Αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη έξαρση της προσφυγικής κρίσης, από τον Μάρτιο του 2016, οπότε τέθηκε σε εφαρμογή η συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία για τον περιορισμό των ροών από τα τουρκικά παράλια προς το Αιγαίο και τον Έβρο, βρίσκεται η Ελλάδα. Ήδη ο αριθμός των νέων αφίξεων το πρώτο εννεάμηνο του 2019 (1 Ιανουαρίου – 31 Αυγούστου) φθάνουν τα 34.000 άτομα, καλύπτοντας ήδη κατά 1.500 άτομα τον συνολικό αριθμό νεοεισερχόμενων το 2018 (32.499).

Είναι χαρακτηριστικό ότι την περασμένη Τρίτη τα σκάφη του Λιμενικού που περιπολούν στο ανατολικό Αιγαίο εντόπισαν και διέσωσαν 227 νέους πρόσφυγες και μετανάστες, οι οποίοι επιχειρούσαν να περάσουν με φουσκωτά από τα παράλια της Μικράς Ασίας στη Σάμο και τη Χίο.
Συνολικά το τελευταίο επταήμερο (25 Αυγούστου – 1 Σεπτεμβρίου) έφθασαν με δουλεμπορικά πλοιάρια στα νησιά 2.337 άνθρωποι, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των προσφύγων και μεταναστών στη Λέσβο, τη Σάμο, τη Χίο, τη Λέρο και την Κω στα 25.250 άτομα. 

Άθλια η κατάσταση στη Μόρια

Εκτός ελέγχου είναι πλέον η κατάσταση στο hotspot της Μόριας στη Λέσβο, όπου παραμένουν εγκλωβισμένοι περισσότεροι από 11.000 πρόσφυγες και μετανάστες.

Το πρωί της Τετάρτης, στην αποκαλούμενη «safezone» της δομής, όπου φιλοξενούνται 500 περίπου ασυνόδευτοι ανήλικοι, ξέσπασαν επεισόδια. Περίπου 100 νεαροί κινήθηκαν προς το Κέντρο Πρώτης Καταγραφής και άρχισαν να πετούν πέτρες και διάφορα άλλα αντικείμενα. Αποτέλεσμα ήταν να προκληθούν μικρές υλικές ζημιές στο κτήριο και να χρειαστεί η επέμβαση διμοιριών των ΜΑΤ προκειμένου να εξομαλυνθεί η κατάσταση.

Οι ανήλικοι μετανάστες και πρόσφυγες διαμαρτύρονται για τις συνθήκες εγκλεισμού τους στο hotspot και την πολύμηνη καθυστέρηση που υπάρχει όσον αφορά τη μετεγκατάστασή τους σε κάποια δομή στα ηπειρωτικά της χώρας, αφού ανήκουν στην κατηγορία της ευάλωτης ομάδας προσφύγων και μεταναστών. Λίγο μετά τις 12 το μεσημέρι η κατάσταση στο hotspot εξομαλύνθηκε.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το νέο βίαιο επεισόδιο σημειώθηκε μπροστά στα μάτια του ύπατου αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα Φιλίπ Λεκλέρκ, o οποίος πραγματοποιούσε αυτοψία στη δομή.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει το ελληνικό γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, τρία στα τέσσερα παιδιά οικογενειών προσφύγων και μεταναστών δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και συχνά πέφτουν θύματα εγκληματικών ενεργειών.

Σήμερα στη Μόρια βρίσκονται περίπου 11.000 πρόσφυγες και μετανάστες, όταν η μέγιστη χωρητικότητα της δομής φθάνει τα 3.500 άτομα. Αντιμέτωποι με έναν τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων που περιμένουν επί μήνες προκειμένου να εξεταστούν τα αιτήματά τους για χορήγηση ασύλου στη χώρα μας, οι εργαζόμενοι και οι εθελοντές στο hotspot χαρακτηρίζουν «απάνθρωπη» την κατάσταση που επικρατεί στο hotspot.

● Το νερό, οι σκηνές και τα φάρμακα δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών. Οι συγκρούσεις μεταξύ διάφορων εγκληματικών ομάδων που έχουν δημιουργηθεί μεταξύ των μεταναστών είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο.
● Πολλές είναι οι καταγγελίες νεαρών γυναικών οι οποίες υποστηρίζουν ότι έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής επίθεσης.
● Η διακίνηση ναρκωτικών βρίσκεται σε έξαρση, όπως και το παρεμπόριο.
● Επιπλέον, τα κυκλώματα των διακινητών επιχειρούν να επωφεληθούν από την απόγνωση και την αγωνία χιλιάδων μεταναστών οι οποίοι βρίσκονται εδώ και πολλούς μήνες στη δομή, αναμένοντας την εξέταση των αιτημάτων ασύλου. 
● Εγκλωβισμένοι στη Μόρια ψάχνουν τρόπο να φύγουν από το νησί περνώντας αρχικά στην ενδοχώρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την πρόσφατη επιχείρηση μεταφοράς 1.700 προσφύγων από τη Λέσβο, οι αστυνομικοί δεν κατάφεραν να εντοπίσουν παραπάνω από 300 άτομα τα οποία επρόκειτο να μεταφερθούν σε δομές στην ηπειρωτική Ελλάδα.

«Δραματικός χειμώνας»

«Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο έφθασαν στην Ελλάδα από την Τουρκία 12.000 αιτούντες άσυλο» γράφει η ελβετική εφημερίδα «Neue Zürcher Zeitung» σε άρθρο με τίτλο «Πλησιάζει δραματικός χειμώνας στα ελληνικά νησιά». Η ελβετική εφημερίδα παρατηρεί ότι οι λόγοι για την ενίσχυση των προσφυγικών ροών είναι ασαφείς:

«Όλοι όμως γνωρίζουμε τις επιπτώσεις. Η άνοδος του αριθμού των προσφύγων σχετίζεται εν μέρει με τις πιέσεις που δέχονται οι περίπου 4 εκατ. πρόσφυγες από τη Συρία στην Τουρκία. Λόγω της εντεινόμενης δυσαρέσκειας του τουρκικού πληθυσμού η Άγκυρα υιοθετεί σκληρότερη στάση έναντι, κυρίως, των Σύρων προσφύγων. Οι περισσότεροι πρόσφυγες που περνούν στην Ελλάδα ωστόσο είναι Αφγανοί.

Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι η άνοδος του αριθμού των προσφύγων έχει πολιτικό υπόβαθρο. Λέγεται μάλιστα ότι στη διένεξη με την Κύπρο με αφορμή τα κυριαρχικά δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο η Άγκυρα εντείνει συνεχώς την πίεση, γεγονός που αντανακλά και στην Ελλάδα καθώς και το ζήτημα των κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο.

»Και είναι αλήθεια εντυπωσιακό ότι αυτές οι προσφυγικές ροές περνούν απαρατήρητες από την τουρκική ακτοφυλακή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσφυγική συμφωνία αποτελεί μέσο πίεσης της Άγκυρας στην Ε.Ε. 
»Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι και ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών που αποτρέπουν Τούρκοι συνοροφύλακες από μια μετάβαση στα ελληνικά νησιά έχει αυξηθεί. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Τουρκία αθετεί συστηματικά τις υποχρεώσεις της που προκύπτουν από την προσφυγική συμφωνία με την Ε.Ε.».