Προσφάτως, η Βουλή των Ελλήνων ενέκρινε την Ελληνογαλλική Αμυντική Συμφωνία που όλοι γνωρίζουμε. Αφορά κυρίως στην πώληση προς εμάς, από τη Γαλλία, προηγμένων πολεμικών πλοίων, που θα επιφέρουν ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο, αν όχι υπεροπλία μας.

Επίσης, δεσμεύει τη Γαλλία να συνδράμει στρατιωτικά τη χώρα μας, σε περίπτωση που απειληθεί η επικράτειά της, όπως και την Ελλάδα, σε περίπτωση που απειληθεί γαλλική επικράτεια. Είναι προφανές πως αυτή η Συμφωνία ήταν ό,τι καλλίτερο μπορούσαμε να περιμένουμε υπό τις παρούσες συνθήκες. Ομοίως όμως ευτυχής, υπήρξε και για τη Γαλλία η Συμφωνία αυτή. Σημειωτέον πως κακώς συζητείται επικριτικά η ενδεχόμενη στρατιωτική συμμετοχή της χώρας μας στις ειρηνευτικές δυνάμεις στο ΣΑΧΕΛ, ως απόρροια της ανωτέρω Συμφωνίας: η σχετική δέσμευση είναι ήδη υπογεγραμμένη από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, ομόφωνα, από το 2018.    

Είναι φανερό πως Τουρκία, που διαθέτει ισχυρότατη στρατιωτική ισχύ, επιδιώκει την σε βάρος μας επέκταση των συνόρων της, σε γη και σε θάλασσα, έχοντας αναπτύξει στρατιές στα παράλια της Μικράς Ασίας. Ταυτόχρονα, οι  παραδοσιακοί μας σύμμαχοι, οι ΗΠΑ, παραιτούνται, σταδιακώς και ενίοτε ατάκτως, από το ρόλο του παγκόσμιου στρατιωτικού ηγέτη και προστάτη της Δύσεως. Η αλματώδης ανάπτυξη οικονομικών και στρατιωτικών υπερδυνάμεων στην Ανατολή, δεν τους αφήνουν πολλά περιθώρια.

Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τις μεγαλεπήβολες επιδιώξεις της Τουρκίας, που καταφανώς υπερβαίνουν τις βλέψεις της προς την Ελλάδα, επισπεύδουν την ανάγκη η Ευρώπη να χειραφετηθεί από τις ΗΠΑ, αναπτύσσοντας καθαρά δική της αμυντική ισχύ. Άλλωστε, τούτο προβλέπει και το καταστατικό ίδρυσης της Ε.Ε., ασχέτως αν μέχρι τώρα δεν έχει λειτουργήσει.

Με αυτά ως δεδομένα, η Γαλλία, που διαθέτει ισχυρότατη στρατιωτική ισχύ και πολεμική βιομηχανία, δικαίως τίθεται επικεφαλής. Μοιάζει ως να περίμενε να αδράξει την ευκαιρία. Βεβαίως δεν μπορεί μόνη της να αντιμετωπίσει τις διεθνείς προκλήσεις. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες οφείλουν να συμμετάσχουν στην στρατιωτική και,  κατ’ επέκταση, πολιτική και οικονομική, ενοποίηση της γηραιάς μας ηπείρου, αν θέλουν αυτή να εξακολουθεί να υπάρχει ως αυτόνομη πολιτισμική και κοινωνική οντότητα. Θεωρούμε την Ελληνογαλλική Συμφωνία ως πρώτο βήμα ή ελπίζουμε να λειτουργήσει ως πρώτο βήμα.  

Η Ελλάς, ως Τόπος και ως Τρόπος, έχει από τον 19^ο αιώνα παραδοθεί στην ευρωπαϊκή και στην ευρύτερα Δυτική προστασία. Έτσι ιδρύθηκε το νεοελληνικό κρατίδιο, ως δυτικού τύπου βεστφαλιανό κράτος, κατ’ ουσίαν όμως εξαρτώμενο από τις τότε ευρωπαϊκές δυνάμεις. Αυτή η εξάρτηση εξακολουθεί ισχύουσα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν έχει ωφεληθεί από αυτές (μένει δηλαδή να σταθμίσουμε τι δώσαμε και τι πήραμε). Σήμερα, που η οικονομία της Γαλλίας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην πολεμική της βιομηχανία, η αγορά από εμάς πολεμικού εξοπλισμού  την βοηθά, τη στιγμή που ακυρώθηκαν προγραμματισθείσες πωλήσεις της, με την πρόσφατη Συμφωνία AUKUS.

Όμως αυτό δεν σημαίνει πως η Ελληνογαλλική συμφωνία οφείλεται αποκλειστικώς σε αυτό. Σε καμία περίπτωση δεν θα  επέτρεπαν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις να περάσει ο στρατηγικός Ελληνικός χώρος στον έλεγχο της Ρωσίας, δεδομένου πως η Ρωσία δεν θα επιτρέψει ποτέ την τουρκική επέκταση, ιδιαιτέρως  μάλιστα η Γαλλία, που υπήρξε καθοριστική στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Τούτο φάνηκε τόσο επί Sarkozy, που μάλιστα επεδίωξε, ανεπιτυχώς, μία ισχυρή Μεσογειακή Ένωση, όσο βεβαίως και εσχάτως επί Macron.  

