Ένα νέο ηλεκτρονικό «όπλο» έκανε την -παρθενική- εμφάνιση του, με πεδίο εφαρμογής την ρωσική εισβολή και τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Έχουν στηθεί, όπως φαίνεται, και από τις δύο πλευρές μηχανισμοί ελέγχου/διασταύρωσης ειδήσεων για fake news, οι οποιοι όμως παράγουν ψευδείς ειδήσεις.

Ερευνητές του Media Forensics Hub του πανεπιστημίου Κλέμσον της Νότιας Καρολίνα, που ειδικεύεται σε έρευνες διασταύρωσης ειδήσεων (fact chegking) και καταπολέμισης των fake news, σε συνεργασία με τον μη κερδοσκοπικό δημοσιογραφικό οργανισμό ερευνητικής δημοσιογραφίας σε θέματα δημοσίου συμφέροντας, ProPublica, εντόπισαν «εκεί έξω» περισσότερα από δώδεκα βίντεο που υποτίθεται ότι καταρρίπτουν ουκρανικά fake news.

Στις 3 Μαρτίου ο Ντανίλ Μπεσόνοφ, αξιωματούχος της φιλορωσικής αυτομιστικής περιοχής της Ουκρανίας, που συστήνεται ως λαϊκή δημοκρατία του Ντονέτσκ, ανέβασε στο twitter βίντεο που αποκάλυπτε «πως κατασκευάζονται τα ουκρανικά ψέματα».

Στο βίντεο γινόταν αντιπαραβολή δύο βίντεο που εμφάνιζαν μια τεράστια έκρηξη σε μια αστική περιοχή. Στις ρωσικές λεζάντες υποστηριζόταν ότι το βίντεο κυκλοφόρησε από Ουκρανούς προπαγανδιστές οι οποίοι ισχυρίζονται ότι πρόκειται για ρωσική πυραυλική επίθεση στο Χάρκοβο.

Στο ίδιο βίντεο, με άλλο κείμενο υποστηριζόταν ότι το υλικό πράγματι αφορούσε σε φονική έκρηξη σε αποθήκη όπλων στο Χάρκοβο, μόνον που αυτή είχε συμβεί το 2017!

Το μήνυμα σαφές: Μην εμπιστεύεστε πλάνα από υποτιθέμενα ρωσικά πυραυλικά πλήγματα. Οι Ουκρανοί διαδίδουν ψέματα για το τί πραγματικά συμβαίνει και οι φιλορωσικές ομάδες το διαψεύδουν. Η Propublica απευθύνθηκε στον Μπεσόνοφ, όμως δεν απάντησε στις ερωτήσεις που του έκανε.

Το εν λόγω υλικό φαινόταν σαν ένα χρήσιμο παράδειγμα διασταύρωσης γεγονότων/ειδήσεων σε καιρό πολέμου. Εκτός από ένα πρόβλημα. Οι αποδείξεις ότι πραγματικά συνέβη έκρηξη από πυραυλική επίθεση είναι από ανύπαρκτες έως μηδαμινές.

Αντιθέτως το ίδιο το βίντεο που διαψεύδει το γεγονός φαίνεται ότι αποτελεί μέρος ενός νέου αφηγήματος και αναδυόμενης ενοχλητικής-προβληματικής εκστρατείας που διασπείρει παραπληροφόρηση υπο τον μανδύα εξακρίβωσης της αλήθειας.

Μεγάλη διεισδυτικότητα

Από την έρευνα που διενήργησαν το πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο και ο δημοσιογραφικός οργανισμός διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν τουλάχιστον μια ντουζίνα βίντεο που υποτίθεται ότι κάνουν fact checking και ότι έχουν εντοπίσει κατασκευασμένες ειδήσεις από την ουκρανική πλευρά. Εκεί που έχει σημασία, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι ότι τα βίντεο αυτά έχουν συγκεντρώσει περισσότερο από ένα εκατομμύριο προβολές σε φιλορωσικά κανάλια στην εφαρμογή ανταλλαγή μηνυμάτων Telegram και έχουν συγκεντρώσεις δεκάδες χιλιάδες likes και αναπαραγωγές στο Twitter.

Ενδεικτικά ένα ψεύτικο βίντεο για δήθεν ουκρανικό fake news μεταδόθηκε από την ρωσική κρατική τηλεόραση και ένα άλλο κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από λογαριασμό της ρωσικής κυβέρνησης στο Twitter.

Στόχος είναι το νέο ηλεκτρονικό «όπλο» να προκαλέσει αμφιβολία στο ρωσόφωνο κοινό όταν βλέπει κατεστραμμένα ρωσικά στρατιωτικά οχήματα, κάθε είδους,  στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον Πατρικ Γουόρεν, αναπληρωτή καθηγητή του πανεπιστημίου Κλέμσον, ο οποίος είναι εκ των επικεφαλής της έρευνας.

«Η αποτελεσματικότητα της πρακτικής αυτής έγκειται στο γεγονός ότι, πρακτικά, δεν χρειάζεται να πειστεί κάποιος ότι κάτι είναι αλήθεια. Αρκεί να τον κάνεις να νιώσει αβεβαιότητα για το τί πρέπει να εμπιστευθεί», παρατηρεί ο Γουόρεν. «Με μία έννοια πείθουν τον θεατή ότι είναι πιθανόν η ουκρανική προπαγάνδα να κάνει τέτοιου είδους πράγματα».

Η ρωσική εισβολή  στην Ουκρανία προκάλεσε χείμαρρο ψευδών ειδήσεων και παραπλανητικών πληροφοριών και από τις δύο πλευρές.

Για παράδειγμα έγινε viral, στο διαδίκτυο, βίντεο που εμφανίζει Ουκρανό πιλότο μαχητικού να έχει καταρρίψει έξι ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη, στον οποίον έχει αποδοθεί ο χαρακτηρισμός «το φάντασμα του Κιέβου». Στην πραγματικότητα πρόκειται για σκηνές από βιντεογκέιμ. Φαίνεται να «αξιοποιήθηκε» κατά το δοκούν αμφίπλευρα.

Οι νεκροί ήταν ζωντανοί

Σε άλλη περίπτωση Ουκρανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι ισχυρίστηκαν ότι 13 συνοριοφύλακες που φρουρούσαν  νησί της Κασπίας σκοτώθηκαν από ρωσικές δυνάμεις που είχαν κινηθεί προκλητικά, για να παραδεχθούν λίγες μέρες αργότερα ότι τα μέλη της φρουράς ήταν ζωντανά και ότι είχαν συλληφθεί από τις ρωσικές δυνάμεις.

Η τακτική- πρακτική της ψεύτικης διασταύρωσης ειδήσεων για διασπορά παραπληροφόρησης είναι καινοφανής ακόμα και στην ρωσική εισβολή έως τώρα, κατά τους ερευνητές.

«Πρώτη φορά αντιμετωπίζω κάτι τέτοιο σε αυτό που ονομάζεται παραπληροφόρηση», τονίζει ο καθηγήτης Γουόρεν. Μάλιστα χαρακτηρίζει «λάβαρο της παραπληροφόρησης» τη νέα τακτική και περιγράφει την κατάσταση ως εξής: «Σα να λέμε ότι Ρώσοι προσποιούνται Ουκρανούς που διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις».

Διαβάστε επίσης:

Μαριάνα Πυργιώτη: Σε ποιον θέλει να στήσει… άγαλμα η δημοσιογράφος;

Έχει Κυψέλη η Μόσχα;

Chart Show: Δυναμική πρεμιέρα για την Δέσποινα Βανδή – Οι αντιδράσεις στα Social Media