Ζόρικο μέτωπο η νέα συμφωνία για το μεταναστευτικό και το άσυλο

Την προηγούμενη εβδομάδα το «Ποντίκι» είχε περιγράψει λεπτομερώς πώς η κυβέρνηση της Ν.Δ. θα κινηθεί με τα «καύσιμα» που της κληροδότησε ο ΣΥΡΙΖΑ (είτε ως παρακαταθήκη στην οικονομία είτε ως αβαρίες προς εκμετάλλευση στη δημόσια τάξη και άλλους παρεμφερείς τομείς).

Ήδη στην αρχή της τρέχουσας εβδομάδας δύο κυβερνητικές ενέργειες απέδειξαν την ορθότητα των επισημάνσεών μας στο προηγούμενο φύλλο:

● Η ανακοίνωση της πλήρους άρσης των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls) ήταν περίπου σαν… να κλέβεις εκκλησία, καθώς οι έλεγχοι είχαν πρακτικά αρθεί και οι τελευταίες εκκρεμότητες, τις οποίες ανακοίνωσε ο ίδιος ο Μητσοτάκης, ήταν κάτι σαν δωράκι το οποίο είχε κρατήσει η Τράπεζα της Ελλάδος για να το προσφέρει στη Ν.Δ. Ουδείς γνώστης των πραγμάτων εντυπωσιάστηκε και το μόνο που έμεινε ήταν μια κίνηση επικοινωνίας με μεγαλύτερο στόμφο απ’ όσο χρειαζόταν…

● Οι επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ. εναντίον καταλήψεων στα Εξάρχεια, που συνοδεύτηκαν από την «περισυλλογή» προσφύγων και μεταναστών που «φιλοξενούνταν» εκεί, ήταν αποτέλεσμα της αδυναμίας (ή μήπως αδιαφορίας;) του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ανεχόταν επί χρόνια τη δημιουργία άτυπων δομών δήθεν φιλοξενίας ανθρώπων που πιθανότατα ήταν θύματα διακινητών και, σε κάθε περίπτωση, περνούσαν κάτω από τα «ραντάρ» της νομιμότητας.

Βούτυρο και μέλι στρωμένα στο πολιτικό «ψωμί» της Ν.Δ. αποτελούσε η πλημμελέστατη επίδοση του ΣΥΡΙΖΑ σε παρόμοιες υποθέσεις. Η κυβέρνηση μάλιστα θα έπαιρνε το μέγιστο από αυτή την υπόθεση αν δεν προέκυπταν στον ΣΚΑΪ οι άθλιες, βλακώδεις και ρατσιστικές δηλώσεις του συνδικαλιστή της ΠΟΑΣΥ, ο οποίος αποκάλεσε «μία σκόνη που μπορεί να έχει ενοχλητικό χαρακτήρα» τους μετανάστες και χρησιμοποίησε τον όρο «σκουπίδια» για να περιγράψει ανθρώπους για τους οποίους θεωρεί ότι είναι «ακροαριστεροί, ακροαναρχικοί, άνθρωποι ιδιαίτεροι», με αποτέλεσμα η ηγεσία της ΕΛ.ΑΣ. να τον στείλει στον εισαγγελέα για τα περαιτέρω.

Μέρκελ και… αλληλεγγύη

Το πιο σημαντικό κεφάλαιο πάντως για την κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι οι διεθνείς σχέσεις της χώρας, καθώς, αν υποτεθεί ότι έχει πράγματι την πρόθεση να ελαφρύνει σοβαρά το σύνολο της οικονομίας – και όχι μόνο τους ιδεολογικούς και πολιτικούς της συμμάχους και φίλους – από τα υπέρογκα φορολογικά βάρη που της φόρτωσαν αλλεπάλληλες κυβερνήσεις και τα τρία μνημόνια, το «κλειδί» για την πύλη του Παραδείσου το κρατούν οι δανειστές της χώρας.

Στη διάρκεια των κυβερνήσεων του ΣΥΡΙΖΑ η Ν.Δ. γκρίνιαζε ακατάπαυστα καθώς έβλεπε τους ιδεολογικούς της φίλους στην Εσπερία (Γιούνκερ, Μέρκελ κ.λπ.) να στηρίζουν τον πολιτικό της αντίπαλο, να επαινούν τις επιδόσεις του Αλέξη Τσίπρα και να του δίνουν διάφορα πολιτικά «δωράκια».

