 Όποιος επαγγελματίας ή επιχείρηση καταφέρει να βρει τη ρευστότητα που απαιτείται ώστε να τακτοποιήσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του, είτε αυτές αφορούν υποχρεώσεις προς το Δημόσιο είτε αφορούν χρέη προς τις τράπεζες, θα μπορεί να διεκδικήσει το δικαίωμα να είναι παρών και την «επόμενη ημέρα». 

 Όποιος δεν κατορθώσει να ανταποκριθεί, απλώς θα υποχρεωθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, όσο «μικρός» ή «μεγάλος» και αν είναι, να παραδώσει τη σκυτάλη στον επόμενο. 

Το 2017 η κυβέρνηση φρόντισε να φτιάξει το «γήπεδο» μέσα στο οποίο θα παιχτεί το παιχνίδι του μεγάλου ξεκαθαρίσματος. Το νομοθετικό πλαίσιο για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, οι υπουργικές αποφάσεις για την τακτοποίηση οφειλών έως 50.000 ευρώ – είτε αυτές αφορούν ασφαλιστικά ταμεία είτε εφορία –, οι αλλαγές στον νόμο Κατσέλη, ο κώδικας δεοντολογίας που καλούνται να εφαρμόσουν οι τράπεζες συνθέτουν το πλαίσιο εντός του οποίου θα πρέπει να κινηθούν οι οφειλέτες. 

 

Ο αριθμός τους είναι τερατώδης: 

 Περισσότεροι από 4 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χρέη στην εφορία.

 Πάνω από 1,3 εκατομμύρια είναι οι οφειλέτες στα ασφαλιστικά ταμεία.

 Αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι έχοντες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις προς τις τράπεζες. 

 

Το ποιοι από τους υφιστάμενους οφειλέτες θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους θα φανεί μέσα στους επόμενους μήνες. Το βέβαιο είναι ότι οι εξελίξεις θα είναι ταχύτατες. 

Εκτός από την πολιτική του «καρότου» με τις ρυθμίσεις των 12, 100 ή 120 δόσεων, τις διαγραφές προσαυξήσεων και τόκων ή ακόμη και κούρεμα του κεφαλαίου, θα υπάρχει και η πολιτική του μαστιγίου με τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς ακινήτων, τις ακόμη περισσότερες κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, τις δεσμεύσεις περιουσιακών στοιχείων κ.λπ.

 

Τα κίνητρα των δανειστών για να εφαρμοστεί στην Ελλάδα όσο πιο πιστά γίνεται η πολιτική διαχείρισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών που έχει ήδη χαραχθεί δεν είναι μόνο τα προφανή: δηλαδή να μειωθεί το απόθεμα των κόκκινων δανείων στις τράπεζες και να συντηρηθούν τα δημόσια έσοδα από την είσπραξη ληξιπρόθεσμων φόρων και ασφαλιστικών εισφορών. 

 

Η πολιτική διαχείρισης των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων, αποσκοπεί και στο να συγκεντρωθεί η αγορά σε πιο «ισχυρά» χέρια. Είναι πάγια η επιθυμία των δανειστών να μειωθεί ο τεράστιος αριθμός των αυτοαπασχολουμένων στην Ελλάδα. 

 

Εκτιμάται ότι η ελληνική αγορά δεν μπορεί να σηκώσει ένα εκατομμύριο αυτοαπασχολούμενους, οι οποίοι μάλιστα εμφανίζονται να δηλώνουν – στη συντριπτική πλειονότητά τους – πενιχρά εισοδήματα της τάξεως των 5.000 – 7.000 ευρώ. Οι λόγοι για τους οποίους δεν θέλουν τόσο μεγάλο αριθμό είναι πολύ συγκεκριμένοι:

1 Δεν υπάρχει δυνατότητα φορολογικού ελέγχου όλων αυτών των αυτοαπασχολούμενων. Ειδικά μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με την οποία οι εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις θα παραγράφονται υποχρεωτικά με την παρέλευση της πενταετίας, θεωρείται πρακτικά αδύνατον οι εφορίες να ελέγχουν περισσότερες από ένα εκατομμύριο εκκρεμείς χρήσεις σε ετήσια βάση. 

