Τον Ιούλιο του 2010, ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Γιώργος Παπανδρέου, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για τη Μέση Ανατολή, πραγματοποιεί μια ιστορική, όπως χαρακτηρίστηκε από τον Τύπο, επίσκεψη στο Ισραήλ, όπου συναντιέται με την πολιτική ηγεσία της χώρας. Την επίσκεψη εκείνη του Παπανδρέου ο ισραηλινός Τύπος την επισήμανε ως βαρυσήμαντη.

 

Έναν μήνα αργότερα, την 16η Αυγούστου, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου επισκέπτεται την Αθήνα. ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ αντιτίθενται στην επίσημη επίσκεψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού στην Αθήνα. Στο επίκεντρο των επαφών του κ. Νετανιάχου θα βρεθούν οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ σε θέματα τουρισμού και στρατιωτικής συνεργασίας των δύο χωρών αλλά και ζητήματα ενέργειας. Η συνάντηση των δύο πρωθυπουργών πραγματοποιήθηκε με φόντο την έντονη δραστηριότητα της γειτονικής Τουρκίας στη Μέση Ανατολή.

 

Σ’ εκείνο το ταξίδι, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός συζήτησε την κατασκευή αγωγού που θα μετέφερε στην Ευρώπη το φυσικό αέριο που είχε εντοπιστεί στην ΑΟΖ του Ισραήλ. Εκείνη την περίοδο είχε ανακαλυφθεί το κοίτασμα του Λεβιάθαν, το οποίο οι Ισραηλινοί ήθελαν να το διοχετεύσουν μέσω Ελλάδας. Το μήνυμα που ήρθε να μεταφέρει ο Νετανιάχου ήταν περισσότερο από σαφές: «Δεν θέλω το ισραηλινό φυσικό αέριο να πάει στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας».

Την ίδια στιγμή, όπως γίνεται κατανοητό, αναβαθμιζόταν σημαντικά η γεωπολιτική σημασία της χώρας. Ταυτόχρονα, το ΚΚΕ και οι δυνάμεις της Αριστεράς διαδήλωναν κατά του Ισραήλ και τάσσονταν δυναμικά κατά μιας συμφωνίας, αρνούμενοι τη μεγάλη συμβολή της υπέρ των εθνικών μας συμφερόντων. Επίσης, εμφανίστηκαν στο προσκήνιο διάφοροι «ειδικοί» εκτιμητές που έσπευσαν να δηλώσουν ότι το έργο είναι ασύμφορο.

 

Δύο χρόνια αργότερα, επισκέπτεται την Ελλάδα ο Πρόεδρος του Ισραήλ Σιμόν Πέρες. Αυτή θα είναι η πρώτη επίσημη επίσκεψη Ισραηλινού Προέδρου στην Ελλάδα. Με την επίσκεψη του κ. Πέρες στην Αθήνα, στις αρχές Αυγούστου του 2012, επιχειρείται να δοθεί συνέχεια στην πολιτική της ενίσχυσης των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων καθώς και στις συναντήσεις με υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη του Ισραήλ, όπως αυτές είχαν προωθηθεί με την επίσκεψη Νετανιάχου και οι οποίες, λόγω της οικονομικής κατάστασης και της κυβερνητικής αβεβαιότητας στην Ελλάδα, είχαν ανασταλεί έστω και σιωπηρώς.

 

Στην Αθήνα, ο Πρόεδρος του Ισραήλ έθεσε ως βασική προτεραιότητα των συζητήσεων τα ενεργειακά θέματα καθώς και τις γεωστρατηγικές συμμαχίες που μπορούσαν να προκύψουν στην Ανατολική Μεσόγειο. Μεταξύ άλλων, συζητήθηκαν θέματα σχετικά και με την εξόρυξη υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κύπρου, την πιθανή μεταφορά τους στην Ευρώπη με υποθαλάσσιο αγωγό και άλλα σημαντικά ζητήματα.

Η Ελλάδα τότε βρισκόταν στον κυκεώνα της αντιμνημονιακής υστερίας την οποία πυροδοτούσε ο ΣΥΡΙΖΑ με κάθε θεμιτό (και αθέμιτο) μέσο. Η χώρα, αντί να θωρακίζεται στρατηγικά και να οργανώνει τις συμμαχίες της απέναντι στις καλπάζουσες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ασχολείτο με τους… αγανακτισμένους του ΣΥΡΙΖΑ στην «πάνω πλατεία» και τους ναζί της Χρυσής Αυγής στην «κάτω» – μέσα σε ένα σκηνικό άκρατων τραμπουκισμών. Στο μεταξύ, είχε τεθεί το ζήτημα κατασκευής του αγωγού EastMed για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από την ΑΟΖ του Ισραήλ προς την Ευρώπη. Γίνονταν, μάλιστα, διάφορες μελέτες σχετικά με τα βάθη των θαλασσίων οδών απ’ όπου θα περνούσε ο αγωγός, τη σεισμικότητα των περιοχών αλλά και για την τελική τιμή του προϊόντος στην αγορά όπως και διάφορες άλλες, κυρίως οικονομικές, μελέτες για το αν είναι συμφέρουσα η επένδυση.