Το χτύπημα ήταν πολιτικά βαρύ για την τότε αξιωματική αντιπολίτευση, η οποία θεωρούσε ότι, εάν είχαν δείξει οι πολιτικοί της φίλοι στην Ευρώπη την ίδια «ελαστικότητα» προς αυτήν, τότε θα είχε πάρει όλη τη δόξα της εξόδου από το δεύτερο μνημόνιο.

Βεβαίως στη Νέα Δημοκρατία προτιμούσαν να ξεχνούν ότι το μνημόνιο ουδέποτε ολοκληρώθηκε επί των ημερών τους – αντιθέτως πολύ μεγάλο μέρος του εκκρεμούσε, με κορυφαίο το ασφαλιστικό. Και ότι τα «δωράκια» (παραχωρήσεις) προς τον Τσίπρα δεν ήταν καθόλου άσχετα με το ότι η κυβέρνησή του έκανε τη «δουλειά» (πλήρης εφαρμογή του μνημονίου) χωρίς βαρυγκόμια και, κυρίως, εμπροσθοβαρώς…

Στελέχη της Ν.Δ. είχαν μάλιστα φτάσει στο σημείο να επιπλήττουν δημοσίως και κατά πρόσωπο κοινοτικούς αξιωματούχους. Τώρα βεβαίως τα πράγματα άλλαξαν, η Ν.Δ. βρίσκεται στη θέση του αιτούντος και ο νυν πρωθυπουργός επικαλείται την ιδεολογική του σχέση και συνάφεια με την καγκελάριο Μέρκελ και τη νέα πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν για να ισχυριστεί πως τα αιτήματα της κυβέρνησής του θα γίνουν δεκτά με καλοπιστία.

Αρκετοί μάλιστα, κυρίως από το οικονομικό επιτελείο, ισχυρίζονται πως η ανάκαμψη του επιχειρείν, η αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων και η κατακρήμνιση των επιτοκίων δανεισμού, που αναμένεται να οδηγήσουν σε αλματώδη βελτίωση της πιστοληπτικής θέσης της χώρας, θα επαρκέσουν ώστε οι εταίροι και δανειστές να διευκολύνουν τις πολιτικές επιδιώξεις της ελληνικής κυβέρνησης.

Ωστόσο τα πράγματα στην Ευρώπη δεν λειτουργούν με βάση μόνο τις τεχνοκρατικές εκτιμήσεις, αλλά κατά βάση με πολιτικές. Άλλωστε αυτό ισχυριζόταν η Ν.Δ. όταν κατήγγελλε πως οι ίδιοι αυτοί εταίροι «διευκόλυναν» τον ΣΥΡΙΖΑ πότε επειδή «έδωσε» το μεταναστευτικό και πότε επειδή «έδωσε» τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Εν προκειμένω, λοιπόν, για να μην… διαφωνήσουμε με τη Ν.Δ., ένα από τα ζητήματα που καίνε τους Ευρωπαίους είναι όντως το μεταναστευτικό. Διόλου τυχαία άλλωστε η Φον Ντερ Λάιεν, με το «έμπα» του Αυγούστου και πριν καν αναλάβει τα καθήκοντά της, φρόντισε να διακηρύξει από τη Ρώμη ότι απαιτείται μια νέα συμφωνία για το μεταναστευτικό και το άσυλο.

Μάλιστα, σε ό,τι μας αφορά, μια πολύ συγκεκριμένη αποστροφή του λόγου της υπήρξε ιδιαιτέρως κατατοπιστική: «Είναι απαραίτητο να επανεξετάσουμε την έννοια της κατανομής των υποχρεώσεων. Γνωρίζουμε ότι η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα είναι γεωγραφικά εκτεθειμένες: είναι θεμελιώδες να κατορθώσουμε να εγγυηθούμε την αλληλεγγύη της Ε.Ε. στις χώρες αυτές».

Το είδος της αλληλεγγύης ωστόσο παραμένει μυστήριο, καθώς ήδη χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αρνούνται να παραλάβουν έστω και έναν πρόσφυγα και επιπλέον η σκληρή πολιτική του Σαλβίνι στην Ιταλία για το εν λόγω ζήτημα αυξάνει τα ρίσκα της Ελλάδας. Η δε Φον Ντερ Λάιεν, λίγο μετά την εκλογή της από το Ευρωκοινοβούλιο, είχε επισημάνει ότι θα πρέπει να δοθούν περισσότερα κονδύλια και ανθρώπινο δυναμικό σε χώρες που δέχονται πολλούς πρόσφυγες.

