Με την ψήφιση και αυτού του νομοσχεδίου η κυβέρνηση μπαίνει ουσιαστικά σε μια πολυετή διαδικασία «κυνηγιού» αριθμών. Το κυνηγητό αυτό αρχίζει «εδώ και τώρα» και θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι την άνοιξη του 2019, οπότε θα κριθεί, πρώτον, η ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου και, δεύτερον, το αν θα εξασφαλίσουμε κάποιες συγκεκριμένες και απτές διευκολύνσεις αποπληρωμής του ελληνικού χρέους.

 

Για την επόμενη τριετία το μέλλον είναι πλέον περίπου γνωστό:

 

◆ Κάθε λίγους μήνες θα έχουμε και μια αξιολόγηση, αρχής γενομένης από τον προσεχή Οκτώβριο, κατά τον οποίο θα πρέπει να αποδείξουμε ότι έχουμε εκπληρώσει περισσότερα από 43 «προαπαιτούμενα». 

◆ Κάθε χρόνο θα έχουμε έναν πρόσθετο έλεγχο για να φανεί αν επιτυγχάνεται ο βασικός δημοσιονομικός στόχος όσον αφορά το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος. 

◆ Και το 2019 – αν δεν υπάρξει κάποια συνταρακτική αλλαγή στο Eurogroup της επόμενης Τρίτης – θα έχουμε το βασικό σκέλος της συζήτησης για το ελληνικό χρέος, καθώς τότε θα υλοποιηθούν τα λεγόμενα «μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα» για τα οποία έκανε λόγο το Eurogroup στην ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά τη συνεδρίαση της 9ης Μαΐου.

 

 

Έτσι όπως διαμορφώνεται το τοπίο, τα δύσκολα ξεκινούν από… την πρώτη του μηνός. Τα όσα ψηφίστηκαν με τον καινούργιο ασφαλιστικό – φορολογικό νόμο όσο και αυτά που θα ψηφιστούν την Κυριακή θα αρχίσουν να υλοποιούνται σταδιακά. Στα φορολογικά μέτρα η δυσαρέσκεια «φουντώνει» την ώρα που φτάνει ο λογαριασμός στους πολίτες και όχι κατά τη διαδικασία της ψήφισης των διατάξεων. Και αυτή τη φορά ο αριθμός των θιγόμενων θα είναι πολύ μεγάλος:

 

1 Οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα θα χτυπηθούν διπλά και τριπλά καθώς θα αυξηθούν ο ΦΠΑ και οι φόροι κατανάλωσης, θα αυξηθούν οι ασφαλιστικές εισφορές, θα αυξηθεί και η παρακράτηση φόρου λόγω της μείωσης του αφορολογήτου και της νέας φορολογικής κλίμακας.

 

2 Οι συνταξιούχοι επηρεάζονται και από την αύξηση της παρακράτησης φόρου και από τους έμμεσους φόρους, ενώ ειδικές κατηγορίες, όπως οι δικαιούχοι του ΕΚΑΣ, θα διαπιστώσουν δραματική μείωση του εισοδήματός τους λόγω της αλλαγής των εισοδηματικών κριτηρίων.

 

3 Οι αγρότες θα πληρώσουν για πρώτη φορά τον «φουσκωμένο», λόγω ασφαλιστικών εισφορών, λογαριασμό, ενώ μέχρι τον Οκτώβριο θα έχουν χάσει πλήρως και την επιδότηση για το αγροτικό πετρέλαιο.

 

4 Οι νησιώτες θα αντιληφθούν τι σημαίνει κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ. Αυτή τη φορά θα έρθει η σειρά των κατοίκων της Σύρου, της Θάσου, της Άνδρου, της Τήνου, της Καρπάθου, της Μήλου, της Σκύρου, της Αλοννήσου και της Σίφνου, ενώ από το 2017 δεν θα υπάρχει νησί με ειδικό καθεστώς.

 

5 Όσοι βγουν πρώτη φορά στη σύνταξη θα διαπιστώσουν τι σημαίνει ο νέος τρόπος υπολογισμού. Ειδικά για εργαζομένους με συντάξιμες αποδοχές άνω των 1.000 ευρώ, η μείωση των αποδοχών μπορεί να ξεπεράσει το 40%.

Δεδομένου ότι την 1η Ιουνίου θα είναι ψηφισμένος πλέον και ο «αυτόματος κόφτης», η εφαρμογή των νέων μέτρων αλλά και η πορεία των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού θα παρακολουθούνται στενά από το Γενικό Λογιστήριο, καθώς η παραμικρή απόκλιση θα πρέπει να διορθώνεται αμέσως.

 

Επ’ ουδενί θα ήθελε η κυβέρνηση να βρεθεί τον Μάιο του 2017 αντιμέτωπη με την ενεργοποίηση του «κόφτη», έστω και για μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Τι σημαίνει αυτό για τους φορολογούμενους; Σκληρό κυνήγι προκειμένου να πληρώσουν. 

