Σε συμφωνία εξομάλυνσης των μεταξύ τους σχέσεων προχώρησαν το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στο πλαίσιο μιας ιστορικής συμφωνίας, την οποία διαπραγματεύθηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η οποία, όταν υπογραφεί, θα καταστήσει το Άμπου Ντάμπι μόλις την τρίτη αραβική χώρα που «νομιμοποιεί» την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ ύστερα από την Αίγυπτο (1979) και την Ιορδανία (1994).

Η συμφωνία που υπεγράφη προβλέπει, μεταξύ άλλων, εγκατάσταση πρεσβειών εκατέρωθεν, στενή συνεργασία σε επενδύσεις, ενέργεια, περιβαλλοντική προστασία, ακόμα και ανάπτυξη εμβολίου κατά του κορωνοϊού, αλλά και τη δέσμευση του Ισραήλ ότι δεν θα προχωρήσει σε προσάρτηση εβραϊκών οικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

Η συμφωνία κυοφορούνταν, τουλάχιστον στον τομέα της οικονομίας και της τεχνολογίας, για περίπου είκοσι χρόνια, ενώ η συμβολή των ΗΠΑ και προσωπικά του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί, θα μπορούσε να πει κάποιος, μια διπλωματική επιτυχία την οποία επιθυμεί να χρησιμοποιήσει κατά την προεκλογική περίοδο.

Με την κίνηση αυτή τα ΗΑΕ δείχνουν να αναλαμβάνουν τα ηνία από τη Σαουδική Αραβία, την παραδοσιακή ηγέτιδα της Αραβικής Χερσονήσου, καθώς, ως ναυτική δύναμη και πλέον διεθνές χρηματοπιστωτικό κέντρο, η φυσιογνωμία τους ταιριάζει στον δυτικόστροφο τρόπο ζωής, χωρίς τις αγκυλώσεις της συντηρητικής και θεοκρατικής Σαουδικής Αραβίας.

Οι βασικοί επικριτές

Βασικοί επικριτές της συμφωνίας είναι οι δύο μεγάλες μουσουλμανικές δυνάμεις της περιοχής, Τουρκία και Ιράν, οι οποίες χαρακτήρισαν ακόμα και «προδοτική» την εν λόγω προσέγγιση. Για την πλειονότητα των αραβικών καθεστώτων, με τα Εμιράτα σε ρόλο πρωταγωνιστή, ο επεκτατικός χαρακτήρας της Τουρκίας, η σύμπλευσή της με το Κατάρ και η εκ μέρους της στήριξη των Αδελφών Μουσουλμάνων αποτελούν υπαρξιακή απειλή.

Η Τουρκία έχει διπλωματικούς και εμπορικούς δεσμούς με το Ισραήλ, αλλά οι σχέσεις των δύο χωρών είναι τεταμένες επί σειρά ετών. Το 2010 Ισραηλινοί καταδρομείς σκότωσαν δέκα Τούρκους ακτιβιστές που επιχειρούσαν να παραβιάσουν τον αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας, όπου την εξουσία ασκεί το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα Χαμάς.

Το Ιράν, από πλευράς του, χαρακτήρισε «επικίνδυνη και παράνομη» τη συμφωνία, ενώ έκανε λόγο για «πισώπλατη μαχαιριά» στους Παλαιστινίους.

Σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Εϊτάν Γκιλμπόα από το Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών Μπεγκίν Σαντάτ στο Πανεπιστήμιο Μπαρ Ιλάν κοντά στο Τελ Αβίβ, πολλοί Άραβες έχουν αρχίσει να βλέπουν το Ισραήλ με διαφορετική ματιά, πλέον ως σύμμαχο και όχι ως εχθρό.

Αυτό οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός ότι πολλά αραβικά κράτη παρακολουθούν την ιρανική εξωτερική πολιτική με αυξανόμενη ανησυχία – για παράδειγμα τις κινήσεις της Τεχεράνης στη Συρία, την Υεμένη και τον Λίβανο – όσο και τις επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας, η οποία θέλει να καταστεί περιφερειακή δύναμη στην περιοχή (βλ. τουρκολιβυκό μνημόνιο).

Ο… δύσκολος Λίβανος

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οι επόμενες χώρες που επεξεργάζονται πιθανή σύναψη παρόμοιων συμφωνιών με το Ισραήλ είναι το Μπαχρέιν, το Ομάν και ο Λίβανος.

Συγκεκριμένα ο Λίβανος και το γειτονικό Ισραήλ είναι τεχνικά σε κατάσταση πολέμου. Η φιλοϊρανική οργάνωση Χεζμπολάχ, που κυριαρχεί σήμερα στην πολιτική ζωή του Λιβάνου, και το εβραϊκό κράτος είναι ορκισμένοι εχθροί και έχουν αντιπαρατεθεί σε διάφορες συγκρούσεις τις τελευταίες δεκαετίες.

Επιπλέον, ένα από τα σημεία διαφωνίας ανάμεσα στον Λίβανο και το Ισραήλ αφορά την έρευνα για υδρογονάνθρακες στην ανατολική Μεσόγειο. Ένα τμήμα ενός οικοπέδου βρίσκεται σε μια θαλάσσια ζώνη την οποία διεκδικεί και το Ισραήλ.

Το 2019 η Ουάσιγκτον είχε αναλάβει για πρώτη φορά μια διαμεσολάβηση για την επίλυση της διαφοράς. Πάντως ο Πρόεδρος του Λιβάνου Μισέλ Αούν φάνηκε να μην αποκλείει το ενδεχόμενο σύναψης ειρήνης με το εβραϊκό κράτος.

Μεγάλος χαμένος οι Παλαιστίνιοι

«Επικίνδυνη εξέλιξη, που σηματοδοτεί την έξοδο των ΗΑΕ από την αραβοϊσλαμική συναίνεση» χαρακτηρίζει τη συμφωνία η εφημερίδα «Al Quds» της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, καθώς αναγνωρίζει πως μεγάλος χαμένος της εν λόγω προσέγγισης δεν είναι άλλος από τους Παλαιστίνιους.

Η συμφωνία ουσιαστικά δίνει το «πράσινο φως» στο Ισραήλ να συνεχίσει την παράκαμψη των νόμιμων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων, αλλά και την εποικιστική πολιτική, μολονότι λέγεται ότι θα ισχύσει το αντίθετο.

Σύμφωνα με τον Ισραηλινό ιστορικό Μοσέ Τσίμερμαν, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου «έχει ήδη παραδεχτεί ότι η πολιτική της προσάρτησης σταμάτησε προσωρινά, αλλά το σχέδιό του παραμένει η προσάρτηση, και μάλιστα θα συνεχίσει να το πράττει έμμεσα μέσω της διαιώνισης της εποικιστικής πολιτικής» εκτιμά ο ιστορικός.

Σύμφωνα με τους «New York Times», επιπλέον χαμένοι της συμφωνίας είναι η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι στρατιωτικές δυνάμεις του Ιράκ, ο Σύρος Πρόεδρος Μπασάρ Αλ Άσαντ, η Χαμάς, το ισλαμικό καθεστώς και οι Χούθι σε Υεμένη και Τουρκία, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας.

Η προσέγγιση Ισραήλ και ΗΑΕ με τη διπλωματική διαμεσολάβηση των ΗΠΑ δείχνει πως «το παρελθόν δεν υπάρχει κανένας λόγος να θάβει το μέλλον» καταλήγουν οι «NYT».