Η απαξίωση του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού σοκάρει
ακόμα και τον αναπληρωτή υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τζαβάρα, ο οποίος επισκέφτηκε πρόσφατα τα κεντρικά γραφεία του στο Ψυχικό.

Η απαξίωση του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού σοκάρει
ακόμα και τον αναπληρωτή υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τζαβάρα, ο οποίος επισκέφτηκε πρόσφατα τα κεντρικά γραφεία του στο Ψυχικό και μας αποκαλύπτει τη θλιβερή εικόνα

Ο ασθενής απέθανε, το σπίτι του λεηλατήθηκε και η σύνταξή του εξακολουθεί να καταβάλλεται στους συγγενείς του. Την εικόνα αυτήν δίνει σήμερα το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, 20 χρόνια από την ίδρυσή του.
Έχοντας στα χέρια του την «ακτινογραφία» της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στο ΕΙΠ, ο αναπληρωτής υπουργός ΠΑΙΘΠΑ Κώστας Τζαβάρας επισκέφθηκε προ ημερών τα κεντρικά γραφεία του στο Ψυχικό. Είχε ήδη επισκεφτεί το παράρτημα του Βερολίνου για τα εγκαίνια της έκθεσης «Ολυμπία, Μύθος και Αγώνες, από την Ελλάδα στο Βερολίνο», για το οποίο επίσης είπε ότι «χρειάζεται αναδιάρθρωση».

Ο υπουργός ζητάει βοήθεια από το Ίδρυμα Μποδοσάκη
«Δεν σας κρύβω ότι στενοχωρήθηκα πολύ βλέποντας το σπίτι που έζησε ο Μποδοσάκης σε αυτήν την κατάσταση» μας είπε για τα κεντρικά γραφεία. «Ασυντήρητο και απαξιωμένο, με ένα φαραωνικό νέο κτήριο στο οικόπεδο ανολοκλήρωτο εσωτερικά, που κανείς δεν ξέρει προς τι χτίστηκε. Ο κήπος εγκαταλειμμένος, ο υπέροχος παλιός ροδώνας του να μην υπάρχει πια. Εκείνο όμως που με ενόχλησε περισσότερο είναι ότι στο γραφείο που χρησιμοποιούσε ο Μποδοσάκης έχουν εγκατασταθεί τρεις υπάλληλοι. Όσο για τα προσωπικά του κειμήλια, έργα τέχνης και άλλα πολύτιμα αντικείμενα, λένε πως έχουν κάπου αποθηκευθεί ενώ τα χαλιά έχουν εξαφανιστεί. Πρέπει να γίνει μια καταγραφή για να δούμε τι υπάρχει και τι έχει χαθεί. Πρόκειται για μια προβληματική και θλιβερή υπόθεση. Σκοπεύω να ζητήσω τη βοήθεια του Ιδρύματος Μποδοσάκη, που στήριζε πάντα το ΕΙΠ, προκειμένου να διασωθεί το σπίτι, διότι είναι χρέος μας να διατηρήσουμε τη μνήμη του ανθρώπου. Επικοινώνησα με τον διευθυντή του Ιδρύματος Μποδοσάκη, τον κ. Βλαστό, και απ’ ό,τι φαίνεται δέχονται να το ευπρεπίσουν, καθότι το υπουργείο προς το παρόν δεν δύναται να χρηματοδοτήσει ένα τέτοιο έργο. Οι τρεις – τέσσερις υπάλληλοι που εργάζονται εκεί, θα φύγουν, θα τους μεταφέρουμε σε ένα από τα ακίνητα του υπουργείου Πολιτισμού, για να αρχίσει η επισκευή του».

Συγχώνευση του ΕΙΠ με το Κέντρο Δελφών
Ο κ. Τζαβάρας γνωρίζει πως από τον περασμένο Φεβρουάριο που παραιτήθηκε ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης από την προεδρία, όπως και το Διοικητικό Συμβούλιο, το ΕΙΠ είναι ακέφαλο. Αναζητώντας, όμως, λύσεις για τη μελλοντική λειτουργία του και το συμμάζεμα των οικονομικών του, καθώς «συνεχίζουμε να πληρώνουμε για κλειστές Εστίες», όπως λέει, θεώρησε μάταιο να διορίσει νέο Διοικητικό Συμβούλιο. Άλλωστε το ΕΙΠ έχει περιληφθεί από το πρώτο Μνημόνιο στη λίστα των υπό συγχώνευση οργανισμών. Κι ενώ αρχικά αναφερόταν ότι θα συγχωνευόταν με έναν άσχετο φορέα, όπως το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων Αρχαιολογικών Έργων (ΤΔΠΕΑΕ), τώρα ο υπουργός εξετάζει το ενδεχόμενο « να συγχωνευθεί με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών», έτσι ώστε και τα δύο αυτά ιδρύματα να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για μια πιο αποτελεσματική προβολή του ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό.

