Ένα καθεστώς διαρκούς ταλαιπωρίας, διακρίσεων και καταπάτησης στοιχειωδών δικαιωμάτων έχει παγιωθεί σε βάρος προσφύγων και μεταναστών που διαβιούν – υπό οποιοδήποτε καθεστώς – στην ελληνική επικράτεια.

Από τα διαμερίσματα (και τους δρόμους) των πόλεων στα camps και από τα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και τις κλειστές δομές, οι πρόσφυγες αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι «δεύτερης διαλογής», για τους οποίους δεν ισχύουν στοιχειώδεις κανόνες δικαίου.

Δύο ήταν τα σημεία-«σταθμοί» στη διαμόρφωση αυτού του καθεστώτος.

Πρώτον, ο μαζικός εγκλεισμός των προσφύγων εκτός αστικού ιστού, σε hot spots και camps, που αφενός παγίωσε την εικόνα του «άλλου», του διαφορετικού (κατώτερου) και μη ενσωματώσιμου και αφετέρου καταδίκασε χιλιάδες ανθρώπους να προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα όπως-όπως σε ένα καθεστώς ημι-εγκλεισμού, ημι-παρανομίας και περιθωριοποίησης, σε άθλιες συνθήκες. Το τελευταίο λειτούργησε ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία: Η αθλιότητα γέννησε την (μικρο)παραβατικότητα, τις συγκρούσεις μεταξύ διαφορετικών εθνοτικών ομάδων, ενίοτε ακόμα και εγκληματικά κυκλώματα και δίκτυα (όπως στη Μόρια), επιβεβαιώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη στερεοτυπική εικόνα του «άλλου» που δημιουργούσε η απομόνωση καθ’ εαυτήν, και ενίσχυε το χάσμα μεταξύ ντόπιων και προσφύγων.

Δεύτερον, η υιοθέτηση ως επίσημης κρατικής θέσης της προσέγγισης ότι οι προσφυγικές ροές υποκινούνται συλλήβδην από το τουρκικό καθεστώς, σε μιας μορφής «υβριδικό πόλεμο» κατά της Ελλάδας, θέσης που είχε ως αποτέλεσμα οι (εν δυνάμει) αιτούντες άσυλο να μην αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι, αλλά ως «πέμπτη φάλαγγα» του καθεστώτος Ερντογάν. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι οι προσφυγικές ροές ενίοτε και ως έναν βαθμό εργαλειοποιούνται από διάφορες και διαφορετικές πλευρές, όμως «εργαλειοποίηση» δεν συνιστά μόνο η μη παρεμπόδιση (ή ακόμα και παρότρυνση) εξαθλιωμένων ανθρώπων να κινηθούν προς τα σύνορα της ΕΕ, αλλά και η βάρβαρη αντιμετώπισή τους ακόμα και με πραγματικά πυρά, στο όνομα της προάσπισης των ευρωπαϊκών συνόρων.

Με άλλα λόγια, αν το καθεστώς Ερντογάν επιδιώκει να ικανοποιήσει μια σειρά από αιτήματα που απευθύνει προς την ΕΕ «ανοιγοκλείνοντας» τη «στρόφιγγα» των προσφυγικών ροών, όπως συχνά λέγεται, οι χώρες «πρώτης υποδοχής» – της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης – χρησιμοποιούν από την άλλη ως διαπραγματευτικό χαρτί για την ενίσχυση της θέση τους και προώθηση των θέσεών τους εντός της Ένωσης την απόκρουση των προσφυγικών κυμάτων. Και αυτό επίσης συνιστά «εργαλειοποίηση».

Κάπως έτσι, έξι χρόνια μετά την προσφυγική κρίση του 2015-2016, τρία στιγμιότυπα αποτυπώνουν το παγιωμένο καθεστώς διαβίωσης και τον τρόπο αντιμετώπισης των προσφύγων στην ελληνική επικράτεια.

Στιγμιότυπο #1: «Άρρωστοι άνθρωποι δεν μπορούν να πάρουν το λεωφορείο για τον γιατρό»

Στις 25 Νοεμβρίου 27 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που ασχολούνται με το προσφυγικό, κατήγγειλλαν από κοινού ότι περίπου 34.000 αιτούντες άσυλο παρέμεναν επί δύο μήνες χωρίς το προβλεπόμενο οικονομικό βοήθημα.

Στην κοινή τους ανακοίνωση οι οργανώσεις επισήμαιναν ότι, παρά τις διαβεβαιώσεις του Yπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου ότι η παροχή του βοηθήματος θα αποκαθίστατο ως το τέλος Οκτωβρίου, «το πρόβλημα παραμένει άλυτο και οι οδυνηρές επιπτώσεις στους αιτούντες άσυλο αυξάνονται μέρα με τη μέρα».