Θα πρέπει επίσης να θυμηθούμε ότι η ίδια η Μέρκελ, πολιτική μέντορας της νέας προέδρου της Κομισιόν, από το 2018 προωθεί με συνέπεια την ιδέα ότι οι χώρες των νοτίων συνόρων της Ε.Ε. (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία) θα πρέπει να αναλάβουν περισσότερα βάρη στο μεταναστευτικό / προσφυγικό λαμβάνοντας υλικά ανταλλάγματα – υποδομές, κονδύλια, ανθρώπους και επενδύσεις – ώστε να αποφευχθεί μια υπέρμετρη αύξηση του εθνικισμού και του αντιευρωπαϊσμού στην καρδιά της Ευρώπης.

Έτσι, λοιπόν, θα πρέπει να περιμένουμε λίγους μόνο μήνες για να δούμε αν η διακήρυξη της Ν.Δ. ότι «η χώρα έχει σύνορα και στη θάλασσα» και ότι αυτά «πρέπει να φυλάσσονται» θα έχει οποιαδήποτε σημασία κατά την άσκηση της κυβερνητικής εξουσίας. Ιδιαίτερα όταν θα έρθει η ώρα να ζητήσει επισήμως από τους Ευρωπαίους τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων…

Εξωτερική πολιτική

Στην εξωτερική πολιτική η κατάσταση είναι όπως την περιέγραψε ο πρεσβευτής των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ: Οι Αμερικανοί είναι πολύ ευχαριστημένοι από την αναβάθμιση των διμερών σχέσεων, καθώς η αμυντική και διπλωματική συνεργασία με την Ελλάδα βρέθηκε σε πρωτόγνωρα επίπεδα επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, και ευελπιστούν ότι με τη νέα κυβέρνηση η συνεργασία αυτή θα ανέλθει σε ακόμη υψηλότερο επίπεδο.

Αν υποτεθεί ότι η κατακόρυφη αύξηση της τουρκικής επιθετικότητας στην Κύπρο και η προοπτική μιας κίνησης κατά της (μη ανακηρυχθείσας) ελληνικής ΑΟΖ στο Καστελλόριζο αποτελούν λόγους για την αναζήτηση συμμαχιών στον αμερικανικό «κύκλο» (Ισραήλ, Αίγυπτος), άλλο τόσο αλήθεια είναι ότι, σε μια μελλοντική κρίσιμη στιγμή, η Ελλάδα θα πρέπει να αντιμετωπίσει μόνη της την όποια τουρκική επιθετική κίνηση.

Καθώς όμως το «Ποντίκι» έχει αναλύσει συστηματικά και λεπτομερώς τα δεδομένα στα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό, καλό θα είναι να ρίξουμε μια ματιά στο σύνολο των περιφερειακών κινδύνων που απειλούν να τινάξουν στον αέρα τη σταθερότητα στην ευρύτερη γειτονιά μας και να αποτελέσουν πηγή κινδύνων και για τη χώρα μας.

1. Κατ’ αρχάς, ενώ η Τουρκία διέρχεται μια εσωτερική πολιτική και οικονομική κρίση διαρκείας, ο Ερντογάν έχει επιπλέον να αντιμετωπίσει ένα πολύ δύσκολο παζλ σχέσεων και αντιπαραθέσεων που αφορούν τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, τη Συρία, τους Κούρδους, το Ιράν και το Ισραήλ. Το στοιχείο αυτό ενδέχεται να τον κάνει πολύ πιο επικίνδυνο σε ό,τι αφορά τα ελληνοτουρκικά και την Κύπρο.

Τα ανατολικά του μέτωπα, με πρώτο και σημαντικότερο το κουρδικό, απορροφούν μεγάλο μέρος από την «ενεργητικότητά» του και προοιωνίζονται νέες εξελίξεις το επόμενο διάστημα, κάτι που φάνηκε τις προηγούμενες μέρες

● με την ανακοίνωση της πρόθεσης του Προέδρου της Τουρκίας να επεκτείνει τη «ζώνη ασφαλείας» εντός της Συρίας με στόχο να περιορίσει ακόμη περισσότερο την επιρροή των Κούρδων της Συρίας,

● με τη σπουδή των Αμερικανών να θέσουν όρια στην τουρκική δραστηριότητα στις περιοχές της Συρίας που ελέγχονται από τους Κούρδους.