Ο μοναδικός τρόπος, με βάση τους δανειστές, για να ελεγχθούν αυτές οι υποθέσεις είναι να μειωθεί ο αριθμός τους. Να παραμείνουν δηλαδή στην αγορά λιγότεροι, οι οποίοι θα εμφανίζουν περισσότερα έσοδα υπό τον φόβο ότι θα εντοπιστούν από τις φορολογικές αρχές.

2 Πρέπει να αποκατασταθεί η ανισορροπία που εντοπίζεται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα συγκριτικά με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. 

Ο αριθμός των μισθωτών είναι αναλογικά πολύ μικρός ως προς το σύνολο του εργατικού δυναμικού της χώρας. Στην Ελλάδα, στους 10 εργαζόμενους, οι 7 είναι μισθωτοί και οι τρεις είναι αυτοαπασχολούμενοι. Σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν υπάρχει τέτοια αναλογία. Ειδικά στη Γερμανία, η αναλογία είναι 95 προς 5 υπέρ των μισθωτών. 

 

Η προσπάθεια «μισθωτοποίησης» της εργασίας θα ενταθεί και στην Ελλάδα, καθαρά για εισπρακτικούς λόγους. Από τον μισθωτό είναι πολύ εύκολο να εισπραχθούν και οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές. Η παρακράτηση γίνεται αυτόματα, ενώ και ο εργοδότης δεν είναι εύκολο να «ξεφύγει».

 

Την πολιτική του ξεκαθαρίσματος υπηρετούν και οι πάμπολλες προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί κάποιος προκειμένου να ενταχθεί είτε στον εξωδικαστικό συμβιβασμό είτε στη ρύθμιση των 120 δόσεων (ανεξάρτητα από το αν αυτή αφορά οφειλές προς την εφορία ή προς τα ασφαλιστικά ταμεία).

 

Ειδικά η περίφημη ρύθμιση των 120 δόσεων αποκλείει εξ ορισμού πολύ κόσμο:

1. Δεν μπορούν να ενταχθούν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι. Για όσους εξ αυτών έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία δεν υπάρχει άλλη διέξοδος από τις 12 δόσεις. Προφανώς μεγάλες οφειλές είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν σε τόσο μικρό αριθμό δόσεων.

2. Δεν μπορούν να ενταχθούν οι ελεύθεροι επαγγελματίες εφόσον τα χρέη τους ξεπερνούν το ύψος των 50.000 ευρώ.

3. Αποκλείονται, ανεξαρτήτως ύψους υποχρεώσεων, όσοι έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, αλλά έχουν προχωρήσει σε αναστολή της επαγγελματικής τους δραστηριότητας. Με λίγα λόγια, όποιος έκλεισε τα βιβλία του είναι άξιος της μοίρας του και η μόνη του λύση είναι να αποπληρώσει τα χρέη του σε έως και 12 δόσεις.

4. Δεν μπορούν να ενταχθούν όσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που απαιτεί η ρύθμιση. Η υπουργική απόφαση – τόσο αυτή που αφορά τα χρέη προς την εφορία όσο και αυτή που αφορά τις οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία – θέτει ως προϋπόθεση να υπάρχει τουλάχιστον μια κερδοφόρα χρήση μέσα στις τρεις τελευταίες. 

 

Αυτό δεν είναι δεδομένο. Χιλιάδες μικρομεσαίοι γέμισαν ζημιές μέσα στην κρίση και τώρα θα την πληρώσουν από πάνω. Επί του θέματος των ζημιών έχουν ήδη επιληφθεί οι λογιστές, οι οποίοι προετοιμάζουν το «μαγείρεμα» των οικονομικών δεδομένων έτσι ώστε να πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου. 

Ρήτρα… εξόδου υπάρχει και όσον αφορά στο ύψος των χρεών, τα οποία μπορούν να είναι έως και 8 φορές μεγαλύτερα από τα κέρδη. Αν ο συντελεστής είναι μεγαλύτερος του 8 (δηλαδή αν τα χρέη είναι 50.000 ευρώ και τα κέρδη μόλις 5.000 ευρώ), τότε η αποβολή γίνεται αυτόματα. 