Ο τρόπος αντιμετώπισης  του νεότερου ελληνικού κράτους, ως μέρους της ευρωπαϊκής Ηπείρου με εξέχουσα γεωστρατηγική θέση, άρα και ρόλο, αποδεικνύεται από τα μεγάλα, μεγάλα για μας, ιστορικά γεγονότα. Αρχικώς, ήδη από τον 9^ο αιώνα, οι πληθυσμιακές ομάδες του μεγαλύτερου μέρους της Δυτικής Ευρώπης διαχωρίστηκαν από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία –καλλίτερα Ελληνορωμαϊκή Οικουμένη– και ενώθηκαν από τον Καρλομάγνο υπό τον τίτλο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, σε αντιπαλότητα με το άλλο μέρος της Αυτοκρατορίας, που οι ιστορικοί αποκαλούν Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Στρατιωτικά, πολιτισμικά και πολιτικά, επεδίωξαν  τον διαχωρισμό τους από τον τότε οικουμενικό Ελληνισμό, που επεκτεινόταν και πέραν της Μικράς Ασίας έως  και την Αίγυπτο. Aς θυμηθούμε τους Σταυροφόρους που κατέστρεψαν την Κωνσταντινούπολη, την αμφισβήτηση της ανατολικής χριστιανικής διδασκαλίας από τον αναδυόμενο ρωμαιοκαθολικισμό,  π.χ. με το «Contra errores Graecorum» του Ακινάτη, κλπ. Μετά τον 18^ο αιώνα οι Γάλλοι διαφωτιστές ονόμασαν Βυζάντιο την εναπομείνασα Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, μετά την απόσχιση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, διαχωρίζοντας πλήρως τη θέση τους από αυτήν και από τον τότε οικουμενικό Ελληνισμό και αυτός ο αυθαίρετος όρος Βυζάντιο, δυστυχώς διατηρείται μέχρι σήμερα.

Τον 19^ο αιώνα, με την Επανάσταση των Ελλήνων του 1821, ο τρόπος διαχωρισμού Ανατολής και Δύσης, φάνηκε καθαρότερα. Δημιουργήθηκε το νεοελληνικό κρατίδιο, με την Αθήνα ως επινοημένη πρωτεύουσά του (παρά τα όνειρα των επαναστατημένων Ελλήνων, για την Πρωτεύουσα Πόλη). Η Ρωσία παραμερίστηκε από την υπόλοιπη Ευρώπη και σταδιακώς επεβλήθηκαν ως όριο της Ευρώπης τα παράλια της Μικράς Ασίας. Σημαντική η συμβολή  του Βενιζέλου στην διαμόρφωση των σημερινών ορίων της χώρας μας, αλλά αυστηρά στα πλαίσια των στρατηγικών σχεδίων των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών.  

Τούτο φάνηκε όταν οι υπογράψαντες τη συνθήκη των Σεβρών του 1921, αρνήθηκαν να την υποστηρίξουν ή εμφανώς την πολέμησαν, κάτι που οδήγησε στην μικρασιατική καταστροφή του -22. Δεν επετράπη η Ελλάς να αποκτήσει περαιτέρω ισχύ και αυτονομία, ελέγχοντας αυτοδυνάμως το Αιγαίο, τούτο δεν το ήθελε μήτε η Ρωσία. Ούτε η Συμφωνία της Γιάλτας, μετά τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήρε τον παλιό διαχωρισμό Ανατολής και Δύσης, όσον αφορά στη θέση του νεοελληνικού κράτους. Έτσι κινείται έκτοτε η Ιστορία, με διαρκή αμφισβήτηση των συμφωνηθέντων ορίων της Ευρώπης από την Τουρκία (τουλάχιστον έτσι φαίνεται).       

Εν κατακλείδι, η πρόσφατη συμφωνία μας με τη Γαλλία, εντάσσεται ιστορικά στην ανωτέρω περιγραφείσα στρατηγική των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών. Δυστυχώς από την Ευρώπη θα πρέπει να εξαιρέσουμε τη Γερμανία, που έχει καθαρά δικές της επιδιώξεις -και φοβούμεθα πως δεν έχει ακόμα απογαλακτιστεί από το σκοτεινό παρελθόν της– όπως άλλωστε και την Αγγλία, που αποχώρησε έχοντας και αυτή δικό της αναπτυξιακό σχέδιο.

Είναι φανερό πως όχι μόνο στρατιωτικά, αλλά και οικονομικά και πολιτισμικά, καθοριζόμαστε, εκόντες άκοντες, από τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς να παραγνωρίζουμε τα μέχρι τώρα οφέλη μας. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι στις διεθνείς σχέσεις και στις διεθνείς συμμαχίες παίζεται ένα παιχνίδι trade off, αλλά ας το σταθμίζουμε εμείς αυτοδυνάμως και αυτοβούλως. Ας συνειδητοποιήσουμε τα διαπραγματευτικά μας όπλα, που δεν είναι μόνο γεωστρατηγικά, επιδιώκοντας επί τέλους χειραφέτησή μας και ισότιμη συμμετοχή μας στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

Κυρίως όμως να συνειδητοποιήσουμε ότι η Ιστορία μας δεν ταυτίζεται με αυτήν του κράτους μας, όπως αυτό δημιουργήθηκε τον 19^ο αιώνα και ότι δεν αρχίζει ούτε από τον Καρλομάγνο, ούτε από το 1821, όπως η πρόσφατη «Επιτροπή Εορτασμού της Επανάστασης του 1821», εμμέσως υπονοεί.

* Ο Δρ. Νικήτας Χιωτίνης είναι Αρχιτέκτων, Καθηγητης Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Τμήματος Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής

Διαβάστε επίσης:

Απτόητη η Άγκυρα σε Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση πάει περίπατο

Εισαγόμενη αντιπολίτευση