Κάποτε ο περίφημος γαλλικός Μάης ήταν πολύ κοντινός μας και σε χρονική απόσταση και ως προς την επιρροή του. Ήταν ένα γεγονός που τύχαινε γενικότερης αποδοχής. Έτσι το ήθελαν οι εποχές. Αν σταθούμε σήμερα και αναρωτηθούμε ποιους πραγματικά ενδιαφέρει, θα διαπιστώσουμε ότι όσοι τον αναπολούν είναι αισθητά λιγότεροι και εμφανώς μεγαλύτεροι σε ηλικία, οι οποίοι έχουν πλέον εμπεδώσει μια νοσταλγική σχέση με το παρελθόν γενικότερα.

Αλήθεια, τι μας κληροδότησε ο Μάης, τι προσέφερε στις ζωές μας; Πώς εμπεδώθηκαν τελικά οι διακηρύξεις του; Άντεξαν στον χρόνο ή ήταν μια εκτεταμένη νεανική τρέλα που διαδόθηκε και διατηρήθηκε συναισθηματικά, που ξεθώριασε σιγά – σιγά μετά από μισό αιώνα ζωής; Έμεινε κάτι – και τι – από τον Μάη του ’68 εκτός από τη στερεοτύπη επαναστατική αερολογία των εξιδανικεύσεων; Το πιο ενδιαφέρον είναι να δει κανείς αν τα περίφημα μηνύματα του Μάη και οι αμφισβητήσεις του έχουν θέση και νόημα στις σημερινές κοινωνίες και μπορούν να συναρπάσουν εξίσου τις νέες γενιές.

Τι να σημαίνει άραγε ο Μάης του ’68 για τον σημερινό νέο που αναζητεί να καταπνίξει τη μελαγχολία και την κατάθλιψη σερφάροντας στο διαδίκτυο, απομονωμένος ερμητικά στον εαυτό του με ένα κινητό στο χέρι, έχοντας αντικαταστήσει την κοινωνικότητα με τα like;

«Θέλουμε τον κόσμο και τον θέλουμε τώρα», προανήγγειλε ο Τζιμ Μόρισον την έλευση της Google την ίδια σχεδόν ταραγμένη χρονική περίοδο ξεσηκώνοντας το νεανικό κοινό. Ταυτόχρονα ο ίδιος παρασυρόταν στη δίνη του αλκοολισμού και των ναρκωτικών που λίγο μετά τον έστειλαν στον θάνατο.

Η ποιητική των πρωτοποριών συνήθως αντιμετωπίζεται συναισθηματικά, τυγχάνει εύκολης αποδοχής και εξίσου εύκολης απόρριψης ταυτόχρονα καθώς είναι εύπεπτη, κυρίως όμως επειδή προβάλλει εξιδανικεύσεις. Σήμερα, εκτός από όλον τον κόσμο που τον κρατούν στην κυριολεξία στα χέρια τους οι νέοι μέσω του κινητού τους, έχουν αναπτύξει μιαν αντίληψη fast food για τη ζωή. Έχασαν την υπομονή τους και ταυτόχρονα τη διαδρομή. Θεωρούν πως δίκαιο είναι να φτάσουν στο τέλος πριν αρχίσουν. Ταυτόχρονα, χάνουν και την ποικιλομορφία που προσφέρει η ζωή, τις εντάσεις της, τις μεταπτώσεις της, την ανθρωπιά της.

Θα μπορούσε σήμερα αυτή η εξέγερση με το πλούσιο μυθολογικό υλικό, που επενδύθηκε γενναιόδωρα από τις θρησκευτικές ουτοπίες της επανάστασης, της ανατροπής και της εκ θεμελίων απόρριψης του συστήματος, να σημαίνει κάτι για τους νέους ανθρώπους που βρίσκονται αντιμέτωποι με τα πολύπλοκα προβλήματα της εποχής τους; Τι άραγε να σημαίνει, λόγου χάρη, το θρυλικό σύνθημα «κάντε έρωτα – όχι πόλεμο»; Αναφέρεται στην υπογεννητικότητα, ανακαλύπτει ή επανασυστήνει τον έρωτα μόλις το 1968 στις κοινωνίες ή πολλώ δε μάλλον εξαλείφει τους πολέμους από την Ιστορία; Αυτή η εξυπνακίστικη ρητορική που βασίζεται στην άρνηση, στην αέναη διαφωνία, στην απολυτότητα και κυρίως στην απόρριψη κάθε ρεαλιστικής εκδοχής της ζωής προσέφερε κάποια διέξοδο στην κοινωνία, συντέλεσε σε κάποια πρωτοπορία που άλλαξε τις ζωές τον ανθρώπων, που περιόρισε τη θλίψη, την ασχήμια και όλες τις πραγματικές εκδοχές της ζωής; Τι μας προσέφερε πραγματικά; Μας έμαθε να ονειρευόμαστε, ανακάλυψε την υπέρβαση, αυτή τη βαθύτατη ορμέμφυτη τάση του ανθρώπου να ελπίζει σε μια καλύτερη ζωή; Μήπως ο άνθρωπος δεν εξελίχθηκε, δεν υπερέβη τα όριά του, δεν ήρθε αντιμέτωπος με την ίδια του τη φύση; Ή μήπως περιμέναμε το κόκκινο βιβλιαράκι του Μάο να δώσει νόημα στην ανθρωπότητα;