 

Το 2013, η κυβέρνηση Σαμαρά με αρμόδιο υπουργό τον Γιάννη Μανιάτη ενέταξε τον EastMed στα μεγάλα χρηματοδοτούμενα ενεργειακά έργα της Ε.Ε. (PCIs) μαζί με τους αγωγούς TAP και IGB, που επίσης έχουν ιδιαίτερο γεωπολιτικό ενδιαφέρον. Παρά τις αρχικές της επιφυλάξεις, η Ιταλία μπαίνει τελικά στην αλυσίδα των χωρών από τις οποίες θα περάσει ο EastMed. Αυτές οι συμφωνίες αλλάζουν τις διεθνείς ισορροπίες στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Ταυτόχρονα, στην Αίγυπτο ανακαλύπτεται το κοίτασμα Ελ Νουρ στον Νείλο, πράγμα που οδήγησε τον Πρόεδρο της Αιγύπτου Σίσι να δηλώσει ότι συμφωνεί με την κατασκευή του EastMed, καθώς έπαψαν να ενδιαφέρουν την Αίγυπτο τα κοιτάσματα της Αφροδίτης στην Κύπρο.

Το αρχικό σχέδιο του Νετανιάχου πραγματοποιείται τελικά από την ελληνική ΔΕΠΑ κατά τη διάρκεια της υπουργίας Μανιάτη, γεγονός που οδηγεί στη γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας. Στις 20 Μαρτίου 2019 πραγματοποιήθηκε μια ιστορική, όπως χαρακτηρίστηκε, σύνοδος στην Ιερουσαλήμ, στην οποία συμμετείχαν οι ηγέτες του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου, της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης και της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο.

 

Η τριμερής σύνοδος κορυφής Κύπρου – Ελλάδας – Ισραήλ με τη συμμετοχή του Αμερικανού ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο, στην Ιερουσαλήμ, κατέληξε στην εξής κοινή, ιδιαίτερης βαρύτητας, δήλωση: «Οι ηγέτες συμφώνησαν να αυξήσουν τη συνεργασία, να υποστηρίξουν την ενεργειακή ανεξαρτησία και ασφάλεια και να αντισταθούν σε κακές επιρροές στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή». Σύμφωνα με το ανακοινωθέν, ο Μάικ Πομπέο χαρακτήρισε εταίρους των ΗΠΑ στους τομείς της Ενέργειας και της Ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα, και υπογράμμισε την υποστήριξη των ΗΠΑ στον μηχανισμό της τριμερούς συνόδου, τονίζοντας τη σημασία της αυξανόμενης συνεργασίας.

 

Μετά τις πρόσφατες επιθετικές όσο και παράτολμα επικίνδυνες ενέργειες της Τουρκίας – ιδιαίτερα με τη σύναψη μνημονίου με τη Λιβύη και τη στρατιωτική συμμετοχή της στον λιβυκό εμφύλιο – η χώρα μας βρέθηκε στη δίνη μιας έντονα κλιμακούμενης κρίσης με απρόβλεπτες συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αντέδρασε άμεσα και μάλιστα, έπειτα από πολλά χρόνια – εκτός των άλλων διπλωματικών διαβημάτων στα οποία προέβη – ενεργοποίησε και το ζήτημα της αναβάθμισης των στρατιωτικών μέσων της χώρας. Στον διπλωματικό τομέα επικρατεί μια έντονη δραστηριότητα που στοχεύει επιτυχώς σε πρώτο βαθμό να κτιστούν ισχυρές συμμαχίες με τη δημιουργία ενός ενεργειακού μετώπου, το οποίο θα αντιπαρατεθεί στις τουρκικές προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

 

Στις 2 Ιανουαρίου 2020 υπογράφεται η συμφωνία για την κατασκευή του EastMed, ενώ αναμένεται να ακολουθήσουν σημαντικές εξελίξεις, μεταξύ των οποίων και η προσθήκη της Ιταλίας στον άξονα Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας. Οι σχετικές όμως εξελίξεις αφορούν μια σειρά κρατών της Μεσογείου και εκτός από οικονομικό έχουν και πολιτικό ενδιαφέρον, λόγω της τακτικής που ακολουθεί η Άγκυρα.

Έχει φανεί και από τις εκτιμήσεις που έχουμε από το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος ότι αυτός ο αγωγός είναι βιώσιμος. Επομένως, εφόσον μπορεί να προσφέρει ικανές ποσότητες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη σε λογικές τιμές, τότε εξασφαλίζει την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης με τη διαφοροποίηση των πηγών και των περιοχών προέλευσης της ενέργειας και εν προκειμένω του φυσικού αερίου. Παράλληλα υπήρξε αναφορά και σε μία ακόμη πτυχή του θέματος, σημειώνοντας πως «δίνει ένα γεωπολιτικό επιχείρημα σε όλες τις χώρες της περιοχής μιας αναβαθμισμένης συνεργασίας. Και της Ιταλίας και της Ελλάδας, αλλά και της Κύπρου και του Ισραήλ».