Εξώσεις και υπάλληλοι χωρίς αντικείμενο
Στόχος του αείμνηστού Ιωάννη Γεωργάκη, ο οποίος οραματίστηκε την ίδρυση του ΕΙΠ, ήταν να υπάρξει ένας φορέας του ελληνικού κράτους ικανός να ασκήσει ένα είδος πολιτιστικής διπλωματίας μετά την κατάργηση των μορφωτικών ακολούθων των πρεσβειών μας στο εξωτερικό.
Ο μεγαλεπίβολος αυτός στόχος ποτέ δεν ευοδώθηκε. Γιατί ο βραχύς βίος των κυβερνήσεων δεν άφηνε περιθώρια χάραξης στρατηγικής μακράς πνοής. Οι πολιτικοί δεν είχαν άμεσο όφελος και το άφησαν να πλέει μεσοπέλαγα ακυβέρνητο, πολλές φορές και δίχως καύσιμα. Η έλλειψη προγραμματισμού και χάραξης ενός κεντρικού σχεδιασμού ακύρωνε στην πράξη κάθε μεμονωμένη προσπάθεια.
Έτσι, το ΕΙΠ, αν και ΝΠΙΔ, ακολούθησε την κακοδαιμονία των δημοσίων υπηρεσιών. Έτσι, σήμερα λειτουργούν γραφεία (στα κεντρικά της Αθήνας ή σε παραρτήματα στο εξωτερικό) χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο δουλειάς. Υπάρχουν υπάλληλοι αμειβόμενοι που κάθονται σπίτι τους γιατί η Εστία έκλεισε λόγω έξωσης από τα απλήρωτα ενοίκια. Συνεχίζουν να φορτώνουν τον προϋπολογισμό του ΕΙΠ με πανάκριβα μισθώματα κτηρίων, με αποτέλεσμα οι οφειλές να πολλαπλασιάζονται.

Τα «στοιχειώδη» μάς κόστισαν πολλά
Ο δεύτερος στόχος του Ιδρύματος το 1992 ήταν «η διάδοση της ελληνικής γλώσσας σε όλο τον κόσμο». Τότε δεν υπήρχαν πολλοί να θέλουν να μάθουν ελληνικά. Από την ένταξή μας στην ΟΝΕ πολλοί Βαλκάνιοι επιθυμούσαν να μάθουν τη γλώσσα για να εργαστούν στη χώρα μας. Το 2006 το Δ.Σ. του ΕΙΠ και ο γλωσσολόγος πρόεδρός του Γ. Μπαμπινιώτης είπαν να εφαρμόσουν κατά γράμμα το καταστατικό του ρίχνοντας όλο το βάρος στα Βαλκάνια και στην εκμάθηση των ελληνικών. Στη διετία 2007-2009 ίδρυσαν 6 νέες Εστίες (Βουκουρέστι, Σόφια, Τίρανα, Βελιγράδι, Τεργέστη, Μελβούρνη).
Τον Φεβρουάριο του 2012, ο κ. Μπαμπινιώτης παραιτήθηκε δηλώνοντας ότι το ΕΙΠ «οδηγείται μετά από είκοσι χρόνια σε αδυναμία λειτουργίας. Κι αυτό ως αποτέλεσμα της μη εξασφάλισης από το υπουργείο Πολιτισμού ενός προϋπολογισμού ύψους περίπου 2,5 εκατ. ευρώ τον χρόνο, που στην πράξη είχε περιοριστεί στο 1.400.000 ευρώ». Αυτή ήταν η επίσημη εκδοχή, γιατί ανεπισήμως η διοίκηση του ΕΙΠ κατήγγειλε την απαράδεκτη στάση του αρμόδιου υπουργού Π. Γερουλάνου να μη δέχεται τον πρόεδρο ώστε να βρουν μια κοινά αποδεκτή λύση.
«Δεν μπορούμε να ανεχθούμε τον εξευτελισμό της Ελλάδος στο εξωτερικό με εξώσεις και παντοειδείς προσβολές για ασυνέπεια προς στοιχειώδεις οικονομικές υποχρεώσεις» έγραφε ο κ. Μπαμπινιώτης στην επιστολή παραίτησής του.
 Οι υποχρεώσεις, βέβαια, δεν ήταν ακριβώς «στοιχειώδεις», αν δει κανείς την κατάσταση δαπανών στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Οι 3-4 υπάλληλοι της κεντρικής υπηρεσίας και τα λειτουργικά έξοδα του κτηρίου του Ψυχικού κοστίζουν φέτος κάτι παραπάνω από μισό εκατομμύριο ευρώ (562.000), ενώ το ενοίκιο ενός μόνο από τα τρία εν ενεργεία παραρτήματα, αυτού του Βερολίνου (τα άλλα δύο είναι στην Οδησσό και στην Αλεξάνδρεια) κοστίζει όσο περίπου και των έξι Εστιών μαζί. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο η πρώην διοίκηση του ΕΙΠ σκέφθηκε να διακόψει τη λειτουργία του.

