Η 30η Μαρτίου έχει ανακηρυχτεί ως Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής Διαταραχής (World Bipolar Day). Ο ΕΟΔΥ με αφορμή την ημέρα δίνει οδηγίες αντιμετώπισης στους ασθενείς. Πώς αναγνωρίζει κανείς τα συμπτώματα και ποια είναι η κατάλληλη αντιμετώπιση της ασθένειας.

Ο ΕΟΔΥ θέλησε να τιμήσει με αυτό τον τρόπο τους ασθενείς και τις οικογένειες τους, που βιώνουν τις επιπτώσεις της νόσου, αναγνωρίζοντας τον ψυχικό πόνο και τις δυσκολίες τους.

Στόχος της ημέρας είναι η ευαισθητοποίσης και η ενημέρωση της παγκόσμιας κοινότητας για τη νόσο και τα συμπτώματα της και να συμβάλλει στην εξάλειψη του κοινωνικού στίγματος που φέρουν οι πάσχοντες και οι οικείοι τους.

Η διπολική συναισθηματική διαταραχή που αναφερόταν παλιά με τον όρο “μανιοκατάθλιψη”, είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από διαταραχή στη συναισθηματική λειτουργία του ατόμου. Βασική εκδήλωση της νόσου είναι οι ακραίες διακυμάνσεις στη διάθεση που συμπαρασύρουν την ικανότητα καθαρής σκέψης και μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο, την ενέργεια, τη δραστηριότητα, την κρίση και τη γενικότερη συμπεριφορά του ατόμου.

Διπολική διαταραχή: Τα κύρια χαρακτηριστικά της νόσου

Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η εμφάνιση εναλλαγής φάσεων μανίας και φάσεων κατάθλιψης, μεταξύ των οποίων παρεμβάλλονται διαστήματα με φυσιολογική διάθεση (“νορμοθυμία”). Επεισόδια εναλλαγών της διάθεσης μπορεί να συμβούν σπάνια ή πολλές φορές το χρόνο. Η εκδήλωση της διπολικής διαταραχής επηρεάζεται από παράγοντες, όπως η γενετική προδιάθεση, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, οι ψυχοτραυματικές εμπειρίες και η κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το έτος 2019, 40 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως βίωσαν διπολική διαταραχή. Ο επιπολασμός της διπολικής διαταραχής σε όλο τον κόσμο κυμαίνεται από 0,3 έως 1,2% ανά χώρα. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως περίπου το 1% του πληθυσμού πάσχει από διπολική διαταραχή.

Η διάμεση ηλικία έναρξης της διπολικής διαταραχής κυμαίνεται μεταξύ 20-30 ετών, αν και η ασθένεια μπορεί να ξεκινήσει από την πρώιμη παιδική ηλικία ή μέχρι και το 40-50ο έτος της ηλικίας του ατόμου. Είναι σχεδόν ίσος ο αριθμός των ανδρών και γυναικών που αναπτύσσουν διπολική διαταραχή με μια μικρή υπεροχή του γυναικείου φύλου (52%) έναντι του αντρικού (48%) και απαντάται σε όλες τις ηλικίες, φυλές, εθνοτικές ομάδες και κοινωνικές τάξεις.

Αν και η διπολική διαταραχή είναι μια δια βίου πάθηση, είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, δίνοντας στο άτομο τη δυνατότητα να έχει μια ως επί το πλείστον ομαλή και δημιουργική ζωή. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διπολική διαταραχή αντιμετωπίζεται με συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας. Η πρώιμη αναγνώριση της νόσου και η αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη της θεραπευτικής αντιμετώπισης που θα συμβάλλει στην πρόληψη της επιδείνωσης της βαρύτητας της νόσου, αλλά και των υποτροπών της.