 

Ακόμη και αυτοί που θα ενταχθούν στη ρύθμιση των 120 δόσεων δεν είναι δεδομένο ότι θα καταφέρουν να ανταποκριθούν. Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, οι οποίες έχουν ως εξής:

 Η ρύθμιση των 120 δόσεων (όπως και η ρύθμιση μέσω της πλατφόρμας του εξωδικαστικού συμβιβασμού, η οποία αφορά τις υποχρεώσεις και προς τις τράπεζες) ενσωματώνει τα χρέη που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμα μέχρι το τέλος του 2016. 

Προφανώς υπάρχει το ενδεχόμενο να υπάρχουν χρέη που έχουν γεννηθεί και μέσα στο 2017. Αν κάποιος οφειλέτης δεν τακτοποιήσει και αυτές τις οφειλές, τότε δεν μπορεί να μπει ούτε στη ρύθμιση των 120 δόσεων.

 Τα χρέη του 2017 μπορούν να ρυθμιστούν μόνο σε 12 δόσεις, και μάλιστα η ρύθμιση που υπάρχει αυτή τη στιγμή προβλέπει προσαυξήσεις της τάξεως του 5,86%.

 Απαραίτητη προϋπόθεση για την τακτοποίηση του παρελθόντος, είναι πλέον και η εξυπηρέτηση των φρέσκων υποχρεώσεων.

 

Τι προκύπτει από αυτά τα τρία στοιχεία; Ότι μια επιχείρηση ή ένας επαγγελματίας που θέλει να ξεμπερδεύει με το παρελθόν του θα πρέπει να πληρώνει τρία διαφορετικά ποσά προς την εφορία. Άλλο για τα χρέη που έχουν δημιουργηθεί μέχρι το τέλος του 2016, άλλο για τις οφειλές του 2017 (οι οποίες από μόνες τους διαμορφώνονται στα 10 δισ. ευρώ) και άλλο για τις καινούργιες φορολογικές υποχρεώσεις.

Μπορεί το έπαθλο ένταξης στη ρύθμιση να είναι η διαγραφή ενός μεγάλου μέρους των προσαυξήσεων ή ακόμη και των τόκων. Το ερώτημα είναι όμως πολύ συγκεκριμένο. Ποιος μπορεί να πληρώνει τρία διαφορετικά ποσά μόνο προς την εφορία και ταυτόχρονα να εξυπηρετεί τις υποχρεώσεις του προς τους προμηθευτές του ή ακόμη και στους εργαζομένους του;

 

Ειδικά για τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές και προς τις τράπεζες, το παιχνίδι της τακτοποίησης γίνεται ακόμη πιο σύνθετο. 

 Ποιος θα εισπράξει πρώτος; 

 Ποιος θα ρισκάρει να αφήσει αρρύθμιστα τα χρέη προς την εφορία ή προς το ασφαλιστικό ταμείο και να υποστεί τις συνέπειες που προβλέπει ο νέος Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων; 

 Και αν οι οφειλέτες θέσουν σε πρώτη προτεραιότητα την τακτοποίηση των υποχρεώσεων προς το κράτος, πώς θα αποκλιμακωθούν τα κόκκινα δάνεια;

 

Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα έχουν ήδη ετοιμαστεί. Μετά τις απαραίτητες προσαρμογές που έγιναν στο πλαίσιο των πλειστηριασμών (σ.σ.: επιβολή ποινών φυλάκισης σε όσους παρεμποδίζουν τη διαδικασία, έναρξη ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, επέκταση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και στο Δημόσιο κ.λπ.) από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες του νέου έτους θα επιχειρηθεί να αλλάξουν χέρια μερικά ακίνητα – κατά προτίμηση μεγάλης αξίας – ώστε να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι «τα ψέματα τελείωσαν».

 

Εδώ και αρκετές εβδομάδες έχει παρατηρηθεί ότι όσο περισσότεροι είναι οι πλειστηριασμοί που διεξάγονται, τόσο αυξάνεται ο βαθμός συμμόρφωσης των οφειλετών, οι οποίοι σπεύδουν έστω και την τελευταία στιγμή να έρθουν σε συμβιβασμό.

Η εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία από την πλευρά τους θα επιμείνουν στις κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών – ήδη έχουν φτάσει στο ένα εκατομμύριο – ενώ θα προχωρήσουν και οι κατασχέσεις ακινήτων για «την εξασφάλιση συμφερόντων του δημοσίου». Υπό την απειλή, οι οφειλέτες θα κληθούν να βρουν λύση. Και όποιος αντέξει…