Μια πρόταση βγαλμένη από το συρτάρι του Φρανσουά Μιτεράν, από το μακρινό 1989, έβαλε πάλι στο τραπέζι πριν από μερικές εβδομάδες ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν για τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (EPC), στην οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποψήφιες προς ένταξη χώρες, όπως η Ουκρανία, η Γεωργία και η Μολδαβία, που εκδήλωσαν την επιθυμία να γίνουν μέλη της Ε.Ε. μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Πρόκειται για μετεξέλιξη της πρότασης Μιτεράν για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας, που τότε δεν είχε προχωρήσει επειδή η Γερμανία ενδιαφερόταν μόνο για την ενοποίησή της.

Σε τι αποσκοπεί η πρόταση;

Ο Μακρόν γνωρίζει ότι σε αυτή τη συγκυρία δύσκολα η Ε.Ε. θα πει «όχι» στην ένταξη της Ουκρανίας, όσο μακρόσυρτη κι αν είναι η διαδικασία. Και σίγουρα δεν θα ήθελε να είναι αυτός που θα εκφράσει επιφυλάξεις για τη διεύρυνση της Ε.Ε. με δεδομένο τον ρωσικό αναθεωρητισμό.

«Ακόμα και αν είχαμε αύριο την υποψηφιότητά τους, γνωρίζουμε καλά ότι η διαδικασία που θα τους επιτρέψει να ενταχθούν διαρκεί αρκετά χρόνια, για να λέμε την αλήθεια αρκετές δεκαετίες» είπε ο Μακρόν μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο. Και συνέχισε:

«Είναι ιστορική μας υποχρέωση να δημιουργήσουμε αυτό που θα περιέγραφα ενώπιόν σας ως μία Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα. Αυτός ο νέος ευρωπαϊκός οργανισμός θα επιτρέψει στα δημοκρατικά ευρωπαϊκά έθνη να βρουν έναν νέο χώρο πολιτικής συνεργασίας, ασφάλειας, συνεργασίας σε ενεργειακά θέματα, στις μεταφορές, τις επενδύσεις, τις υποδομές και τις μετακινήσεις ανθρώπων».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να δείχνει ως ανάχωμα στη ρωσική επιθετικότητα και γι’ αυτό δεν θα μπορούσε να κλείσει την πόρτα. Όμως συγχρόνως ο Μακρόν έχει μπροστά του βουλευτικές εκλογές και η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν υψώνει τους τόνους ως προς τις προτεραιότητες που πρέπει να έχει η Γαλλία. Κατά τη Λεπέν η γαλλική κυβέρνηση οφείλει να εστιάσει στα του οίκου της και να αφήσει σε δεύτερη μοίρα τα ευρωπαϊκά ζητήματα.

Ο ευρωσκεπτικισμός της Λεπέν βρίσκει γόνιμο έδαφος σε μία κοινωνία που έχει να αντιμετωπίσει την ακρίβεια, η οποία αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στον πόλεμο και τις οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία από τους Ευρωπαίους ηγέτες. Οι κυρώσεις αυτές αποδεικνύονται μπούμερανγκ για τους Ευρωπαίους και ο Μακρόν φοβάται μήπως πληρώσει το τίμημα στις κάλπες.

Προθάλαμος ή ασφαλές πάρκινγκ;

Βάζοντας στο τραπέζι την πρόταση για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα ο Μακρόν προσπαθεί να έχει «και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο». Δηλαδή αφενός να διατηρήσει την εικόνα του Ευρωπαίου ηγέτη που μπορεί να καθορίζει τις τύχες της Γηραιάς Ηπείρου απούσης της Άνγκελα Μέρκελ και αφετέρου να απαντήσει στις ανησυχίες των Γάλλων ότι δεν θα κληθούν να «πληρώσουν» κι αυτή τη διεύρυνση την ώρα που δεν μπορούν να πληρώσουν τον λογαριασμό στο σούπερ μάρκετ.

Στο εσωτερικό της Γαλλίας, όπως και σε άλλα κράτη της Ε.Ε., εκφράζονται επιφυλάξεις για τη σκοπιμότητα μίας νέας διεύρυνσης της Ε.Ε., αφού ακόμα δεν έχουν προχωρήσει οι απαραίτητες δομικές αλλαγές στην Ένωση που θα την καταστήσουν υπολογίσιμη πολιτική δύναμη.

