Υπέρμαχος του έρωτα και της ελευθερίας ο «Δον Ζουάν» του Μολιέρου, κωμωδία σκανδαλώδης, ανεβαίνει με τον Γιάννη Μπέζο στον ομώνυμο ρόλο και σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη στο Εθνικό Θέατρο

Υπέρμαχος του έρωτα και της ελευθερίας ο «Δον Ζουάν» του Μολιέρου, κωμωδία σκανδαλώδης, ανεβαίνει με τον Γιάννη Μπέζο στον ομώνυμο ρόλο και σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη στο Εθνικό Θέατρο

Ο μύθος του Δον Ζουάν, του γάλλου ευγενή με τις χιλιάδες ερωμένες και τους αμέτρητους εχθρούς, ο μυθικός εραστής που σαγήνευσε και αποπλάνησε δεκάδες γυναίκες, ζωντανεύει στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Ο Αιμίλιος Χειλάκης, στην πρώτη του σκηνοθεσία, υπογράφει τη σκανδαλώδη κωμωδία του Μολιέρου με μια ανατρεπτική διανομή, με τον Γιάννη Μπέζο στο ρόλο του κεντρικού ήρωα και τον ίδιο στο ρόλο του υπηρέτη του Σγκαναρέλ (Σγαναρέλου). Η κωμωδία, με τολμηρές απόψεις, που δεν έπαψε ποτέ να παραμένει επίκαιρη και να συγκινεί άντρες και γυναίκες, από το πρώτο κιόλας ανέβασμά της πριν από σχεδόν 350 χρόνια θα παρουσιαστεί μέσα σε ένα δάσος από περίπου 60(!) δέντρα. Έχοντας μόλις εγκαταλείψει μία ακόμη από τις ερωμένες του, ο Δον Ζουάν συνεχίζει να προκαλεί τον συντηρητικό περίγυρό του, αμφισβητώντας καθιερωμένους θεσμούς και παραβιάζοντας κοινωνικά ταμπού. Με την ακαταμάχητη γοητεία του και το κοφτερό, ασυμβίβαστο πνεύμα του ξεπερνά κάθε εμπόδιο, εκθέτει τους εχθρούς του και κλονίζει την παραδοσιακή ηθική. Σε μια επίδειξη υψηλής αυτοπεποίθησης θα επιχειρήσει να προκαλέσει ακόμη και τον Θεό. Θα καταφέρει να ξεφύγει αλώβητος και απ’ αυτή την αναμέτρηση; Η ιστορία του Δον Ζουάν είναι η ιστορία ενός ανθρώπου τού «τότε, του σήμερα, του αύριο, που ελεύθερος και με ωριμότητα λέει τα πράγματα με το όνομά τους και βαδίζει προς το θάνατο χωρίς φόβο» εξηγεί ο Αιμίλιος Χειλάκης. «Αφορά και το σήμερα, γιατί καταπιάνεται με τον έρωτα, τη ζωή και το θάνατο, την εξουσία. Μιλάει για διαχρονικές αξίες, θέτει προβλήματα που μας αφορούνε πάντα και γι’ αυτό είναι εξαιρετικά διαχρονικός». Ο σκηνοθέτης έχει παίξει ήδη τον επώνυμο ήρωα σε παλαιότερο ανέβασμα. Η σχέση του και η οπτική του πάνω στο κείμενο τον οδήγησε να κρατήσει τη σκηνοθετική μπαγκέτα για πρώτη φορά στην καριέρα του. «Πίστευα πάντα ότι ο Δον Ζουάν βρίσκεται πιο κοντά στο θάνατο, είναι πιο ώριμος από έναν νέο άνθρωπο που απλά ζει τη ζωή. Δεν πιστεύω ότι ο Δον Ζουάν μιλά για το ευειδές και για τη νεότητα, μιλά για τη γοητεία και την ωριμότητα του να είσαι ελεύθερος. Ανήκει στις τέσσερις μεγάλες φιγούρες που ορίζουν τον άνθρωπο: ο Δον Κιχώτης για τον αλτρουισμό του, ο Φάουστ για τη μάχη του απέναντι στη νεότητα, ο Ροβινσώνας Κρούσος που νικά τη φύση και ο Δον Ζουάν για την ελευθερία, την πνευματική και τη σεξουαλική» υπογραμμίζει. Η παράσταση στηρίζεται στο δίπολο τι είναι ιδιωτικό και τι δημόσιο. Τι πρέπει να λέγεται, να ακούγεται και τι δεν πρέπει να φανερώνεται. Πώς αποφασίζεις να κάνεις δημόσιο κάτι που είναι ιδιωτικό; Γιατί βγαίνει ο κόσμος στα τηλεοπτικά παράθυρα; Γιατί έχουμε χάσει τη δύναμη να διαχειριζόμαστε το εν οίκω και θέλουμε να το κάνουμε όπλο τού εν δήμω; «Διότι θέλουμε να δώσουμε εξετάσεις απέναντι στην κοινωνία» απαντά ο Αιμίλιος Χειλάκης. «Υπάρχουν όμως στιγμές που αυτό το εν οίκω είναι πιο επικίνδυνο. Είναι πιο σκοτεινό. Ο Δον Ζουάν έρχεται και λέει δημόσια όσα θεωρούμε φύσει και θέσει λάθος. Λέει: “Εγώ αυτό πιστεύω”. Ιδιωτικά οι άλλοι του λένε: “Γίνε αυτό που θέλουμε. Συμμορφώσου”». Μέσα από το ανέβασμα ο σκηνοθέτης θέλει να δείξει πόσο «ανελεύθερη είναι η νεότερη γενιά απέναντι σε μια παλιότερη. Πιστεύω ότι οι νεότερες γενιές είναι πιο συντηρητικές από τις προηγούμενες. Θέλω να καταγγείλω τη δικτατορία του σωστού, του πολικά ορθού. Ό,τι δεν μας αρέσει στην κοινωνία συνεχίζουμε να το ζούμε». Ο υπηρέτης του Δον Ζουάν, ο Σγκαναρέλ, αντιπροσωπεύει τον κορυφαίο του χορού, της κοινωνίας. Λέει στον αφέντη του τι σκέφτεται ο κόσμος γι’ αυτόν. Ταυτόχρονα είναι και το ζωντανό του ημερολόγιο. Ο Δον Ζουάν εξηγεί συνεχώς στον Σγκαναρέλ τις πιο κρυφές του σκέψεις. Κι όλα αυτά χωρίς να παύει ο Σγκαναρέλ να είναι μέλος αυτής της κοινωνίας. Βέβαια, στο ανέβασμα ενός κλασικού έργου σήμερα τίθεται το ερώτημα «πόσο “πειραγμένο” παρουσιάζεται το κείμενο». «Η παράσταση αφορά ένα κοινό που βλέπει θέατρο το 2010. Ο κόσμος θα δει τον Δον Ζουάν του 2010», κατά τον Αιμίλιο Χειλάκη.