2. Οι Αμερικανοί, σε αγαστή συνεργασία με το Ισραήλ, παίζουν με τη φωτιά στο θέμα του Ιράν και, συνεπώς, είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο μια θερμή σύγκρουση στον Κόλπο να θέσει επί τάπητος όλα τα ζητήματα αναθεώρησης του στάτους της περιοχής. Για την Ελλάδα, η οποία αμυνόμενη επιθυμεί την τήρηση των διεθνών κανόνων μέχρι κεραίας, μια εξέλιξη αυτού του είδους θα ήταν πολλαπλώς επικίνδυνη.

3. Οι ΗΠΑ βάζουν δύσκολα και στην Ευρώπη, καθώς οι διαρκείς οικονομικές και διπλωματικές συγκρούσεις τους με τους Ευρωπαίους, τη Ρωσία, την Τουρκία, το Ιράν και την Κίνα θέτουν εν αμφιβόλω ολόκληρο το οικοδόμημα των διεθνών σχέσεων και τις σταθερές των τελευταίων δεκαετιών, και ιδιαίτερα της περιόδου μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ.

Σε αυτό το πλαίσιο και η Ελλάδα, η οποία έχει ανάγκη από πολυμερείς εμπορικές και διπλωματικές σχέσεις, αισθάνεται ασφυκτική πίεση και χάνει επιλογές, όπως διεφάνη και στην κρίση των σχέσεών μας με τη Ρωσία, η οποία ουδέποτε ξεπεράστηκε.

Οι Ευρωπαίοι, με πρώτη τη Γαλλία, επιχειρούν να κατευνάσουν την αντιπαράθεση των ΗΠΑ με το Ιράν, όπως φάνηκε και στη σύνοδο των G-7 στην Μπιαρίτζ, αλλά υπάρχει πολύς ακόμη δρόμος να διανυθεί μέχρι να διαπιστωθεί αν μπορεί να υπάρξει μια νέα συμφωνία που θα προϊδεάζει για σταθεροποίηση της κατάστασης στον Κόλπο.

4. Η αστάθεια που επικρατεί στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή την τελευταία δεκαετία, η αδυναμία σταθεροποίησης της ευρύτατης αυτής περιοχής και οι εμπρηστικές αμερικανικές παρεμβάσεις επενεργούν δυσμενώς και στο μεταναστευτικό / προσφυγικό, το οποίο, εκτός του ότι επιβαρύνει υπέρμετρα τη χώρα μας με δυσμενείς συνέπειες, ήδη έχει αποτελέσει τον καταλύτη για αλλαγή του πολιτικού κλίματος στην Ευρώπη.

Αλλαγή συχνότητας

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που επιχειρεί, σε αυτή τη φάση, να μείνει έξω από το κάδρο των περιφερειακών συγκρούσεων, αλλά δεν είναι τα πάντα στο χέρι της. Αντιθέτως πολλά – στο Κυπριακό, στα ελληνοτουρκικά, στο μεταναστευτικό – εξαρτώνται ευθέως από πρωτοβουλίες άλλων και από εξελίξεις που ενδέχεται να επέλθουν μακριά από τα σύνορά της.

Είναι, λοιπόν, υποχρεωμένη να λειτουργήσει με σύνεση και σχέδιο, να διατηρήσει αρραγές το εσωτερικό μέτωπο, να αξιοποιήσει στο έπακρο κάθε διπλωματική δυνατότητα, να διατηρήσει και να επαυξήσει τη μέγιστη δυνατή αμυντική ισχύ, να πείσει ότι δεν είναι ένα εύκολο θύμα των «περιστάσεων» και, κυρίως, να διεκδικήσει κάθε δυνατό αντάλλαγμα για τις πάρα πολλές διευκολύνσεις που παρέχει χωρίς επιφυλάξεις σε συμμάχους πολύ ισχυρότερους από αυτήν.

Η εποχή αβεβαιότητας δεν θα λήξει σύντομα και η χώρα μας είναι ανάγκη να αλλάξει τη διπλωματική συχνότητα στην οποία εξέπεμπε τις τελευταίες δεκαετίες. Τα μακροπρόθεσμα ζητήματα επιβίωσης έχουν προσλάβει μια εξαιρετικά επικίνδυνη επικαιρότητα…