 

◆ Ο Μάιος θα είναι ο τελευταίος «χαλαρός» μήνας για τους φορολογούμενους, δεδομένου ότι τα συνολικά μηνιαία έσοδα του κράτους από φόρους δεν προβλέπεται να ξεπεράσουν τα 2,7 δισ. ευρώ.

 

◆ Τον Ιούνιο τα έσοδα εκτιμάται ότι θα ανέλθουν περίπου στα 3,5 δισ. ευρώ.

 

◆ Και από τον Ιούλιο ξεκινάει η… σφαγή. Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων, φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων, ΕΝΦΙΑ, τέλη κυκλοφορίας, ΦΠΑ υπολογισμένος με τους καινούργιους συντελεστές, αυστηρότερο πλαίσιο για τις 100 δόσεις (σ.σ.: οι τρέχουσες οφειλές θα πρέπει να πληρώνονται μέσα σε 15 ημέρες από την ημερομηνία βεβαίωσής τους).

 

Τα φορολογικά έσοδα του δευτέρου εξαμήνου θα πρέπει να ανέλθουν στα τουλάχιστον 27-28 δισ. ευρώ προκειμένου να κλειδώσει το πρωτογενές πλεόνασμα του 0,5% του ΑΕΠ. Κάτι που σημαίνει ότι κάθε μήνα που θα περνάει από τον Ιούλιο και μετά, οι φορολογούμενοι θα πρέπει να αποδίδουν φόρους της τάξεως των 4,5 δισ. ευρώ.

 

 

Εκτός από τη δυσαρέσκεια για την υλοποίηση των μέτρων, η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να φέρει στην επιφάνεια και όλα τα «δύσκολα» θέματα της δεύτερης αξιολόγησης. 

 

Μπορεί τα περισσότερα από αυτά να μην έχουν «εισπρακτικό χαρακτήρα», όπως τα αντίστοιχα της πρώτης – αν και στην προσπάθεια εξεύρεσης πόρων για τη χρηματοδότηση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος είναι πολύ πιθανό να συζητηθεί κατάργηση ή περικοπή υφιστάμενων εισοδημάτων –, ωστόσο αγγίζουν «ευαίσθητες χορδές» τόσο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ και στελεχών του κόμματος όσο και κοινωνικών ομάδων που είθισται να αντιδρούν δυναμικά όταν θίγονται τα δικαιώματά τους.

 

Αναμφίβολα, δύο είναι τα μεγαλύτερα θέματα που θα πρέπει να κλείσουν στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης: τα εργασιακά και το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. 

 

Τον κατάλογο με τα 43 νέα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης η ελληνική κυβέρνηση θα τον πάρει στα χέρια της οριστικοποιημένο όταν θα ολοκληρωθεί η συμφωνία για την πρώτη αξιολόγηση. Το τι θα περιλαμβάνει μπορεί εύκολα να το αντιληφθεί κάποιος με μια απλή ανάγνωση τόσο του μνημονίου του περασμένου Αυγούστου όσο και του «συμπληρωματικού μνημονίου», που θα αποτελέσει δεσμευτικό κείμενο για την ελληνική πλευρά μετά το Eurogroup της 24ης Μαΐου. 

Στόχος είναι η δεύτερη αξιολόγηση να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Οκτώβριο. Έτσι, από την επομένη κιόλας της συμφωνίας για την πρώτη αξιολόγηση θα αρχίσει ένας αγώνας δρόμου, ο οποίος, εκτός από σκληρές διαπραγματεύσεις στο Hilton, θα περιλαμβάνει και νέα νομοσχέδια. Μεταξύ άλλων θα πρέπει να ψηφιστεί το νέο μεσοπρόθεσμο για την περίοδο 2017-2020, μέτρα για την ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης, το νέο εργασιακό κ.λπ.

 

Στον επόμενο κατάλογο με τα προαπαιτούμενα αναμένεται να συμπεριληφθούν:

 

◆ Οι προτάσεις των τριών εργαλειοθηκών του ΟΟΣΑ. Οι παρεμβάσεις θα αφορούν φαρμακευτικά προϊόντα, τρόφιμα, υλικά οικοδομών, την κυριακάτικη λειτουργία των καταστημάτων, τα αναψυκτικά, τα πετρελαϊκά προϊόντα κ.λπ.

 

◆ Στα εργασιακά θα κυριαρχήσει το θέμα του συνδικαλιστικού νόμου (σ.σ.: αλλαγές στις προϋποθέσεις για τις απεργίες αλλά και στον τρόπο με τον οποίο θα προκηρύσσονται) αλλά και το πλαίσιο των ομαδικών απολύσεων με τους «θεσμούς» να πιέζουν για την πλήρη απελευθέρωσή τους.

 

◆ Παρεμβάσεις αναμένονται και για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας. Μέχρι τον Ιούλιο η ελληνική πλευρά θα πρέπει να προχωρήσει στη λήψη μέτρων με στόχο να τονώσει και τα φορολογικά έσοδα, αλλά και τα έσοδα από τις ασφαλιστικές εισφορές.