Μεταξύ άλλων, ανέφεραν ότι άρρωστοι άνθρωποι δεν μπορούν να πάρουν το λεωφορείο για να πάνε στο γιατρό και παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο νηστικά. Επίσης, εξηγούσαν ότι πολλοί αιτούντες άσυλο που διαβιούν σε διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA δεν λαμβάνουν καθόλου σίτιση, σε αντίθεση με όσους διαβιούν στα camps, και «αφήνονται στο έλεος των κοινωνικών υπηρεσιών και των οργανώσεων για τη σίτισή τους, όταν αυτό είναι δυνατό».

Η κατάσταση αυτή ήρθε να προστεθεί στη διακοπή των παροχών προς τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες και προς απορριφθέντες αιτούντες άσυλο, μεταξύ των οποίων πολλοί Αφγανοί και Σύροι, με αποτέλεσμα «οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο, οι οποίοι ήταν ήδη οικονομικά περιθωριοποιημένοι, (να) καταφεύγουν τώρα στην επαιτεία και σε ακατάλληλους τρόπους επιβίωσης», σημείωναν οι οργανώσεις.

Οι 27 ΜΚΟ ζητούσαν μεταξύ άλλων από την ελληνική κυβέρνηση να αντιμετωπίσει ως πολιτική προτεραιότητα την επανέναρξη διανομής του οικονομικού βοηθήματος, να παράσχει επείγουσα βοήθεια στους αιτούντες άσυλο, όπως κουπόνια για καταστήματα, εισιτήρια για μέσα μεταφοράς και βασικά είδη, να διασφαλίσει ότι οι δόσεις του οικονομικού βοηθήματος που δεν παραδόθηκαν στους αιτούντες άσυλο τους προηγούμενους μήνες θα παρασχεθούν όταν το νέο σύστημα τεθεί σε εφαρμογή και να διασφαλίσει ότι όλοι οι άνθρωποι που διαμένουν στις δομές φιλοξενίας λαμβάνουν κατάλληλη σίτιση, ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς τους.

Σημειώνεται ότι τα χρήματα του οικονομικού βοηθήματος προέρχονται από την Κομισιόν και αντιστοιχούν στο… «εξωπραγματικό» ποσό των 75 ευρώ μηνιαίως για μεμονωμένο ενήλικα που ζει σε δομές όπου παρέχεται τροφή, και προσαυξάνεται αναλόγως τον αριθμό των μελών της οικογένειας, με «ταβάνι» τα 420 ευρώ για οικογένεια τεσσάρων ή παραπάνω ατόμων που μένει σε δομή που δεν προσφέρεται τροφή. Το οικονομικό βοήθημα επί χρόνια διένειμε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, όμως από τον Οκτώβρη η ευθύνη της διανομής του πέρασε στην ελληνική κυβέρνηση. Έκτοτε δεν έχουν δοθεί ξανά χρήματα στους πρόσφυγες, οδηγώντας χιλιάδες ανθρώπους στην έσχατη ένδεια και την απόλυτη απελπισία.

Στιγμιότυπο #2: Καταγγελία για pushback στον Έβρο μέσω… Νέας Υόρκης

Καταγγελίες για βίαιες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στην ελληνοτουρκική μεθόριο στον Έβρο έρχονται στο φως της δημοσιότητας τουλάχιστον από το 2018. Τόσο η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, αρχικά, όσο και κατόπιν της Νέας Δημοκρατίας σιωπούσαν ή διέψευδαν συστηματικά τις σχετικές καταγγελίες, με πιο πρόσφατη περίπτωση, την οργισμένη απάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ολλανδή δημοσιογράφο Ingeborg Beugel που, αν και κάπως εριστικά, μίλησε ανοιχτά μέσα στο Μαξίμου για τα pushbacks στο Αιγαίο.

Ένα περιστατικό που φέρεται να έλαβε χώρα τον Σεπτέμβριο όμως στον Έβρο και ήρθε στο φως της δημοσιότητας την 1η Δεκεμβρίου μέσω των New York Times, απειλεί να «τινάξει στον αέρα» τις επίμονες ελληνικές διαψεύσεις για τα τεκταινόμενα στα σύνορα.

