Αυτές τις μέρες επανήλθε στη δημοσιότητα η υπόθεση της γυναικτονίας της Ελένης Τοπαλούδη μέσα από την εκδίκαση ενώπιον του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Αθηνών των εφέσεων που άσκησαν οι δύο ισοβίτες δολοφόνοι.

Μιας υπόθεσης που μας συγκλόνισε όλες και όλους, η φριχτή γυναικοκτονία ενός νέου κοριτσιού, που αν και δεν ήταν η πρώτη (ούτε η τελευταία δυστυχώς έως σήμερα) ήρθε με τον πιο μακάβριο τρόπο να ανοίξει στην ευρύτερη ελληνική κοινωνία τη συζήτηση του διαχρονικού φαινομένου της έμφυλης βίας ως την πιο ακραία έκφραση της ανισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Η βία βάσει φύλου είναι παγκόσμιο φαινόμενο με τη βία που στρέφεται ενάντια σε γυναίκες και κορίτσια να είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη. Ενώ έχει σοβαρότατες επιπτώσεις σε ατομικό επίπεδο (για επιζώσες, δράστες και άλλα άτομα που επηρεάζονται από τη βία), οι συνέπειες εντός της κοινότητας και της ευρύτερης κοινωνίας είναι επίσης τεράστιες.

Η πανδημία και τα διαδοχικά lockdown έφεραν στο προσκήνιο της επικαιρότητας και της ζωής μας θλιβερά περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, που βάσει όλων των τελευταίων σχετικών ερευνών δείχνουν πως αυξήθηκαν δραματικά. Μαζί με τα στοιχεία της πανδημίας ως κάτι καινούργιο, που εισέβαλε από τις οθόνες της τηλεόρασης στην καθημερινότητά μας, προστέθηκε με εμφατικό τρόπο και η ενδοοικογενειακή βία λαμβάνοντας τόση δημοσιότητα, που στάθηκε ικανή να μετατοπίσει το δημόσιο διάλογο προς τα ζητήματα των έμφυλων ανισοτήτων ως απόρροια της βαθιά πατριαρχικής ελληνικής κοινωνίας.

Σήμερα, με ασφάλεια μπορούμε να πούμε πως μεγάλο μέρος της κοινωνίας κινητοποιήθηκε, μίλησε για τους παράπλευρους κινδύνους που εγκυμονούσε ο εγκλεισμός και ανέδειξε τα φαινόμενα της βίας κατά γυναικών και κοριτσιών ως αυτό που πραγματικά είναι: η απόρροια των βαθιά ριζωμένων στερεοτύπων, κοινωνικών αντιλήψεων και στάσεων που θέλουν γυναίκες, κορίτσια και άλλες θηλυκότητες να είναι σε υποδεέστερη θέση, με τις σχέσεις κυριαρχίας των ανδρών να επικρατούν στην οικογενειακή, τη διαπροσωπική, την επαγγελματική και δημόσια σφαίρα.

Ταυτόχρονα, συμπληρώθηκε ένας χρόνος από τη θαρραλέα αποκάλυψη της Σοφίας Μπεκατώρου για τη δική της κακοποίηση. Και πραγματικά συμφωνώ με αυτό που άλλες φεμινίστριες έχουν εντοπίσει: πως η Σοφία Μπεκατώρου βρήκε τη δύναμη να μιλήσει μέσα σε αυτή τη χρονική στιγμή που τα ζητήματα της έμφυλης βίας και των ανισοτήτων «χώρεσαν» στην ελληνική κοινωνία και το δημόσιο διάλογο. Ακολούθως λοιπόν, κι άλλες γυναίκες, κορίτσια και θηλυκότητες με τη σειρά τους σήμερα καταφέρνουν να μιλήσουν για τις δικές τους εμπειρίες κακοποίησης, αφενός γιατί νιώθουν τους ασφαλείς χώρους που άρχισαν να δημιουργούνται, και αφετέρου γιατί το κύμα αλληλεγγύης του φεμινιστικού (και όχι μόνο) κινήματος αγκαλιάζει σε ένα βαθμό το τραύμα τους και καθησυχάζει την αγωνία τους, με τον πιο απλό αλλά ουσιαστικό τρόπο, με το πιο δυνατό σύνθημα των τελευταίων ετών: «Εγώ αδελφή μου σε πιστεύω».  

Έτσι, μέσα από το ‘θόρυβο’ που κάνει η δημόσια διατύπωση του τραύματος, της κακοποίησης και του πόνου που έζησαν οι επιζώσες, δημιουργούνται ρωγμές στην κοινωνία όπως την ξέραμε μέχρι τώρα, ανατρέπονται στερεότυπα και ανακινείται το μείγμα των σχέσεων κυριαρχίας, οριοθετώντας και οροθετώντας εξαρχής το τι είναι προσωπικό και τι είναι πολιτικό, με ένα μόνο να είναι σίγουρο: Το προσωπικό είναι πάντοτε και πολιτικό.

Με τη συνειδητή και ενσώματη αυτενέργεια των ατόμων που έχουν υποστεί έμφυλη βία, παρατηρούμε μέρος της κοινωνίας μας να μαθαίνει, να δέχεται, να απορρίπτει, να οργίζεται και να διεκδικεί. Μα πάνω απ’ όλα βλέπουμε ολοένα και περισσότερο να στέκεται αλληλέγγυα και να συνειδητοποιεί βαθιά πως οι γυναικοκτονίες, η κουλτούρα του βιασμού, η κακοποίηση: ψυχολογική, σεξουαλική και σωματική, οι έμφυλες διακρίσεις σε όλες τις πτυχές της ζωής, και κάθε είδους παραβιαστική συμπεριφορά ως απότοκο της πατριαρχίας και του τρόπου που όλες και όλοι μας μεγαλώσαμε, δεν μπορεί να είναι πια ανεκτά. 