Για την ιστορία, ο Δον Χουάν Τενόριο υπήρξε πρόσωπο πραγματικό που έγινε ήρωας της ισπανικής μυθολογίας, σύμβολο του άκαρδου εραστή με χίλιες ερωμένες κι αμέτρητες περιπέτειες «σπαθιού και μανδύα». Θεατρικός δημιουργός του στάθηκε ο Τίρσο ντε Μολίνα με το έργο του «Ο απατεώνας της Σεβίλλης ή Ο πέτρινος καλεσμένος» (1630;). Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα ο Χουάν του Τίρσο εμπνέει στον Μολιέρο το πιο ποιητικό του έργο, μια θλιβερή φάρσα ζωής και θανάτου (1665). Ο Μολιέρος δημιουργεί τον δικό του Δον Ζουάν, έναν διεφθαρμένο ευγενή, έναν ασεβή που υποκρίνεται όμως τον ευσεβή και που τελικά συντρίβεται από τη θεία δικαιοσύνη.

* «Δον Ζουάν» του Μολιέρου. Μετάφραση: Κοσμάς Φοντούκης. Σκηνοθεσία: Αιμίλιος Χειλάκης. Σκηνικά – κοστούμια: Άγγελος Μέντης. Παίζουν: Γ. Μπέζος, Αιμ. Χειλάκης, Αθηνά Μαξίμου, Γ. Κότσιφας, Δ. Κουρούμπαλης, Έμιλυ Κολιανδρή, Απ. Πελεκάνος, Δ. Ελευθεριάδης κ.ά. Η παράσταση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ηθοποιού Κωνσταντίνου Παπαχρόνη.

Εθνικό Θέατρο, Κεντρική Σκηνή. Προγραμματισμένη πρεμιέρα: 22 Ιανουαρίου.

Χαρά Αργυρίου