 

◆ Το προσχέδιο της αναθεώρησης του μνημονίου εμπεριέχει ενότητα που υποχρεώνει την ελληνική κυβέρνηση να επανεξετάσει μέχρι το φθινόπωρο ολόκληρο το πλαίσιο των κοινωνικών παροχών. Στο προσχέδιο μάλιστα γίνεται λόγος για την ανάγκη περικοπών της τάξεως του 0,5% του ΑΕΠ (σ.σ.: αντιστοιχεί σε περίπου 850 εκατ. ευρώ) προκειμένου να εξασφαλιστούν πόροι για τη χρηματοδότηση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Η αναμόρφωση του πλαισίου των κοινωνικών παροχών θα πρέπει να νομοθετηθεί μέχρι τον Οκτώβριο. Η πανελλαδική διάθεση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος προγραμματίζεται για το 2017.

 

◆ Μεγάλη ενότητα της δεύτερης αξιολόγησης αναμένεται να είναι και τα ενεργειακά. Αναμένεται να τεθεί το θέμα αλλαγής της μετοχικής σύνθεσης του ΑΔΜΗΕ. Η διαδικασία για την εξεύρεση στρατηγικού επενδυτή θα πρέπει να ξεκινήσει τον Ιούλιο.

 

 

Και η δεύτερη αξιολόγηση θα περιλαμβάνει παρεμβάσεις στο φορολογικό, οι οποίες περιγράφονται στο μνημόνιο. Εκτός από την υλοποίηση μέτρων για την είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών (δημοσίευση ονομάτων οφειλετών κ.λπ.), το πακέτο θα περιλαμβάνει και τη νέα αναθεώρηση των αντικειμενικών αξιών μέχρι το φθινόπωρο, η οποία αναμένεται να συνοδευτεί και από νέα «προσαρμογή» των συντελεστών του ΕΝΦΙΑ. Έτσι στο φορολογικό πακέτο της αξιολόγησης αναμένεται να περιληφθούν:

 

◆ Επανεξέταση των κινήτρων που αφορούν τη φορολόγηση εισοδήματος των επιχειρήσεων και κατάργηση αυτών που κρίνονται ως αναποτελεσματικά ή άδικα.

 

◆ Μεταρρύθμιση του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων για την αναγκαστική εκποίηση περιουσιακών στοιχείων σε δημόσιους πλειστηριασμούς.

 

◆ Κωδικοποίηση της νομοθεσίας του ΦΠΑ, η οποία μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει και συντόμευση του χρονικού διαστήματος για την καταβολή του φόρου. Αναμένεται να επανεξεταστεί η καταβολή του φόρου ανά τρίμηνο που ισχύει σήμερα για εκατοντάδες χιλιάδες επαγγελματίες, αλλά και η απαλλαγή από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης ΦΠΑ για όσους έχουν έσοδα κάτω από 25.000 ευρώ ετησίως.

 

◆ Έως τον Σεπτέμβριο οι αρχές θα πρέπει να εναρμονίσουν όλες τις αντικειμενικές αξίες ακινήτων με τις τιμές της αγοράς, με ισχύ από τον Ιανουάριο του 2017. Εκτός από την αναθεώρηση των αντικειμενικών αξιών, θα πρέπει να προχωρήσει και το λεγόμενο «περιουσιολόγιο».

 

◆ Η κυβέρνηση θα πρέπει να καταθέσει το σχέδιο για την αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης, το οποίο μεταξύ άλλων θα πρέπει να περιλαμβάνει το σχέδιο για την προώθηση και τη διευκόλυνση της χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών, τη μείωση της χρήσης μετρητών και τη δημοσιοποίηση καταλόγου οφειλετών για οφειλές από φόρους και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης που εκκρεμούν για περισσότερο από τρεις μήνες.

 

Με το που θα τελειώσει η δεύτερη αξιολόγηση, θα αρχίσει η διαδικασία ψήφισης ενός εξαιρετικά δύσκολου προϋπολογισμού (του 2017), ο οποίος θα προβλέπει ως βασικό στόχο πρωτογενές πλεόνασμα 1,75%. Το 2017 θα είναι το χειρότερο από τα τρία μνημονιακά έτη, καθώς τα μέτρα που θα ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς θα ανέλθουν σε τουλάχιστον 4 δισ. ευρώ (ή 2,6 δισ. ευρώ επιπλέον σε σχέση με το 2016).

 

Εκεί θα παιχτεί το μεγάλο κυβερνητικό στοίχημα: Θα επιστρέψει στην ανάπτυξη η ελληνική οικονομία μέσα στην επόμενη χρονιά, ώστε ένα μέρος του πρωτογενούς πλεονάσματος να «καλυφθεί» από τη φυσιολογική αύξηση των εσόδων λόγω ενίσχυσης των συναλλαγών; 

 

Σε διαφορετική περίπτωση, ακόμη και το «πακέτο μέτρων» του 2017 θα αποδειχθεί πολύ μικρό για να εξασφαλίσει το πλεόνασμα του 1,75% στο τέλος του έτους. Τι σημαίνει αυτό; Ενεργοποίηση του κόφτη τον Μάιο του 2018.