Οι NYT δημοσίευσαν καταγγελία αφγανικής καταγωγής κάτοικου Ιταλίας που εργαζόταν ως μεταφραστής για τη FRONTEX στον Έβρο, ο οποίος υποστήριξε ότι Έλληνες συνοριοφύλακες τον επαναπροώθησαν μαζί με δεκάδες ακόμη μετανάστες στην Τουρκία, μετά από ξυλοδαρμό και προσβολές.

«(Ο διερμηνέας) είπε ότι ο ίδιος και πολλοί από τους μετανάστες με τους οποίους κρατήθηκε ξυλοκοπήθηκαν και ξεγυμνώθηκαν και ότι η αστυνομία κατέσχεσε τα τηλέφωνα, τα χρήματα και τα έγγραφά τους. Οι προσπάθειές του να πει στην αστυνομία ποιος ήταν, αντιμετωπίστηκαν με γέλια και ξυλοδαρμούς, είπε. Ανέφερε ακόμη ότι μεταφέρθηκε σε μια απομακρυσμένη αποθήκη όπου κρατήθηκε μαζί με τουλάχιστον 100 άλλους, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών. Στη συνέχεια τους έβαλαν σε λέμβους και τους έσπρωξαν πέρα ​​από τον ποταμό Έβρο, σε τουρκικό έδαφος», ανέφερε το ρεπορτάζ των ΝΥΤ. «Ο διερμηνέας είπε στους New York Times ότι είχε υποβάλει καταγγελία στη Frontex, κάτι που επιβεβαίωσαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. Είπαν ότι η καταγγελία αντιμετωπίζεται ως αξιόπιστη λόγω της θέσης του άνδρα και της τεκμηρίωσης που παρείχε, συμπεριλαμβανομένων ηχογραφήσεων και βίντεο», σημειωνόταν σε άλλο σημείο.

Στιγμιότυπο #3: «Πραγματικά τρελαίνεσαι σε αυτό το μέρος»

«Μας φέρονται σαν φυλακισμένους… Πραγματικά τρελαίνεσαι σε αυτό το μέρος. Δεν μπορείς να πας πίσω. Δεν μπορείς να πας μπρος… Δεν μπορώ να κοιμηθώ… Ζούμε συνεχώς ζωή χωρίς σκοπό, με πάρα πολύ άγχος».

Με αυτά τα λόγια περιγράφει ένας Αφγανός πρόσφυγας από την Καμπούλ την εμπειρία του από την νέα κλειστή δομή στη Σάμο.

Την μαρτυρία του δημοσίευσε στις 2 Δεκεμβρίου η Διεθνής Αμνηστία, η οποία κατήγγειλε ότι «οι αιτούσες/ντες άσυλο που διαμένουν σε ένα νέο προσφυγικό camp στο νησί της Σάμου, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ε.Ε., κρατούνται παράνομα από τις ελληνικές αρχές έπειτα από απόφαση του Έλληνα Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, που παραμένει ακόμη αδημοσίευτη».

«Ο Α., ένας Αφγανός από την Καμπούλ, που διαμένει στο camp μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του, βρίσκεται στην Ελλάδα από τον Ιανουάριο του 2020. Το αίτημά του για άσυλο έχει απορριφθεί πολλές φορές και του έχει αφαιρεθεί η κάρτα ασύλου του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να φύγει από τις εγκαταστάσεις. Πριν από τη μεταφορά του στην Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή, ο ίδιος και η οικογένειά του ζούσαν στη ‘’ζούγκλα’’, έναν διάχυτο οικισμό γύρω από το παλιό camp της Σάμου, διαβόητο για τις άθλιες συνθήκες ζωής», ανέφερε η διεθνής ανθρωπιστική οργάνωση.

»Μιλώντας από το κοντέινερ όπου ζει με την οικογένειά του, είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι υπάρχει περισσότερη ασφάλεια στο νέο camp, αλλά τόνισε: Μας φέρονται σαν φυλακισμένους… Πραγματικά τρελαίνεσαι σε αυτό το μέρος. Δεν μπορείς να πας πίσω. Δεν μπορείς να πας μπρος… Δεν μπορώ να κοιμηθώ… Ζούμε συνεχώς ζωή χωρίς σκοπό, με πάρα πολύ άγχος.»