Απαντά, άραγε, ο Μακρόν στα προβλήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανοίγοντας μια θεωρητική συζήτηση, που θα ικανοποιεί το εσωτερικό ακροατήριο και θα δίνει κάποια διέξοδο στις χώρες που έρχονται στο κατώφλι του κλαμπ ως ικέτες σε καιρούς ταραγμένους;

Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα θα μπορούσε να είναι ένας ενταξιακός «προθάλαμος» διαχείρισης της διαδικασίας διεύρυνσης, που θα απαντά στα θέματα που εγείρονται από τη συγκεκριμένη συγκυρία, αλλά παράλληλα δεν θα προκαλέσει νέα εσωτερικά προβλήματα στην Ε.Ε. με μια βεβιασμένη διεύρυνση.

Οι φιλοδοξίες του Μακρόν

Αυτή είναι η ευκαιρία του Μακρόν για να σχεδιάσει το μέλλον της Ευρώπης, έγραψε στους «Financial Times» ο αναλυτής Γκίντεον Ράχμαν εξηγώντας ότι ο Γάλλος Πρόεδρος είναι στην καλύτερη θέση από ποτέ για να προωθήσει τις φιλοδοξίες του, αφού μόλις έχει επανεκλεγεί και δεν υπάρχει άλλος Ευρωπαίος ηγέτης που θα μπορούσε να έχει το ίδιο πολιτικό ανάστημα στην παρούσα συγκυρία.

«Αν πετύχει ο Μακρόν στη δεύτερη και τελευταία προεδρική θητεία, θα δει την Ε.Ε. να γίνεται μεγάλη γεωπολιτική δύναμη, συγκρινόμενη με την Κίνα και τις ΗΠΑ. Ο στόχος της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής υπερδύναμης μπορεί να δείχνει μακρινός, ίσως και στη σφαίρα της φαντασίας. Όμως οι συνθήκες ευνοούν τον Μακρόν για να μπορέσει να προωθήσει με τον καλύτερο τρόπο το όραμά του» πρόσθεσε ο αναλυτής των «F.T.».

Η Γερμανία μάλλον βλέπει θετικά την πρόταση Μακρόν ή τουλάχιστον συμφωνεί να αρχίσει η συζήτηση για τη δημιουργία ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού κλαμπ, όπου θα υπάρχει συντονισμός σε θέματα που θεωρούνται δεύτερης γραμμής, όπως το περιβάλλον και οι μεταφορές.

Η δυσφορία της Ουκρανίας

Η Γαλλία και η Ολλανδία είναι από τις χώρες της Ε.Ε. που διστάζουν να επιτρέψουν τη βεβιασμένη διεύρυνση της Ένωσης, τονίζει σε άρθρο του στο Anadolu o καθηγητής Δημήτρης Τσαρούχας, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του τουρκικού Πανεπιστημίου Bilkent και επισκέπτης καθηγητής στο αμερικανικό πανεπιστήμιο George Washington.

Οι χώρες που διστάζουν να πουν «ναι» στη διεύρυνση θεωρούν ότι «η Ε.Ε. των 27 είναι ήδη δυσλειτουργική και μια περαιτέρω διεύρυνση θα προκαλέσει επιβράδυνση στα θεσμικά όργανα» γράφει ο Τσαρούχας, σημειώνοντας ότι η Γαλλία και η Ολλανδία ήταν οι χώρες που μπλόκαραν τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας.

Η Ουκρανία δεν κρύβει την ενόχλησή της, διότι θεωρεί ότι οι Ευρωπαίοι σφυρίζουν αδιάφορα στο αίτημά της για άμεση ένταξη στην Ε.Ε. ως απάντηση στη ρωσική εισβολή.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δηλώνουν ότι η απάντηση στον ρωσικό αναθεωρητικό είναι «περισσότερη Ευρώπη» και όχι λιγότερη. Το ζήτημα είναι ότι η ρητορική για «περισσότερη Ευρώπη» εξαντλείται στις οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δείχνοντας ότι η Βρυξέλλες αντιλαμβάνονται την πολιτική ως αποτέλεσμα οικονομικών και εμπορικών συναλλαγών.

Η πολιτική περνά απ’ το ταμείο

Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε είπε ξεκάθαρα ότι η Ευρώπη πρέπει να γίνει πιο δυναμική επιδεικνύοντας τη διπλωματική και οικονομική ισχύ της. Και από την άλλη πλευρά ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς, μετά τις διακηρύξεις ότι πρέπει να ηττηθεί ο «ιμπεριαλισμός» του Βλαντίμιρ Πούτιν, κατέστησε σαφές ότι η χώρα του χρειάζεται το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο, από το οποίο εξαρτάται η ευημερία της.