Δηλαδή, δεν υπήρξε εξέλιξη στον κόσμο πριν τις ουτοπίες; Περίμενε η Ιστορία τις ουτοπίες του 19ου αιώνα για να μετασχηματιστεί; Πριν δεν υπήρχε έρωτας, λόγου χάρη, δεν υπήρχε απόλαυση, δεν υπήρξαν ιδέες που έθεσαν σε κίνηση την Ιστορία; Αυτή η πρωτοφανής ενοχοποίηση του ρεαλισμού απέναντι στα εξεγερσιακά νεφελώματα στο ταραγμένο μυαλό μειοψηφιών που δρουν με καλογερίστικο φανατισμό και τυφλότητα στο όνομα μιας αόριστης και απροσδιόριστης εξέγερσης που μηδενίζει την Ιστορία, το παρελθόν, κάθε θετική ψηφίδα του πολιτισμού και ευαγγελίζεται κοινωνίες άμωμες δίχως λάθη κι αδικίες, δεν είναι που δημιούργησε τις εκτρωματικότερες και θηριωδέστερες απολυταρχίες;  Όλα τα θαύματα του πνευματικού και υλικού πολιτισμού λες και δεν υπήρξαν παρά μόνο ως εξ αποκαλύψεως εξαγγελίες στο κόκκινο γελοίο βιβλιαράκι του Μάο που ανατάραζε τις τεμπέλικες επαναστατημένες συνειδήσεις οι οποίες αναλάμβαναν να λύσουν, στα είκοσί τους χρόνια, όλα τα προβλήματα της ανθρωπότητας με τσιτάτα και δέκα εντολές…

Άραγε ποιος μπορεί να ισχυριστεί, με το χέρι στην καρδιά, ότι ο Μάης του ’68 – που εκτός των άλλων στελέχωσε και ανανέωσε το σύστημα με φρέσκιες ιδέες αλλοτρίωσης – επέδρασε στις συνειδήσεις περισσότερο από τα τραγούδια του Τζον Λένον;

Θα αναρωτηθεί κανείς: μήπως ο Μάης του ’68 μας άφησε για κληρονομιά μόνο τα πνευματώδη συνθήματα σε επίπεδο νεανικών καλαμπουριών, την κουλτούρα των καταλήψεων και τη μηδενιστική αντιμετώπιση του συστήματος; Κάθε γεγονός που καταγράφεται στην Ιστορία, θετικό ή αρνητικό, αποτελεί κληρονομιά των επόμενων γενεών, της εποχής τους και αφορμή για να επανεξετάσουμε τις ζωές μας.

 Θα ήταν άδικο να μην ομολογήσουμε ότι ο Μάης ταυτόχρονα αναζήτησε μια πιο σουλουπωμένη πραγματικότητα, έναν εξανθρωπισμό του ορθολογισμού, μια πιο μετριασμένη εκδοχή της κυνικότητας. Κι αυτές οι εκδοχές του – όχι με τον τρόπο αλλά με την πρόθεση – υπάρχουν εν δυνάμει μέσα σε κάθε νέο που διαλέγει αντί της πίστης την αμφισβήτηση.

ΥΓ.: Αξίζει συνοπτικά να υπενθυμίσουμε ότι εκείνη η εποχή χαρακτηρίζεται από μια γενικότερη αναταραχή. Σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν την εποχή είναι η σοβιετική επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία και η παγκόσμια αντίδραση στον πόλεμο του Βιετνάμ.

Στην Τσεχοσλοβακία είχαμε τα γνωστά γεγονότα που έμειναν στην ιστορία ως «Η Άνοιξη της Πράγας». Επρόκειτο για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα φιλελευθεροποίησης και εκδημοκρατισμού του κομουνιστικού καθεστώτος της χώρας, που έφερε την υπογραφή του γενικού γραμματέα του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας, Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ. Τελικά η «Άνοιξη» καταπνίγηκε από τη στρατιωτική επέμβαση των δυνάμεων του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Από την άλλη, ο πόλεμος του Βιετνάμ ήταν ίσως η μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Στην πραγματικότητα, ήταν ένας πόλεμος δια αντιπροσώπων μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, παρ’ όλο που η ΕΣΣΔ δεν ενεπλάκη άμεσα στρατιωτικά.