Η Διεθνής Αμνηστία καταγγέλλει ότι, σύμφωνα με την απόφαση του υπουργού Μετανάστευσης την οποίαν επικαλείται, «από τις 17 Νοεμβρίου απαγορεύεται σε όσες/ους δεν διαθέτουν έγκυρες ταυτότητες που έχει εκδώσει η κυβέρνηση (κάρτες ασύλου) να εγκαταλείψουν το camp για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα. Η απόφαση ισχύει για τα άτομα από τα οποία έχουν αφαιρεθεί οι κάρτες ως αποτέλεσμα ανεπιτυχών αιτήσεων ασύλου ή για τις/τους νεοεισερχόμενες/ους που δεν τους έχουν εκδώσει ακόμη κάρτα. Σύμφωνα με ανεπίσημες εκτιμήσεις, στους 100 από τους περίπου 450 κατοίκους έχει απαγορευτεί η έξοδος από τις εγκαταστάσεις που μοιάζουν με φυλακή για περισσότερο από δύο βδομάδες, παραβιάζοντας το δικαίωμά τους στην ελευθερία.»

Η Διεθνής Αμνηστία σημειώνει ακόμα:

«Η νέα ‘’Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή’’ της Σάμου, που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε., έχει κατασκευαστεί σε ένα απομονωμένο σημείο, 6 χλμ από την κεντρική πόλη, το Βαθύ. Μπορεί να φιλοξενήσει έως και 3.000 άτομα και είναι εξοπλισμένο με αυστηρό σύστημα περιορισμού και επιτήρησης, που περιλαμβάνει διπλό συρμάτινο μεταλλικό φράχτη, κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης σε όλες τις εγκαταστάσεις και 24ωρη παρουσία αστυνομικών και ιδιωτικών υπαλλήλων ασφαλείας που περιπολούν.

»Οι μετακινήσεις των κατοίκων εντός και εκτός του camp, που επιτρέπονται μόνο μεταξύ 8 π.μ. και 8 μ.μ., υπόκεινται σε ελέγχους ασφαλείας και πραγματοποιούνται μέσω μαγνητικών πυλών. Τα άτομα και οι οικογένειες που επηρεάζονται από την απόφαση της 17ης Νοεμβρίου δεν μπορούν να βγουν από το camp για να κάνουν τις καθημερινές δουλείες τους, να παρακολουθήσουν μαθήματα ή δραστηριότητες της κοινότητας στην κοντινή ΜΚΟ «Alpha land» ή να πάνε στο κέντρο της πόλης.»

«Τις τελευταίες πέντε μέρες, έχει επιτραπεί μόνο στα παιδιά να βγουν από το camp για να πάνε σχολείο. Ο H., ένας Αφγανός άντρας που βρίσκεται στην Ελλάδα από τον Φεβρουάριο του 2020, του οποίου το αίτημα ασύλου έχει απορριφθεί δύο φορές, δεν έχει βγει από το camp εδώ και πέντε μέρες. Πριν από την απόφαση της 17ης Νοεμβρίου, ήταν δραστήριος έξω από τον καταυλισμό: ’’Μάθαινα αγγλικά και εργαζόμουν εθελοντικά έξω από το camp. Τις τελευταίες πέντε μέρες νιώθω ότι είμαι φυλακισμένος. Στο παλιό camp είχα την ελευθερία μου’’.»

Η Διεθνής Αμνηστία έχει επανειλημμένα εκφράσει τις ανησυχίες της για την αντικατάσταση των ανοιχτών camps στην Ελλάδα από ‘’κλειστά ελεγχόμενα κέντρα’’, και προβληματίζεται για το πώς η πολιτική αυτή μπορεί να είναι σύμφωνη με τα πρότυπα των ανθρώπινων δικαιωμάτων σχετικά με τη στέρηση της ελευθερίας. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της Ε.Ε., η κράτηση των αιτουσών/ούντων άσυλο θα πρέπει να αποτελεί μονάχα έσχατη λύση, έπειτα από λεπτομερή εξέταση της ατομικής τους κατάστασης, για διάστημα που θα είναι το συντομότερο δυνατό, και στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που προβλέπεται από τον νόμο και που τους επιτρέπει να αμφισβητήσουν την απόφαση.

»Τα άτομα που μένουν στο camp της Σάμου στερούνται την ελευθερία τους αυτόματα και συλλήβδην, για αδιαφανείς και παράτυπους νομικούς λόγους, χωρίς να μπορούν να αμφισβητήσουν τον εγκλεισμό τους, για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα», σημείωνε η Διεθνής Αμνηστία.

Διαβάστε επίσης:
Stan Smith από μανιτάρια και σαλόνια αυτοκινήτων από δέρμα κάκτου – Η νέα τάση που ακολουθούν τα μεγάλα brands (Videos/Photos)

Στη μαύρη τρύπα της διαφθοράς

Τζον Λένον: 41 χρόνια χωρίς τον θρύλο των Beatles – Το χρονικό της δολοφονίας και οι «προφητικές» δηλώσεις (Videos)