήμα πίσω από τη θέση που πήραν στο προηγούμενο Eurogroup σχετικά με το ελληνικό χρέος. 

Στο τελευταίο Eurogroup του 2016 ο Ντάισελμπλουμ είχε υποστηρίξει ότι περαιτέρω εξειδίκευση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους δεν πρόκειται να γίνει παρά στο τέλος του ελληνικού προγράμματος, δηλαδή στο τέλος Αυγούστου του 2018. 

 

Από αυτήν τη θέση οι Ευρωπαίοι, και ειδικά οι Γερμανοί, καλούνται να οπισθοχωρήσουν προκειμένου να ικανοποιηθεί το ΔΝΤ, το οποίο ζητάει συγκεκριμένα μέτρα για το χρέος θεωρώντας το εξαιρετικά μη βιώσιμο. Τα μέτρα αυτά έχουν ως εξής:

 Παροχή περιόδων χάριτος μέχρι το 2040. Το ΔΝΤ ζητάει η περίοδος χάριτος από τα έξι χρόνια που είναι σήμερα για τα δάνεια του ESM να φτάσει στα 17-20 χρόνια. Η επιμήκυνση των περιόδων χάριτος έχει μνημονευτεί από το Eurogroup, αλλά το ΔΝΤ ζητάει εξειδίκευση.

 Επιμηκύνσεις έως και το 2070 στη διάρκεια αποπληρωμής των δανείων. Αυτό μεταφράζεται σε αύξηση της διάρκειας αποπληρωμής των υφιστάμενων δανείων από 10 έως και 30 χρόνια.

 «Κλείδωμα» των επιτοκίων σε όλα τα δάνεια του EFSF και του ESM.

 Αξιοποίηση των κερδών από τα ANFAs και τα SMPs για την απομοίωση του χρέους.

 

Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών έχει υπολογίσει ότι το αίτημα του ΔΝΤ για χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα για την Ελλάδα, σε συνδυασμό με τα πρόσθετα μέτρα διευθέτησης του ελληνικού χρέους, έχουν ένα κόστος της τάξεως των 100 δισ. ευρώ, το οποίο θα πρέπει να αναλάβουν οι χώρες – μέλη της ευρωζώνης, με πρώτη βέβαια (λόγω συμμετοχής στο πακέτο) τη Γερμανία. 

 

Αυτός είναι ο ουσιαστικός λόγος για τον οποίο οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να βάλουν νερό στο κρασί τους όσον αφορά τη μείωση των στόχων του πρωτογενούς πλεονάσματος μετά το 2018, αλλά και την «εδώ και τώρα» λήψη αποφάσεων για το περιεχόμενο των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το ελληνικό χρέος. 

Βέβαια, εκτός από οικονομικοί, οι λόγοι είναι και πολιτικοί. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, ειδικά με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα με τις γερμανικές εκλογές και τις δημοσκοπήσεις να παραπέμπουν σε «ντέρμπι», δεν θέλει να φανεί στη γερμανική κοινή γνώμη ότι υποχωρεί στις πιέσεις και παραχωρεί στην Ελλάδα αυτό που ζητάει για το χρέος.

 

3 Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να ξεπεράσει τις εσωτερικές διαφωνίες του, οι οποίες φάνηκαν ξεκάθαρα στην τελευταία συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου, και να εγκαταλείψει αρκετές από τις απόλυτες θέσεις που έχει λάβει όσον αφορά την πορεία των οικονομικών μεγεθών της Ελλάδας αλλά και την αναγκαιότητα για λήψη πρόσθετων μέτρων.

Άλλωστε οι προβλέψεις του για την πορεία της ελληνικής οικονομίας αμφισβητούνται ήδη έντονα τόσο από την ελληνική κυβέρνηση όσο και από Ευρωπαίους αξιωματούχους, με πρώτο και καλύτερο τον Γερούν Ντάισελμπλουμ. 

Στην επιστολή που έστειλε ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος στο ΔΝΤ ενόψει της προχθεσινής συνεδρίασης επισήμανε ότι «η έκθεση αποτυγχάνει στο να είναι δίκαιη σε διάφορους τομείς, ενώ πολλά από τα συμπεράσματα δεν είναι συνεπή με τα πρόσφατα και καλά τεκμηριωμένα εμπειρικά στοιχεία».

