Συνέντευξη στον Βάιο Μαχμουντέ

Οι κλόουν έλεγαν πάντα μεγάλες αλήθειες.

Συνέντευξη στον Βάιο Μαχμουντέ

Οι κλόουν έλεγαν πάντα μεγάλες αλήθειες. Αυτές που δεν μπορούσε να ξεστομίσει κανείς ούτε στους ηγέτες ούτε στους απλούς ανθρώπους. Ο Ρώσος Σλάβα Πολούνιν δεν είναι ένας τυχαίος κλόουν. Αυτό το «μεγάλο παιδί» με τα κάτασπρα γένια και την κίτρινη φόρμα που πέρασε τα παιδικά του χρόνια χτίζοντας πόλεις από πάγο, θεωρείται από πολλούς – και όχι άδικα – ως ο σημαντικότερος εν ζωή μίμος του κόσμου. Συνηθίζει να αποκαλεί τον εαυτό του «κλόουν – φιλόσοφο», κατέχει τον τίτλο του «Προέδρου της Ακαδημίας των Ανόητων» και με το πηγαίο ταλέντο του κατάφερε να βάλει τους κλόουν από το τσίρκο στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου. Για πρώτη φορά ο κορυφαίος Σλάβα φέρνει στη χώρα μας την πετυχημένη του διαδραστική παράσταση «Slava’s Snow Show» που εκτόξευσε τη φήμη του στα ύψη. Για δεκαπέντε παραστάσεις (από 1 έως 12/2) στη σκηνή του Παλλάς αναμένεται να ξεσπάσει χιονοθύελλα πολικών διαστάσεων. Λίγο πριν οι θεατές ντυθούν στα… άσπρα, ο πολυβραβευμένος καλλιτέχνης μίλησε στο «Ποντίκι art» από το σπίτι του στην επαρχία της Γαλλίας, έναν ανεμόμυλο με την ονομασία «Ο Κίτρινος Μύλος», όπου ζει τα τελευταία χρόνια μαζί με τα αγαπημένα του πρόσωπα. Είναι η «δική του» μαγική Ντίσνεϊλαντ.

Έρχεστε για πρώτη φορά στην Ελλάδα;

Όχι, έχω ξανάρθει στην Ελλάδα και μάλιστα ως καλλιτέχνης, τη δεκαετία του ’80 όταν εργαζόμουν ως ηθοποιός σ’ ένα θέατρο της Αγίας Πετρούπολης. Επίσης έχω κάνει διακοπές, έχω γυρίσει σε πολλά ελληνικά νησιά, χόρτασα τον ήλιο, το φως, το άσπρο χρώμα των σπιτιών που λατρεύω. Πιστεύω πως είστε πολύ τυχεροί. Ζείτε σε μία πολύ όμορφη χώρα, που ταυτόχρονα σημαίνει πάρα πολλά σημαντικά πράγματα για τον παγκόσμιο άνθρωπο: Φιλοσοφία, τέχνη, επιστήμη, δημοκρατία, αρχιτεκτονική.

Εκτός από… χιονοθύελλα, τι άλλο θα δει το ελληνικό κοινό στο «Snow Show» σας;

Είναι η πρώτη φορά που θα παρουσιαστεί το «Slava’s Snow Show» στην Ελλάδα κι ελπίζω να το αγαπήσει το ελληνικό κοινό ώστε να ξανάρθει πολλές – πολλές φορές, όπως συμβαίνει σ’ όλες τις χώρες που έχουμε εμφανιστεί μέχρι τώρα. Αυτό που είναι δύσκολο για μένα όμως, είναι να ανταποκριθώ στην ερώτησή σας και να περιγράψω το σόου.

Γιατί είναι δύσκολο;

Μα, γιατί βασίζεται στις εικόνες κι όχι σε λέξεις. Επίσης είναι ένα έργο που απευθύνεται ξεχωριστά σε κάθε θεατή, διεκδικεί μια προσωπική σχέση μαζί του κι έτσι και ο κάθε θεατής το βλέπει από τη δική του σκοπιά. Παραδείγματος χάριν, για ένα παιδί υπάρχουν πολλά ευχάριστα και χαρούμενα πράγματα, τα οποία για έναν σοβαροφανή καθηγητή πανεπιστημίου μπορεί να είναι παντελώς άγνωστα. Ένας ενήλικας μπορεί να ξεκαρδιστεί στα γέλια. Μια γιαγιά να νιώσει νοσταλγία και να πει: «Έκλαψα! Ανησυχούσα συνεχώς για την τύχη και τη ζωή του ήρωα». Είναι ένα πολύ αστείο σόου. Νομίζω ότι προσφέρει αληθινή χαρά και ποιοτική διασκέδαση στον κόσμο. Από την άλλη, εμπεριέχει κι ένα βαθύ τραγικό στοιχείο που άλλωστε είναι κι αυτό αλληλένδετο με την ευτυχία μέσα στη ζωή. Το «Snow Show», λοιπόν, έχει ένα γλυκόπικρο χιούμορ που επιζητεί να αγγίξει και να αφυπνίσει όλες τις αισθήσεις.

