Την ώρα που οι τράπεζες πιέζουν τους επιχειρηματίες με τα «κόκκινα δάνεια», η κυβέρνηση διά του νέου υπουργού Ανάπτυξης αρχίζει να διακινεί σενάρια «κουρέματος» των επιχειρηματικών δανείων.

Την ώρα που οι τράπεζες πιέζουν τους επιχειρηματίες με τα «κόκκινα δάνεια» είτε να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία είτε να εκχωρήσουν το management είτε ακόμη και να δεχτούν να μπει το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα «συνέταιρος» στο μετοχικό κεφάλαιο, η κυβέρνηση διά του νέου υπουργού Ανάπτυξης αρχίζει να διακινεί σενάρια «κουρέματος» των επιχειρηματικών δανείων.

Ποια δάνεια; Πότε; Πόσο; Ποιων επιχειρήσεων; Καμιά λεπτομέρεια, κανένας σχεδιασμός. Μόνο να αιωρείται το θέμα, να περνούν οι εβδομάδες και οι μήνες και να γεμίζουν τα πρωτοσέλιδα με πληροφορίες που εμφανίζουν την κυβέρνηση έτοιμη να… δράσει. Κι όμως, υπάρχει «είδηση»: Μέχρι το φθινόπωρο δεν πρόκειται να γίνει τίποτα περισσότερο από αυτό που γίνεται αυτήν τη στιγμή. Ούτε ρευστότητα θα υπάρξει στην αγορά ούτε σοβαρές αναδιαρθρώσεις δανείων θα γίνουν, πέραν ίσως των επιχειρηματιών που έχουν τις απαραίτητες «γνωριμίες» για να διεκδικήσουν αυτό που θέλουν. «Κόκκινοι» επιχειρηματίες θα πιέζονται ολοένα και περισσότερο να δεχτούν τη λύση που προτείνει η τράπεζά τους, και αυτοί που δεν είναι ακόμη «κόκκινοι» θα προσπαθούν να κρατηθούν μέχρι το φθινόπωρο μήπως και δουν καλύτερες ημέρες μετά την ολοκλήρωση των stress tests των τραπεζών υπό την εποπτεία και την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Και μετά το φθινόπωρο; Όλα δείχνουν ότι πάμε στο μεγάλο «ξεκαθάρισμα».

Οι τράπεζες – άγνωστο προς το παρόν με ποια κριτήρια – θα αποφασίσουν ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει επιχειρηματικά. Τα «σήματα» έχουν ήδη δοθεί και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: Η ΕΚΤ θα βοηθήσει ώστε να ανοίξουν οι κρουνοί της ρευστότητας αφού προηγουμένως πειστεί ότι οι τράπεζες έχουν βγάλει όλους τους σκελετούς από τα ντουλάπια.

Μακρύς δρόμος

Θα ’ναι εύκολο να βγουν οι σκελετοί; Κάθε άλλο. Αν ρίξει κάποιος μια ματιά στα υπόλοιπα των οφειλών που μοιράζονται οι επιχειρήσεις, θα διαπιστώσει ότι η επιχείρηση «απομόχλευσης», η οποία πρακτικά βρίσκεται σε εξέλιξη σε ολόκληρη την Ευρώπη και όχι μόνο στην Ελλάδα, έχει αποδώσει μεν, αλλά ο δρόμος είναι εξαιρετικά μακρύς ακόμη. Υποτίθεται ότι οι τράπεζες θα έκοβαν τη χορήγηση νέων δανείων ώστε οι επιχειρήσεις να αποπληρώσουν τα προηγούμενα χρέη και το συνολικό ποσό των οφειλών να μειωθεί. Τι από όλα αυτά έγινε; Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος είναι αποκαλυπτικά:

1 Τον Φεβρουάριο του 2009, οι οφειλές των επιχειρήσεων αναρριχήθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο μετά την είσοδο της χώρας στο ευρώ. Οι συνολικές οφειλές ανήλθαν στα 126,39 δισεκατομμύρια ευρώ. Ύστερα από 5,5 χρόνια κατά τα οποία οι στρόφιγγες του δανεισμού πρακτικά είναι ερμητικά κλειστές, τα χρέη παραμένουν στα 95 δισεκατομμύρια ευρώ. Από αυτά, τουλάχιστον το 30% είναι «κόκκινα». Δηλαδή κυβέρνηση και τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα ποσό – μαμούθ της τάξεως των τουλάχιστον 30 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό το ποσό αφορά μόνο τα δάνεια που έχουν εκταμιευτεί στο όνομα των νομικών προσώπων. Υπάρχουν και άλλες υποχρεώσεις οι οποίες βαραίνουν τους μετόχους.

2 Σε κλαδικό επίπεδο, ξεχωρίζουν τα 21,26 δισεκατομμύρια ευρώ του κλάδου της μεταποίησης, τα 10,27 δισεκατομμύρια ευρώ του κλάδου των κατασκευών, τα 20 δισεκατομμύρια ευρώ των εμπορικών επιχειρήσεων, τα περίπου 7,8 δισεκατομμύρια ευρώ του ξενοδοχειακού κλάδου και του κλάδου της εστίασης, τα περίπου 2,7 δισ. ευρώ των μέσων ενημέρωσης, τα 11,85 δισεκατομμύρια ευρώ του κλάδου της ναυτιλίας αλλά και τα πέντε δισεκατομμύρια ευρώ του κλάδου του real estate. Ως απόλυτα μεγέθη μπορεί σε ορισμένους να μη λένε και πολλά πράγματα. Αν όμως τα ποσά συσχετιστούν με την αξία των επιχειρήσεων – ό,τι έχει απομείνει από αυτήν –, θα διαπιστώσει ότι σε κλάδους ολόκληρους τα χρέη υπερβαίνουν την αξία. Κάτι που σημαίνει ότι, σε ενδεχόμενη «μετοχοποίηση» χρεών, θα μιλάμε για πλήρη αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.

Οι… εναλλακτικές

Αυτή είναι η κατάσταση. Οι τράπεζες τη γνωρίζουν. Και η Τράπεζα της Ελλάδος τη γνωρίζει. Πρόσφατα, δόθηκε στη δημοσιότητα και η απόφαση στην οποία περιλαμβάνεται ο κατάλογος με τις εναλλακτικές λύσεις για τη διευθέτηση των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων. Τι ανέφερε η συγκεκριμένη απόφαση; Καταρχήν το γενικό: «Οι τράπεζες οφείλουν να αναπτύξουν και να εφαρμόζουν κατάλληλο πλαίσιο εναλλακτικών τύπων ρύθμισης των σε καθυστέρηση και των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων οι οποίοι προτείνονται στους συνεργάσιμους και βιώσιμους δανειολήπτες υπό τον όρο ότι είναι μακροπρόθεσμα αποτελεσματικές και βιώσιμες λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τις αιτίες που οδήγησαν στην εμφάνιση οικονομικών δυσκολιών. Για τον σκοπό αυτόν τα πιστωτικά ιδρύματα ορίζουν τους επιλέξιμους για κάθε υποχαρτοφυλάκιο και υποκατηγορία ενδεδειγμένους τύπους ρύθμισης και παρακολουθούν την εξέλιξή τους με βάση προκαθορισμένους βασικούς δείκτες απόδοσης. Αξιολογούν τις οικονομικές επιπτώσεις για την τράπεζα σε σύγκριση με εναλλακτικούς τύπους ρύθμισης, αναπτύσσουν συγκεκριμένες μεθοδολογίες για την αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής του δανειολήπτη κ.λπ., κ.λπ.

Τι καταλαβαίνουμε από όλα αυτά; Ότι με τις «ευλογίες» της Τράπεζας της Ελλάδος, οι τράπεζες θα αξιοποιήσουν το δυναμικό τους για να βρουν την καλύτερη λύση ρύθμισης των «κόκκινων δανείων» με γνώμονα τα συμφέροντα της ίδιας της τράπεζας. Ταυτίζονται τα συμφέροντα των επιχειρήσεων και των εργαζομένων σε αυτές με τα συμφέροντα των τραπεζών; Όχι απαραίτητα. Απλώς από την απόφαση της ΤτΕ καθίσταται σαφές με ποιον τρόπο γίνεται η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων.

Ποιες είναι οι δύο βασικές λύσεις που προτείνει η ΤτΕ για τα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια; Καταφεύγουμε και πάλι στο κείμενο της απόφασης:
• Λειτουργική αναδιάρθρωση επιχείρησης: Αλλαγή της διοίκησης της επιχείρησης όταν η πιστώτρια τράπεζα θεωρεί την επιχείρηση βιώσιμη υπό προϋποθέσεις, αλλά η υφιστάμενη διοίκηση δεν συνεργάζεται προς αυτήν την κατεύθυνση. Η συγκεκριμένη επιλογή δεν συνιστά από μόνη της τύπο ρύθμισης για τους σκοπούς παραγωγής αναφορών της παρούσας, αλλά δύναται να συνδυάζεται με τις υπόλοιπες επιλογές ρύθμισης.
• Συμφωνίες ανταλλαγής χρέους με μετοχικό κεφάλαιο. Εμφανίζεται σε αναδιαρθρώσεις εταιρειών όπου μέρος του χρέους μετατρέπεται σε μετοχικό κεφάλαιο και το πιστωτικό ίδρυμα καθίσταται μέτοχος της επιχείρησης ώστε το υπόλοιπο του χρέους να μπορεί να εξυπηρετηθεί από τις προβλεπόμενες ταμειακές ροές του δανειολήπτη.
• Ρευστοποίηση εξασφαλίσεων: ορίζεται η κατάσταση στην οποία το πιστωτικό ίδρυμα, έχοντας καταγγείλει τη δανειακή σύμβαση, εκκινεί διαδικασίες ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων για την ικανοποίηση της απαίτησής του.

Όλα στις τράπεζες…

Άκρως αποκαλυπτικό το περιεχόμενο της απόφασης, δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας για το τι ζητείται από τις τράπεζες να πράξουν: να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία των επιχειρήσεων, να επιβάλουν management της επιλογής τους και να πάρουν στα χέρια τους τις μετοχές ώστε να είναι απολύτως βέβαιες ότι οι όποιες θετικές ροές χρήματος στο μέλλον θα κατευθύνονται κατά προτεραιότητα για τη διευθέτηση του τμήματος των δανείων που δεν θα μετατραπεί σε μετοχές.

Αν έκανε κάποιος άσκηση εφαρμογής των όσων προαναφέρθηκαν σε διάφορους κλάδους, θα διαπίστωνε ότι ο πλήρης έλεγχος θα περνούσε στις τράπεζες. Σε ποιους κλάδους αναφερόμαστε; Των μέσων ενημέρωσης, των κατασκευών, της επιβατηγού ναυτιλίας ακόμη και των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Και δεν χρειάζεται καν να προχωρήσει κάποιος σε ασκήσεις επί χάρτου. Αρκεί μια καταγραφή της πραγματικότητας των τελευταίων μηνών. Πωλητήρια έχουν κρεμαστεί σε δεκάδες κτήρια που ανήκουν ή ανήκαν σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, άνθρωποι των τραπεζών έχουν πάρει θέση σε εκατοντάδες διοικητικά συμβούλια ενώ ήδη έχουν αλλάξει χέρια μετοχές. Και αν προς το παρόν τα περιστατικά είναι περιορισμένα αριθμητικά, πολύ σύντομα θα πολλαπλασιαστούν. Μέχρι και ο πτωχευτικός κώδικας θα τροποποιηθεί ώστε οι διαδικασίες να γίνουν ταχύτερες.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, έρχεται ο «ανώτατος παράγοντας» του υπουργείου Ανάπτυξης να χρησιμοποιήσει τη λέξη «κούρεμα» αναφερόμενος στα επιχειρηματικά δάνεια και κλείνοντας το μάτι σε όσους αγωνιούν. Καμία περαιτέρω πληροφορία δεν έδωσε για να γίνει κατανοητό τι ακριβώς σκοπεύει να κάνει η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης. Επισημάνθηκε πόσο σοβαρό είναι το ζήτημα, αλλά απάντηση στα φλέγοντα ερωτήματα δεν δόθηκε:

1. Με ποια κριτήρια θα επιλέγεται το δάνειο που θα κουρευτεί;
2. Ποιο θα είναι το ύψος του κουρέματος;
3. Ποιος θα είναι αρμόδιος για την τελική απόφαση; Η τράπεζα; Η Τράπεζα της Ελλάδος; Το Δημόσιο καθώς είναι και ο βασικός μέτοχος όλων των συστημικών τραπεζών της χώρας;
4. Μπορείς να μιλάς για κούρεμα των επιχειρηματικών δανείων και να αφήνεις ανέπαφα τα δάνεια των νοικοκυριών όπου το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο καθώς τα «κόκκινα» δάνεια ξεπερνούν τα 40 δισεκατομμύρια ευρώ;

Πάνε ψάχνοντας

Τι εισπράξαμε; Μόνο διαπιστώσεις. «Κάτι πρέπει να γίνει με αυτό το θέμα» είπε ο «ανώτατος κυβερνητικός παράγοντας», προσθέτοντας ότι όσες επιχειρήσεις δεν είναι βιώσιμες θα κλείσουν, όμως εκείνες που έχουν θετικά EBITDA (κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) και προοπτικές, με τους κατάλληλους χειρισμούς μπορούν να προχωρήσουν. Τόνισε επίσης ότι δεν μπορούν οι τράπεζες να διαθέτουν παρκαρισμένα 30 δισ. ευρώ και τουλάχιστον ένα μέρος αυτών να μην μπορεί να διοχετευτεί στην πραγματική οικονομία, στις επιχειρήσεις εκείνες που αν μειωθεί το χρέος τους θα επιβιώσουν.

Οι τράπεζες, από την πλευρά τους, έχουν ξεκαθαρισμένο στο μυαλό τους τι ακριβώς θα πράξουν. Θα αφήσουν τις εταιρείες από τις οποίες δεν περιμένουν να εισπράξουν έστω ένα μέρος των δανείων, στην τύχη τους.

Δεν θα αναχρηματοδοτήσουν τις υποχρεώσεις, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να οδηγηθούν είτε σε αναγκαστική πώληση είτε σε λουκέτο. Φαίνεται ότι οδεύουμε ολοταχώς στην κατεύθυνση που είχε προαναγγείλει ο πρώην (πλέον) διοικητής της ΤτΕ Γ. Προβόπουλος αλλά και ο πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς: οι μικρομεσαίοι θα κλείσουν και όσοι μπορούν να σταθούν, θα συγχωνευτούν με προοπτική να δημιουργηθούν εθνικοί πρωταθλητές ανά κλάδο. Οι εξελίξεις θα είναι ταχύτατες και όταν οι διεργασίες προχωρήσουν, θα εμφανιστεί και ο «λευκός ιππότης»: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ θα δρομολογήσει μια νέα φάση χρηματοδότησης για μικρομεσαίες επιχειρήσεις με «όπλο» κυρίως τα τιτλοποιημένα δάνεια. Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει αυτό, θα είναι η ολοκλήρωση του τρίτου και τελευταίου γύρω των stress tests, κάτι που θα δώσει τη δυνατότητα στις τράπεζες να προχωρήσουν σε νέες δανειοδοτήσεις. Πότε θα συμβούν όλα αυτά; Από την επόμενη χρονιά. Συμπέρασμα: Πρώτα τα λουκέτα και μετά οι διασώσεις των επιχειρήσεων. Όσο για το «κούρεμα» του κυβερνητικού παράγοντα; Ας είμαστε επιφυλακτικοί.

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.