Οι διαστάσεις της έμφυλης βίας είναι πολλές και απαιτούν διαρκή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση, τόσο για την κατανόηση και την αναγνώριση του φαινομένου σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, όσο και για τις πρωτοβουλίες πρόληψης, που θα βοηθήσουν στην καταπολέμησή του. Η διαχείριση των περιστατικών χρειάζεται ειδική γνώση και εξειδικευμένο προσωπικό. Από αυτή τη διαδικασία δεν μπορούν να απέχουν οι Δήμοι, ως οι φορείς του κράτους που βρίσκονται εγγύτερα στους πολίτες.

Για τα θέματα της έμφυλης ισότητας ο Δήμος Αγίου Δημητρίου, με αφετηρία τη σύσταση της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας (ΔΕΠΙΣ), προχωρά σε δράσεις οι οποίες από τη μια πλευρά στοχεύουν στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση στα θέματα των έμφυλων διακρίσεων και της βίας, μέσα από εκδηλώσεις ενημέρωσης της τοπικής κοινωνίας, ψηφίσματα και ανακοινώσεις, με πιο πρόσφατη τη συνυπογραφή της ανακοίνωσης οχτώ γυναικείων οργανώσεων για την υπόθεση της Γεωργίας Μπίκα, η οποία δράττεται της περίπτωσης για να υπογραμμίσει πάγια αιτήματα του φεμινιστικού κινήματος: όπως τις ιατροδικαστικές υπηρεσίες σε κάθε Νομό, τον εφοδιασμό κάθε νοσοκομείου και δομής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας δομής περίθαλψης με κουτί βιασμού, δημιουργία ειδικών πολυδύναμων κέντρων  Αντιμετώπισης βιασμών καθώς και Κέντρων Αναφοράς Σεξουαλικών Επιθέσεων, όπου μια γυναίκα μπορεί να απευθυνθεί για ιατρική φροντίδα και ψυχολογική/συναισθηματική στήριξη δίχως να απαιτείται εντολή της Αστυνομίας.

Από την άλλη πλευρά η Επιτροπή Ισότητας λειτουργεί και με τρόπο περισσότερο στρατηγικό στοχεύοντας στην πρόληψη σε βάθος χρόνου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η σύνταξη του προγράμματος δράσης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης στο Δήμο. Πρόκειται για ένα πόνημα, το οποίο, προερχόμενο από την πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων, προσαρμόστηκε στον δικό μας και αποτελεί σήμερα, μέσα από την περιγραφή της διαδικασίας καταγγελίας, τη δημόσια δέσμευση του Δήμου Αγίου Δημητρίου για την καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους εργασίας και στους χώρους που διαθέτει για την εξυπηρέτηση των πολιτών.  

Παράλληλα, το 2022 βρίσκει τον Δήμο Αγίου Δημητρίου να βρίσκεται στη φάση της εκπόνησης Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα, ως απαραίτητο εργαλείο τόσο για την προώθηση της ουσιαστικής Ισότητας των Φύλων όσο και για τη δημιουργία και την εφαρμογή πολιτικών ισότητας σε όλους τους τομείς της τοπικής κοινωνίας. Ενώ στα άμεσα σχέδια μας είναι – σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας- η δημιουργία δομής στην πόλη μας, για κακοποιημένες γυναίκες ή για γυναίκες που κινδυνεύουν να υποστούν βία από το σύζυγο ή σύντροφό τους. Θεωρώ απαραίτητη την ύπαρξη σε όλους τους Δήμους δομών έκτακτης ανάγκης, αλλά και συμβουλευτικών κέντρων που θα διασυνδέονται με τις Κοινωνικές Υπηρεσίες των Δήμων για τη διαχείριση περιστατικών έμφυλης βίας.  Σε αυτό το πλαίσιο, προσωπικά, ενώνω τη φωνή μου με πλήθος φεμινιστικών οργανώσεων για την ποινική αναγνώριση της γυναικτονίας. 

Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι, ως φορείς τοπικής διακυβέρνησης, οφείλουν να συμβάλλουν σημαντικά στη δημιουργία μιας δημοκρατικής, ανοιχτής και ισόνομης κοινωνίας και να αναλαμβάνουν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την έμφυλη ισότητα. Θα πρέπει στις πόλεις που χτίζουμε, ζούμε και ονειρευόμαστε, οι γυναίκες, τα κορίτσια, τα αγόρια και όλες οι θηλυκότητες να νιώθουν ασφάλεια να εκφραστούν και να κάνουν ελεύθερα τις επιλογές τους. Θα πρέπει να υπάρχουν οι δομές που θα προστατεύουν και θα χωρούν όλα τα άτομα της κοινότητας ανεξαιρέτως τάξης, φυλής, θρησκείας, εθνότητας, σεξουαλικού προσανατολισμού και φύλου.

*Η Μαρία Ανδρούτσου είναι δήμαρχος Αγίου Δημητρίου

Διαβάστε επίσης:

Οι διαδικτυακές κρεμάλες και οι Πουαρώ του καναπέ

Ποιος διαμορφώνει την ειδησεογραφία

Ποιος είναι ο εθνικός αυτοσκοπός; Ιδού η απορία!