Θα μπορούσαμε να είχαμε αγοράσει το κτήριο στο Βερολίνο
 «Η σκέψη αυτή δεν ήταν σωστή» παραδέχεται τώρα μέλος του παραιτηθέντος συμβουλίου. «Λέγαμε πως στο Βερολίνο μας ξέρουν, ας ρίξουμε το βάρος μας στα Βαλκάνια». Στο Βερολίνο όμως παίρνονται σήμερα όλες οι αποφάσεις που μας αφορούν και έχει καλλιεργηθεί ένα πολύ αρνητικό κλίμα για τη χώρα μας. Υπάρχει, επομένως, ανάγκη αμφίπλευρης προσέγγισης. Αρκεί να οργανώνονται υψηλής ποιότητας εκδηλώσεις με μεγάλη απήχηση στο κοινό. Η επιτυχία αυτού του στόχου παραμένει ζητούμενο, παρά την όποια κινητικότητα του παραρτήματος του Βερολίνου (εκθέσεις, διαλέξεις, προβολές ταινιών, συζητήσεις, παρουσιάσεις βιβλίων και μαθήματα ελληνικών). Ως εκ τούτου χρειάζεται έναν άμεσα προσβάσιμο χώρο στο κέντρο της πόλης, όπως αυτόν στον οποίο στεγάζεται σήμερα.
Για όλα αυτά υπάρχει και ο αντίλογος: «Με 125.900 ευρώ ενοίκιο τον χρόνο, θα μπορούσε να είχε αγοραστεί το ακίνητο που στεγάζει τόσα χρόνια το παράρτημα του Βερολίνου». Είναι αλήθεια πως μαζί με τις αμοιβές του προσωπικού και τα λοιπά λειτουργικά του έξοδα απορροφά περίπου το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού του Ιδρύματος (338.900 ευρώ, έναντι 1.060.150 που κοστίζουν όλα τα υπόλοιπα).

Σπατάλες και εντυπωσιασμοί  
Πριν εγκαταλείψουν τη βίλα Μποδοσάκη οι τελευταίοι διαχειριστές του ΕΙΠ είχαν αποφασίσει τη διακοπή λειτουργίας δύο Εστιών. Της Μελβούρνης – αν και το κτήριο τους είχε παραχωρηθεί δωρεάν – και του Βουκουρεστίου λόγω έξωσης.
Η απαξίωση όμως του ΕΙΠ δεν είναι των 6 τελευταίων χρόνων. Ήδη από την πρώτη διαχειριστική περίοδο είχαν γραφτεί πολλά στον Τύπο για αλόγιστες σπατάλες και εκδηλώσεις εντυπωσιασμού. Για παράδειγμα, ποτέ δεν δόθηκε μια πειστική εξήγηση γιατί αποφασίστηκε η ανέγερση ενός νέου κτηρίου και μάλιστα «φαραωνικών διαστάσεων», όπως το χαρακτηρίζει ο υπουργός. Επίσης, ελάχιστοι γνωρίζουν ότι λειτουργούν και δύο γραφεία του ΕΙΠ στο Λονδίνο και στην Ουάσιγκτον, τα οποία δεν κοστίζουν πολλά, αλλά δεν είναι σαφές το πρόγραμμα δράσης τους.