Ο ρόλος του χιονιού στην παράσταση είναι συμβολικός;

Αυτό το «όλον» το αντιπροσωπεύει και το συμβολίζει το χιόνι. Από τη μια, την ομορφιά, την απαλότητα, την καθαριότητα, από την άλλη, το αίσθημα του φόβου, του κινδύνου, του άγνωστου. Αυτό είναι η παράσταση. Πανέμορφες νιφάδες που πέφτοντας σκεπάζουν την ασχήμια. Παράλληλα, πρόκειται για μία άκρως διαδραστική παράσταση, το κοινό συμμετέχει, καθορίζει την πλοκή, παρεμβαίνει στη δράση. Είναι μια παράσταση σε μόνιμη εξέλιξη. Πάνω απ’ όλα είναι αίσθηση και ατμόσφαιρα. Πρέπει να το δει κανείς ζωντανά, να το βιώσει.

Ποιους θεατές αφορά περισσότερο, τους μικρούς ή τους μεγάλους;

Φυσικά τους μεγάλους! Δέστε, οι μικροί θα την απολαύσουν την παράσταση οπωσδήποτε. Βρίσκονται ούτως ή άλλως στην παιδική ηλικία, στην ηλικία της ανεμελιάς και της χαράς. Αυτό το ξέραμε από την αρχή, γι’ αυτό η παράσταση φτιάχτηκε με τρόπο τέτοιο ώστε να απευθύνεται στους μεγάλους με ίσους όρους διασκέδασης με τα παιδιά. Πρέπει να βοηθήσουμε τους μεγάλους να διασκεδάσουν, να νιώσουν τη χαρά, να αισθανθούν ευτυχισμένοι. Είναι μια παράσταση που κάνει και τους μεγάλους να ξαναγίνουν παιδιά.

Πόσο έχει αλλάξει το επάγγελμά σας από τότε που ξεκινήσατε μέχρι σήμερα;

Είναι δύσκολο να σας πω… Φυσικά έχουν συμβεί πολύ μεγάλες αλλαγές στην τέχνη μου όλα αυτά τα χρόνια, άλλωστε σκεφτείτε πως είναι μία πανάρχαια τέχνη που έλκει την καταγωγή της από την Αρχαία Ελλάδα. Όλο αυτόν τον καιρό λοιπόν, σ’ αυτούς τους αιώνες, τα μέσα, οι τεχνικές και οι τρόποι έκφρασης συνεχώς αλλάζουν. Αφού αλλάζει ο τρόπος ζωής, η τεχνολογία, η επιστήμη. Για παράδειγμα, στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, πριν από χιλιάδες χρόνια, οι πρόγονοί σας έπαιζαν ή παρακολουθούσαν με το φως της ημέρας. Τώρα υπάρχει ο ηλεκτρισμός, τα φώτα. Η ουσία όμως δεν αλλάζει ποτέ. Έτσι και στο δικό μας επάγγελμα. Εμείς οι μίμοι και οι κλόουν παραμένουμε οι καλλιτέχνες που εκφραζόμαστε άμεσα με τα αισθήματά μας και μας εμπνέει το να δίνουμε χαρά στους άλλους ανθρώπους.

Από πού αντλείτε την έμπνευσή σας;

Με εμπνέουν κυρίως οι ίδιοι οι άνθρωποι. Ιδιαίτερα οι χαρούμενοι και οι ευτυχισμένοι. Θαυμάζω τα πρόσωπα που δείχνουν χαρούμενα, που αντανακλούν πλούσια αισθήματα, που δείχνουν ευτυχισμένα παρόλο που στην πράξη, στην καθημερινότητά τους βιώνουν μία πολύ δύσκολη ζωή. Γι’ αυτό αγαπώ πολύ τα παιδιά, που μου δίνουν μεγάλη χαρά. Αυτή η άδολη παιδική ευτυχία είναι για μένα μία μέθοδος αντίστασης, ένα ελιξήριο θαυματουργό απέναντι στη θλίψη.

Τι σημαίνει για εσάς ένας κλόουν;

Τον άνθρωπο και τη θεατρική τέχνη. Τον διττό άνθρωπο, τον πολύπλοκο, τον αληθινό και ταυτόχρονα την ερμηνεία των συναισθημάτων του. Αυτό που κάνει ο κλόουν είναι, μέσα από απλά πράγματα, λιτά μέσα και κυρίως με τη χρήση του ίδιου του εαυτού του, να δείξει καταστάσεις. Να τις κάνει χειροπιαστές, απτές, κατανοητές. Όπως η μοναξιά, η θλίψη, η χαρά, ο πόνος, η ευτυχία. Είναι ένας μεταφορέας συναισθημάτων. Μεταφέρει τη ζωή πάνω στη σκηνή.

Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο επίτευγμα της καριέρας σας;

Όταν ήμουν μικρός, ονειρευόμουν τη «διάκριση». Μεγαλώνοντας κατέκτησα διακρίσεις που όντως μου έδωσαν μεγάλη χαρά. Οι Άγγλοι μου έδωσαν το βραβείο «Λόρενς Ολίβιε», η βασίλισσά τους μου απένειμε τον τίτλο του πρεσβευτή του Άντερσεν, στο Μεξικό πήρα το «Βραβείο του Φεγγαριού», στη Ρωσία ήμουν για χρόνια ο Βασιλιάς του Καρναβαλιού. Κάποια στιγμή όμως κατάλαβα ότι ίσως η πιο σημαντική τιμή για μένα ήταν όταν με εξέλεξαν «Πρύτανη» της Ακαδημίας των Ανόητων. Ήταν όταν κατάλαβα πως όλη η ζωή του ανθρώπου είναι μία συνεχής πρόκληση και ο δρόμος είναι γεμάτος επιτεύγματα που σε περιμένουν να τα κατακτήσεις. Ήταν τότε που συνειδητοποίησα πως δεν πρέπει να μετρώ τα βραβεία και τις τιμές, αλλά τις «βραδιές». Έτσι, για μένα πλέον, το μεγαλύτερο επίτευγμά μου είναι μία βραδιά, αυτή η βραδιά που έκανα κάποιον θεατή να γελάσει, να κλάψει, να αισθανθεί.

Ποιο είναι το σημαντικότερο μάθημα που σας δίδαξε η ζωή;

Ότι είναι πολύ μικρή και πολύ μεγάλη συνάμα. Πολύ μικρή για να τη χαραμίζουμε με μικρά πράγματα. Πολύ μεγάλη, τόσο που να χωράει αμέτρητα μεγάλα πράγματα.

Tι σας θυμώνει;

Μάλλον η προδοσία. Ναι! Η προδοσία.

Tι σας κάνει χαρούμενο;

Για όλα μπορώ να χαρώ. Είναι θέμα οπτικής, φιλοσοφίας, διάθεσης, κοσμοθεωρίας. Για παράδειγμα, χθες χάρηκα πολύ γιατί η μέρα ήταν άσπρη, ηλιόλουστη και βγήκα στον κήπο μου, στα φυτά μου. Σήμερα όμως η μέρα είναι γκρι, βαθύ γκρι. Μπορώ όμως να χαρώ γιατί θα ξαπλώσω στον καναπέ και θα διαβάσω ένα βιβλίο.

Πιστεύετε ότι η παράδοση των κλόουν έχει χαθεί στις μέρες μας;

Όχι βέβαια. Ίσα – ίσα οδηγούνται στον νέο αιώνα, ανανεωμένοι και πιο ουσιαστικοί. Μία τέχνη που εκφράζει αλήθειες, στηριζόμενη σε ανθρώπινα συναισθήματα δεν θα σβήσει ποτέ. Για πάντα θα υπάρχουν οι μίμοι και οι κλόουν.

Έχετε πει ότι η δουλειά ενός κλόουν αντικατοπτρίζει όλα όσα συμβαίνουν γύρω του. Σε καιρούς οικονομικής κρίσης, πώς φαντάζεστε το επόμενο show σας;

Οι κλόουν έχουν καταφέρει κάτι το βασικό. Έμαθαν στους ανθρώπους να κάνουν αστεία, να μη νιώθουν ενοχές για την εκφραστικότητά τους, να δείχνουν τα συναισθήματά τους. Αυτό είναι καλό. Σε καιρούς οικονομικής κρίσης ίσως πρέπει να γίνουν όλοι οι άνθρωποι λιγάκι κλόουν κι αυτοί. Έτσι ίσως υπονομεύσουν τα αίτια που μας οδήγησαν σ’ αυτήν την κρίση. Όσο για ένα σόου που θα ταίριαζε σ’ αυτούς τους καιρούς, πιθανόν να ήταν μία παράσταση ακόμη πιο βαθιά, πιο ανθρώπινη.

Πώς είναι να ζει κανείς σε έναν «Κίτρινο Μύλο»;

Λίγο τρελούτσικο, λίγο φευγάτο και λίγο παιδικό.

 

Info: «Slava’s Snow Show» στο Θέατρο Παλλάς. Από 1 έως 12 Φεβρουαρίου. Τιμές εισιτηρίων: από 30 έως 70 ευρώ. Πληροφορίες – κρατήσεις: 210-7258510.