 

Να σημειωθεί ότι το ΔΝΤ δεν βλέπει ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης μετά το 2018 (σ.σ.: προβλέπει ανάπτυξη 2,6% για το 2018, 2,4% για το 2019 και 2% για το 2020), ενώ για τα πρωτογενή πλεονάσματα εκτιμά ότι, από το 2017 και μετά, τα πλεονάσματα δεν αναμένεται να ξεπεράσουν το 1% – 1,5%. 

Πού θα χρειαστεί να συμβιβαστεί το ΔΝΤ σε μια προσπάθεια εξεύρεσης συναινετικής λύσης; Στο να περιορίσει τον λογαριασμό των προληπτικών μέτρων που ζητάει για μετά το 2018 δεχόμενο εν μέρει ότι σφάλλει στις προβλέψεις του για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. 

 

Μια καλή αρχή προς αυτην την κατεύθυνση μπορεί να αποτελέσει η αναγνώριση των οικονομικών επιδόσεων του 2016. Το ΔΝΤ ξεκινάει με την παραδοχή ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 θα κλείσει στο 0,9% όταν η ελληνική κυβέρνηση μιλάει για πλεόνασμα 2%.

Και μόνο αυτή η διαφορά να αναγνωριστεί, μπορεί να περιορίσει τον συνολικό λογαριασμό κατά 1,7 δισ. ευρώ κατεβάζοντας τον πήχη των προληπτικών μέτρων στα 2,5 δισ. ευρώ. Αυτά είναι μέτρα που μπορεί να «αντέξει» η ελληνική πλευρά, ειδικά αν ληφθούν σε προληπτικό επίπεδο.

 

Επίσης στους κόλπους του ΔΝΤ θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι διαφωνίες μεταξύ των εκτελεστικών διευθυντών, οι οποίες ήρθαν στο φως μέσα από το επίσημο δελτίο του ΔΝΤ:

α. Ορισμένοι διευθυντές είχαν διαφορετικές απόψεις σχετικά με τη δημοσιονομική πορεία και τη βιωσιμότητα του χρέους. Υπενθυμίζεται ότι στην έκθεση το ελληνικό χρέος χαρακτηρίζεται «εξαιρετικά μη βιώσιμο».

β. Οι περισσότεροι διευθυντές συμφώνησαν ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται επί του παρόντος περαιτέρω δημοσιονομική εξυγίανση δοθείσης της εντυπωσιακής προσαρμογής μέχρι σήμερα, η οποία αναμένεται να φέρει το μεσοπρόθεσμο πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα περίπου στο 1,5% του ΑΕΠ. 

Ορισμένοι διευθυντές τάχθηκαν υπέρ ενός πλεονάσματος στο ύψος του 3,5% του ΑΕΠ έως το 2018.

γ. Οι διευθυντές έκαναν έκκληση για δημοσιονομική πολιτική επανεξισορρόπησης με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης στη φορολογία του ατομικού εισοδήματος και τον εξορθολογισμό των συνταξιοδοτικών δαπανών ώστε να δημιουργηθεί περιθώριο για στοχευμένη κοινωνική αρωγή σε ευπαθείς ομάδες και για χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές. 

Ενώ ορισμένοι διευθυντές τάχθηκαν υπέρ μιας δημοσιονομικά ουδέτερης επανεξισορρόπησης, μερικοί θεώρησαν ότι οι μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να θεμελιώσουν προσωρινά υψηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα εφόσον υλοποιηθούν όταν κλείσει το παραγωγικό κενό για να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις στην ανάκαμψη.

δ. Διάσταση απόψεων φαίνεται να υπάρχει και στο θέμα του χρέους, καθώς, όπως αναφέρεται: «Οι περισσότεροι διευθυντές θεώρησαν ότι, παρά τις τεράστιες θυσίες της Ελλάδας και τη γενναιόδωρη υποστήριξη των Ευρωπαίων εταίρων, μπορεί μάλλον να απαιτηθεί περαιτέρω ελάφρυνση για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους».