Πανηγυρίζει η «αγορά» για τα περιώνυμα «ντιλ» που επιτυγχάνονται στον χώρο των επιχειρήσεων.

Πανηγυρίζει η «αγορά» για τα περιώνυμα «ντιλ» που επιτυγχάνονται στον χώρο των επιχειρήσεων. Τις τελευταίες ημέρες ανακοινώθηκαν αρκετά (όπως στη ζυθοποιία και τα σούπερ μάρκετ), ενώ άλλα έπονται, όπως στα μέταλλα, τα ψάρια και τα τρόφιμα. Πίσω από τη «λάμψη» των ανακοινώσεων όμως (που πλέον συστηματικά προβάλλεται από τον Τύπο σε μια απέλπιδα προσπάθεια να μαζευτούν κάποια διαφημιστικά κονδύλια) κρύβεται η σκληρή αλήθεια.

Όλες οι επιχειρηματικές συμφωνίες που κλείνουν στη χώρα δεν είναι τίποτε άλλο από τα λεγόμενα «ντιλ ανάγκης», τα «distress deals», όπου μια επιχείρηση πουλιέται ή συγχωνεύεται για να μην βάλει οριστικό λουκέτο. Πρόκειται για τη σκληρή πραγματικότητα, η οποία προδιαγραφόταν από την αρχή της ελληνικής κρίσης και η οποία σήμερα επιταχύνεται από την πίεση των τραπεζών να «τελειώνουν εδώ και τώρα» με τα προβληματικά δάνεια. Για τον λόγο αυτόν θα δούμε μέχρι το τέλος του χρόνου να κλείνουν πολλές ακόμη τέτοιες… επιτυχίες.

Πίσω από τα ντιλ και τους αριθμούς υπάρχει άλλη μία όψη των ντιλ ανάγκης: Οι ελληνικές επιχειρήσεις περνούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε χέρια ξένων πολυεθνικών, ενώ για τους εργαζόμενους ξεκινά ο σκληρός δρόμος των οικονομιών κλίμακος. Διότι, δυστυχώς, όπως γνωρίζουν οι άνθρωποι των επιχειρήσεων, καμία συγχώνευση ή εξαγορά δεν έχει νόημα εάν δεν επιτύχει οικονομίες κλίμακος της τάξης του 30%. Δηλαδή τον περιορισμό του κόστους στο αντίστοιχο ποσοστό… Και αυτό συνήθως γίνεται με τους όρους του νικητή προς τον ηττημένο.

Στους Δανούς

Ένα εξόχως χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εξαγορά της Ολυμπιακής Ζυθοποιίας (δηλαδή της ΦΙΞ) από τη Μύθος Ζυθοποιία, δηλαδή τη Μύθος. Θεωρητικά πρόκειται για τη συγχώνευση δύο ελληνικών επιχειρήσεων. Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι.

Η Μύθος, μετά το επιτυχημένο λανσάρισμά της από τον Μπουτάρη, πέρασε σύντομα στα χέρια των Δανών επιχειρηματιών της Carlsberg. Αυτοί κράτησαν το όνομα και βέβαια φρόντισαν να ξαναρίξουν στην αγορά και τη δική τους ομώνυμη μπίρα, η οποία δεν είχε «πείσει» στην Ελλάδα όταν ερχόταν εισαγόμενη πριν από είκοσι χρόνια. Στόχος τους βέβαια ήταν το έτερο αντίπαλο δέος: η «μεγάλη» Αθηναϊκή Ζυθοποιία, η οποία και αυτή όμως είναι η πολυεθνική των Amstel και Heineken με ελληνικό προσωπείο.

Στην περίπτωση της ΦΙΞ τα πράγματα ήταν… κουκιά μετρημένα. Πέντε χρόνια μετά το πραγματικά επιτυχημένο επαναλανσάρισμα της ΦΙΞ από τον Γιάννη Χήτο, οι υποχρεώσεις και τα δάνεια είχαν αρχίσει να πνίγουν την οικογένεια των νερών «Ζαγόρι»: οι υποχρεώσεις έφτασαν τα 43 εκατ. ευρώ (με τα 27 εκατ. από αυτά να αφορούν τραπεζικό δανεισμό), ενώ βάσει των στοιχείων του 2013 οι σωρευμένες απώλειες έφτασαν τα 12 εκατ. ευρώ. Ο Έλληνας επιχειρηματίας είχε καταφέρει να επεκτείνει τα μερίδιά της κοντά στο 15% της αγοράς (πλησιάζοντας επικίνδυνα τη Μύθος του 18%), αλλά φαίνεται πως η προσπάθεια αυτή είχε αντίκτυπο στα οικονομικά της.

Κάπου εκεί ήρθαν οι Δανοί της Carlsberg ως… από μηχανής θεός. Ύστερα από δυο γύρους διαπραγματεύσεων, οι άνθρωποι της ΦΙΞ πείστηκαν. Ιδιαίτερα δε όταν οι Δανοί «πακετάρισαν» τη συμφωνία δεσμευόμενοι να αναλάβουν το «πακέτο» των υποχρεώσεων μαζί με το τίμημα που θα καταβληθεί προς την οικογένεια Χήτου.

Βεβαίως η συμφωνία προβλήθηκε πανηγυρικά στην αγορά: «Το νέο σχήμα Μύθου – FIX θα διατηρήσει την επωνυμία Ολυμπιακή Ζυθοποιία και θα έχει ισχυρή μετοχική σύνθεση, με τον όμιλο Carlsberg στο 51% και τους παλαιούς μετόχους στο 49%. Στο επταμελές Εποπτικό Συμβούλιο, πρόεδρος θα είναι ο Lars Lehmann, αντιπρόεδρος ο Γιάννης Χήτος και διευθύνων σύμβουλος ο Αλέξανδρος Καραφυλλίδης.

Με όχημα δύο ιδιόκτητες παραγωγικές μονάδες στη Σίνδο και τη Ριτσώνα, δυναμικότητας 2,2 εκατ. εκατόλιτρων ετησίως, τη διάθεση 14 εμπορικών σημάτων, εκ των οποίων τα επτά παράγονται στην Ελλάδα, ένα διευρυμένο δίκτυο περισσότερων από 2.000 προμηθευτών, έντονη εξωστρέφεια και σημαντική συνεισφορά στην εθνική οικονομία με στήριξη της αγροτικής παραγωγής και φορολογικές εισφορές που αγγίζουν τα 60 εκατ. ευρώ, η νέα Ολυμπιακή Ζυθοποιία δημιουργεί νέα δεδομένα για την εγχώρια αγορά μπίρας με μερίδιο αγοράς 32%».

Έχοντας ρίξει βέβαια πολύ χρήμα στο ελληνικό εγχείρημα, οι Δανοί θα χρειαστεί να το αποσβέσουν, με ό,τι αυτό μπορεί να σημάνει για τους εργαζόμενους. Την ίδια στιγμή ο περιορισμός των «μεγάλων εργοδοτών» του κλάδου σε δύο (επί της ουσίας) ξένα σχήματα διαμορφώνει και μεγάλο κίνδυνο συγκέντρωσης σε ένα μάλλον αρνητικό περιβάλλον, αφού η αγορά της μπίρας στην Ελλάδα μετράει απώλειες του 17% τα τελευταία χρόνια.

Εάν θέλουμε να τοποθετήσουμε τα δεδομένα σε ρεαλιστική βάση για το τι έρχεται, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι στα σχέδια της Carlsberg για την Ελλάδα είναι η αύξηση του μεριδίου του ενοποιημένου ομίλου από το σημερινό 30% (16% της Μύθος + 14% της ΦΙΞ) ώστε να φτάσει το 32% – 34% έως το 2019. Και βέβαια, όταν οι όμιλοι γιγαντώνονται, χρησιμοποιούν κάθε μέσο για να κρατηθούν στην κορυφή. Παράδειγμα και η υπόθεση των ανταγωνιστών της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, που αναμένουν την απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού για την πολυετή υπόθεση της κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης, η οποία εκκρεμεί από την περίοδο που κυριαρχούσε σε πωλήσεις με το 80% της ελληνικής αγοράς.

Τα «καλά νέα»

Το επόμενο και ίσως ακόμη πιο ενδιαφέρον παράδειγμα είναι η κυοφορούμενη συμφωνία (οι επίσημες ανακοινώσεις αναμένονται άμεσα) του Σκλαβενίτη για την εξαγορά του δικτύου καταστημάτων της Makro Cash & Carry. Οι Γερμανοί της Makro εγκαταλείπουν την ελληνική αγορά και η παραδοσιακή οικογένεια του κλάδου των τροφίμων της χώρας μας φαίνεται πως παίρνει τον έλεγχο των εξελίξεων, ιδιαίτερα αφού μέσα στις ημέρες αναμένεται και η εξαγορά του 60% της κρητικής αλυσίδας Χαλκιαδάκης.

Τα «καλά νέα» συμπληρώνονται από το γεγονός ότι η κίνηση με τα Makro περιλαμβάνει και τις δραστηριότητες στο χονδρεμπόριο τροφίμων και των αναλώσιμων ειδών, που παίρνει «προίκα» από τους Γερμανούς. H Makro τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιήθηκε και στον τομέα των προϊόντων γραφείου, γραφικής ύλης, CD/DVD, μελανιών, χάρτου, εκτυπώσεων και παρεμφερών, κάτι που σημαίνει ότι με τη διαμόρφωση του νέου αυτού αντικειμένου θα γίνει ανταγωνιστής και σε μια νέα κατηγορία όπου κυριαρχούν όμιλοι όπως το Πλαίσιο.

Η «επίθεση» του Σκλαβενίτη έχει ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια. Το 2007 εξαγόρασε τα 18 καταστήματα των σούπερ μάρκετ Παπαγεωργίου, το 2010 ήρθε η σειρά των εννέα καταστημάτων της Ατλάντικ που πτώχευσε, πέρυσι ακολούθησαν τα πέντε καταστήματα της Μπαλάσκας, τα τέσσερα καταστήματα της αλυσίδας Δούκας και άλλα εννέα καταστήματα της αλυσίδας Extra.

Έτσι ο μεγάλος ελληνικός όμιλος, που μέχρι πρότινος περιοριζόταν στην Αττική, αποκτά πανελλαδικό ρόλο και κυρίως βάζει ρότα να γίνει ο δεύτερος σε δύναμη στη χώρα πίσω από τον Μαρινόπουλο, καθώς στο τέλος του χρόνου τα νούμερά του θα είναι συγκρίσιμα, αν όχι ανώτερα του ΑΒ Βασιλόπουλου. Ενός ομίλου που επίσης βρίσκεται σε ξένα χέρια: των Ολλανδών της Delhaize.

Ανεξάρτητα από το αν οι μικροί των σούπερ μάρκετ έπεσαν στα χέρια του Σκλαβενίτη λόγω κακών οικονομικών δεδομένων, η κίνηση με τη Makro ήταν σημαντικά πιο μεγάλη, μια και προϋπέθετε κεφάλαια της τάξης των 60-70 εκατ. ευρώ. Και βέβαια χρειαζόταν τη στήριξη ενός ισχυρού παίκτη. Αυτός δεν είναι άλλος από την Grivalia Properties, που φέρεται να έχει συμφωνήσει να χρηματοδοτήσει το ντιλ μέσω της απόκτησης ακινήτων του Σκλαβενίτη με το μοντέλο sale and lease back. Και στην περίπτωση αυτή, οι συμφωνίες δεν έχουν κλείσει, αλλά και μόνο από τις ανακοινώσεις της περασμένης Δευτέρας τα πράγματα δείχνουν να είναι σε πορεία ολοκλήρωσης.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Grivalia: «Η εταιρεία στο πλαίσιο του επενδυτικού της προγράμματος και σε συνέχεια της πρόσφατης αύξησης του μετοχικού της κεφαλαίου, βρίσκεται σε συζητήσεις με τον όμιλο Σκλαβενίτη καθώς και με άλλους ελληνικούς και διεθνείς επιχειρηματικούς ομίλους για την απόκτηση ακινήτων. Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση επίτευξης τελικής και οριστικής συμφωνίας, η εταιρεία θα προβεί ως οφείλει στις απαραίτητες ανακοινώσεις προς το επενδυτικό κοινό βάσει της ισχύουσας χρηματιστηριακής νομοθεσίας».

Και βέβαια τίποτα δεν είναι τυχαίο. Η Grivalia είναι η μετονομασθείσα πρόσφατα Eurobank Properties, η οποία τους τελευταίους μήνες πέρασε στον έλεγχο του καναδικού Fairfax, το οποίο είναι πλέον βασικός μέτοχος της Eurobank. Και για τους ενημερωμένους κατέχει και τα Praktiker μετά την απόφαση των Γερμανών (και εδώ…) να αποχωρήσουν από την Ελλάδα. Εάν σε όλα αυτά συμπληρώσουμε τις προτάσεις συνεργασίας που έχουν γίνει από τον Σκλαβενίτη για συνεργασία με τον Βερόπουλο, το πράγμα μιλάει από μόνο του!

Οι ιχθυοκαλλιέργειες

Μία αντίστοιχη πορεία διαμορφώνεται και για τα λεγόμενα «ψάρια», τον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών. Λάθη ετών από τις διοικήσεις οδήγησαν τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κλάδου σε οικονομικό μαρασμό. Και σήμερα το μέλλον παραμένει άδηλο. Παρά τις κινήσεις αναδιάρθρωσης (όπως συνέβη πρόσφατα με τη συμφωνία για τη μετοχοποίηση των υποχρεώσεων της Σελόντα) τα εμπόδια παραμένουν.

Τελευταίο παράδειγμα η απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών να μην κάνει δεκτή την αίτηση της εταιρείας Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες (ΕΛΙΧΘ) για την άμεση επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης κατ’ άρθρο 106β Ν. 3588/2007. Η διοίκηση της εταιρείας θα καταθέσει έφεση κατά της απορριπτικής απόφασης ενώπιον του Εφετείου Αθηνών, ενώ παράλληλα συνεχίζει τις προσπάθειες να βρει βιώσιμη λύση ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί ο όμιλος.

Τα περιθώρια όμως στενεύουν. Σήμερα με μια επένδυση της τάξης των 150 εκατ. ευρώ κάποιος ενδιαφερόμενος θα μπορούσε να αποκτήσει σχεδόν το σύνολο του κλάδου και να καταστεί απόλυτος κυρίαρχος στις πιο σημαντικές επιχειρήσεις της Μεσογείου. Κάτι τέτοιο όμως δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα και οι αρμόδιοι θεωρούν πιθανότερη εξέλιξη τη μετοχοποίηση των υποχρεώσεων όλων των εταιρειών στο πρότυπο της Σελόντα ή του Νηρέα, ο οποίος έπεται κατά τις ενδείξεις. Έτσι ώστε κάποια στιγμή ένας ξένος επενδυτής (από αυτούς που παρακολουθούν με προσοχή τις εξελίξεις, όπως οι προαναφερόμενοι) να τις αγοράσει ακόμη φθηνότερα…

Χωρίς ξένους

Υπάρχουν ωστόσο και τα αναγκαστικά ντιλ χωρίς ξένους. Τις προηγούμενες ημέρες δόθηκε το «πράσινο φως» για την απορρόφηση της μεταλλουργικής ΕΤΕΜ από τη μητρική ΕΛΒΑΛ του ομίλου της ΒΙΟΧΑΛΚΟ. Η απόφαση δεν ελήφθη αναίμακτα, βέβαια, καθώς οι εκπρόσωποι της μειοψηφίας της ΕΤΕΜ (οικογένεια Καλλέργη) διαφωνεί με τη σχέση ανταλλαγής (έξι μετοχές της ΕΤΕΜ για κάθε μία της ΕΛΒΑΛ), που ουσιαστικά την αφήνει εκτός νυμφώνος με μόλις το 1,16% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΛΒΑΛ.

Ωστόσο τα δεδομένα ήταν συντριπτικά για την ΕΤΕΜ, η οποία δεν μπορεί πλέον να υποστηρίξει μόνη της την εξυπηρέτηση δανεισμού, που φτάνει τα 56 εκατ. ευρώ. Έτσι από την πλευρά της ΒΙΟΧΑΛΚΟ έπεσαν στο τραπέζι τρεις προτάσεις:

◆ είτε να μπει λουκέτο στην ΕΤΕΜ,
◆ είτε να προχωρούσε σε αύξηση κεφαλαίου 60 εκατ. ευρώ (που κανείς δεν έδινε…),
◆ είτε να συγχωνευτεί με την ΕΛΒΑΛ.

Η τελευταία ήταν η επιλογή που προχώρησε, έστω κι αν η οικογένεια Καλλέργη ανακοίνωσε ότι θα προσφύγει στα δικαστήρια για να δικαιωθεί.

Κάπως έτσι διαμορφώνεται η εικόνα του ελληνικού επιχειρείν στα τέλη του 2014, την ώρα που μια νέα έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) κάνει λόγο για ανάγκη λήψης επιπρόσθετων μέτρων για τη στήριξη θέσεων εργασίας και επιχειρήσεων στην Ελλάδα, που θα συνοδεύονται από μέτρα κοινωνικής προστασίας…