Ουδείς λόγος για ευρωπαϊκή πολιτική. Όλα στρέφονται γύρω από το εμπόριο και την οικονομία. Και ακριβώς γι’ αυτό βρίσκουν έδαφος οι εκβιασμοί τύπου Όρμπαν, ο οποίος υποχρέωσε τους Ευρωπαίους ηγέτες να ανακοινώσουν το έκτο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας με μια σειρά από αστερίσκους, που στην ουσία ακυρώνουν την πολιτική βαρύτητα των κυρώσεων.

Αυτή τη δυσλειτουργία της Ε.Ε. εκμεταλλεύεται ο Πούτιν σήμερα, ενώ αύριο θα μπορούσε να την εκμεταλλευτεί οποιοσδήποτε άλλος έχει αναθεωρητική πολιτική, όπως για παράδειγμα ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος αμφισβητεί επί της ουσίας τις διεθνείς συνθήκες που καθόρισαν αυτό που είναι σήμερα η χώρα του.

Εναλλακτική ή βήμα για συνομοσπονδία;

Η γαλλική πρόταση για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας γεννά και μια σειρά από ερωτήματα, αλλά το βασικό είναι το εξής: Μήπως με αυτό το σχήμα οι ισχυροί της Ευρώπης σκοπεύουν να δημιουργήσουν μία ελεγχόμενη «εναλλακτική» Ένωση, ένα υποκατάστατο της Ένωσης;

«Αν σχεδιαστεί ως εναλλακτική της ένταξης στην Ε.Ε., τότε αυτό θα υπονομεύσει την Ένωση στα μάτια εκείνων που επιθυμούν να ενταχθούν» γράφει στο Anadolu ο καθηγητής Τσαρούχας και προσθέτει πως μία τέτοια κοινότητα «μπορεί να είναι χρήσιμη μόνον αν ενεργεί ως υψηλού επιπέδου φόρουμ πολιτικής συνεργασίας για τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. και των θεσμικών οργάνων με άλλα ευρωπαϊκά κράτη που ενδιαφέρονται για κοινή δράση και πρακτικές λύσεις στις υπερεθνικές προκλήσεις».

Τι διδάσκει η Ιστορία

Έχει τύχη η γαλλική πρόταση ή έπεσε στο τραπέζι για να αρχίσει άλλη μία ατέρμονη συζήτηση;

● Το 1954, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου, συζητήθηκε η ιδέα του Ιταλού φεντεραλιστή πρωθυπουργού Αλτσίντε ντε Γκασπέρι για να προχωρήσουν τα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας, η οποία καταψηφίστηκε από τη γαλλική εθνοσυνέλευση.

● Το 1989 ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν προσπάθησε να συμπαρασύρει κι άλλους Ευρωπαίους για τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας. Αλλά η Γερμανία ήταν στη διαδικασία της ενοποίησης και τα ανατολικοευρωπαϊκά κράτη θεωρούσαν ότι ήταν πολύ υψηλό το τίμημα για να εξασφαλίσουν την ένταξή τους στην Ένωση.

● Η σημερινή πρόταση Μακρόν θα είχε νόημα μόνον εάν είχε την έννοια μίας ευέλικτης ευρωπαϊκής απάντησης που ξεπερνά τα όρια των κρατών – μελών για να μεγιστοποιήσει το πολιτικό βάρος της Ευρώπης.

Αν κυριαρχήσουν στην ατζέντα και πάλι η οικονομία και το εμπόριο, τότε δεν θα έχει καμία τύχη, παρότι η συγκυρία δείχνει ευνοϊκή για να επιδιώξουν οι Ευρωπαίοι έναν πιο ουσιαστικό πολιτικό ρόλο και ο ίδιος ο Μακρόν να αναδειχτεί ως ηγέτης της Γηραιάς Ηπείρου.

Διαβάστε επίσης

ΣΥΡΙΖΑ: Σκληρά μηνύματα Τσίπρα: «Προεδρικοί είναι όλοι» -Ξεκάθαρη ρητορική για «αυτοκατάργηση» των τάσεων

Ψηφοδέλτια και πρόγραμμα οι προτεραιότητες Ανδρουλάκη

Eλληνοτουρκικά: Παγιδευμένη στο όραμά της η Άγκυρα – Αβάσταχτο το κόστος προστασίας για την Αθήνα