Διπολική διαταραχή: Οι οδηγίες του ΕΟΔΥ

Στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στην αποτροπή της επιδείνωσης των συμπτωμάτων σε περίπτωση διάγνωσης διπολικής διαταραχής:

• Μην αγνοείτε τα προειδοποιητικά σημάδια
• Καλέστε τον ιατρό σας εάν αισθάνεστε ότι πέφτετε σε ένα επεισόδιο κατάθλιψης ή μανίας. Πολλές φορές τα νοσολογικά σημεία γίνονται πιο εύκολα αντιληπτά από ένα οικείο άτομο, παρά από τον ίδιο τον ασθενή, και για αυτό είναι σημαντική η συμμετοχή μελών της οικογένειας ή φίλων.
• Αποφύγετε τα ναρκωτικά και το αλκοόλ
• Η χρήση ναρκωτικών ουσιών ή αλκοόλ μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά σας και να τα κάνει πιο πιθανό να επανέλθουν.
• Να λαμβάνετε τα φάρμακά σας ακριβώς σύμφωνα με τις οδηγίες
• Μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να σταματήσετε τη θεραπεία αλλά μην το κάνετε. Η αυτόβουλη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής ή η μείωση της δοσολογίας μπορεί να προκαλέσει υποτροπή ή επιδείνωση της νόσου ή ακόμα και σύνδρομο στέρησης.

Ο ρόλος της πρόληψης

Στην πρόληψη της διπολικής διαταραχής μπορεί να συμβάλλει σημαντικά η ανάληψη δράσεων για την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την πρόληψη των ψυχικών ασθενειών.

Οι πολιτικές σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η απασχόληση ή η κοινωνική προστασία, αλλά και η ανάδειξη της κρίσιμης σημασίας των πρώιμων εμπειριών, μπορούν να επηρεάσουν θετικά την ψυχική μας υγεία και ευημερία και να στηρίξουν την ανθεκτικότητα της ψυχικής υγείας, ιδίως όταν εφαρμόζονται σε πρώιμο στάδιο της ζωής.

Τροχοπέδη στην προσπάθεια πρόληψης, διάγνωσης και πρώιμης αντιμετώπισης της νόσου αποτελεί το στίγμα για τη διπολική διαταραχή και γενικότερα τη ψυχική νόσο. Ένας σημαντικός αριθμός ασθενών δεν λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και δεν έχει ψυχιατρική παρακολούθηση λόγω παραγόντων που σχετίζονται με το στίγμα. Το κοινωνικό φαινόμενο του στιγματισμού σε πολλές περιπτώσεις δεν αφορά μόνο τον ασθενή αλλά και τους οικείους του.

O Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), συμμετέχοντας στην καμπάνια ενημέρωσης για την Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής Διαταραχής, καλεί όλους να μάθουν για τη νόσο, να την αποδεχτούν και να εξαλείψουν το κοινωνικό στίγμα που συνδέεται με αυτήν.

Διπολική διαταραχή: Τα συμπτώματα και η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή

• Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Παρόλα αυτά τα συμπώματα είναι τρία αυτής της διαταραχής: Μανία, υπομανία και κατάθλιψη.
• Στη φάση της μανίας ο ασθενής νιώθει ότι η διάθεσή του είναι ανεβασμένη. Μπορεί να νιώθουν ενθουσιασμένοι, να έχουν ευφορία ναι είναι αυθόρμητοι και γεμάτοι ενέργεια.

Σε αυτή τη φάση μπορεί να κάνουν τα εξής:

• ξοδεύουν πολλά λεφτά
• να κάνουν σεξ χωρίς προφυλάξεις
• να παίρνουν ναρκωτικά

Από την άλλη στη φάση της υπομανίας, η οποία και σχετίζεται με την μανιοκατάθλιψη της φάσης ΙΙ τα συμπτώματα είναι πάνω κάτω τα ίδια αλλά όχι τόσο σοβαρά. Μπορεί να μην έχουν τόσο σοβαρά θέματα στη δουλειά, στο σχολείο και τις σχέσεις παρόλα αυτά οι άνθρωποι αυτοί παρατηρούν τις αλλαγές στη διάθεσή τους.

Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου της κατάθλιψης από την άλλη, οι ασθενείς αισθάνονται:

• Μεγάλη στεναχώρια
• απελπισία
• έχουν έλλειψη ενέργειας
• έλλειψη ενδιαφέροντος για πράγματα τα οποία παλαιότερα έβρισκαν ευχάριστα
• κοιμούνται πολύ ή λίγο και έχουν
• αυτοκτονικές σκέψεις

Είναι πολύ δύσκολη η διάγνωση καθώς τα συμπτώματα ποικίλουν, ωστόσο είναι μια ασθένεια που «χτυπά» άνδρες και γυναίκες. Επίσης, υπάρχουν κάποιες διαφορές ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα.

Στις γυναίκες μπορεί η διάγνωση να γίνει πολύ μετά τα 25 ακόμα και στην ηλικία των 30 και τα επεισόδια της μανίας μπορεί να είναι πιο ήπια και να αντιμετωπίζουν περισσότερα καταθλιπιτικά παρά μανιακά επεισόδια.

Επίσης μπορεί να αντιμετωπίζουν πάνω από 4 επεισόδια μανίας και κατάθλιψης μέσα σε ένα χρόνο (rapid cycling).

Παράλληλα, μπορεί να υπάρχουν ταυτόχρονια προβήματα στον θυρεοειδή, παχυσαρκία, προβλήματα με στο στρες και ημικρανίες ενώ είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος εξάρτησης από το ποτό.

Επίσης, οι γυναίκες υποτροπιάζουν ακόμα πιο συχνά λόγω των ορμονών που σχετίζονται με την εμμηνο ρύση, την εγκυμοσύνη ή την εμμυνόπαυση.

Στις γυναίκες τα συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν ακόμα πιο νωρίς και να είναι ακόμα πιο σοβαρά είδικά τα μανιακά επεισόδια.

Από την άλλοι οι άνδρες είναι εκείνοι που συνήθως θα αναζητήσουν βοήθεια μόνοι τους, όσοι δεν το κάνουν ωστόσο είναι πολύ πιθανό να έχουν υψηλό βαθμό αυτοκτονικότητας.

Τύποι διπολικής διαταραχής

Υπάρχουν τρεις τύποι διπολικής διαταραχής

Διπολική I

Διπολική II και

Κυκλοθυμία

Διπολική I

Κατά την Διπολική I υπάρχει τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο. Μπορεί να υπάρχει και υπομανιακό και αρκετά καταθλιπιτικά επεισόδια πριν και μετά το μανιακό επεισόδιο. Είναι συνηθισμένη τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες.

Διπολική II

Σε αυτή τη διαταραχή υπάρχει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο τό οποίο διαρκεί τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Επίσης, υπάρχει τουλάχιστον ένα υπομανιακό επεισόδιο το οποίο κρατά 4 ημέρες. Αυτό είναι πιο συχνό στις γυναίκες.

Κυκλοθυμία

Υπάρχουν επεισόδια με υπομανία και κατάθλιψη. Αυτά τα επεισόδια είναι πιο μικρά σε διάρκεια και κρατάνε τουλάχιστον 2 εβδομάδες και είναι πιο ήπια από τις πρώτες δύο περιπτώσεις. Συνήθως αυτό διαρκεί για ένα μήννα ή και δύο τη φορά και μετά η διάθεσή τους είναι σταθερή.

Τα φάρμακα

Συνήθως χορηγούνται φάρμακα τα οποία σταθεροποιούν την διάθεση όπως το λίθιο (Lithobid), αντιψυχωτικά όπως η ολανζαπίνη (Zyprexa) και φάρμακα τα οποία είναι και αντικαταθληπτικά και αντιψυχωτικά όπως είναι το φλουοξετίνη-ολανζαπίνη (Symbyax)

και οι βενζοδιαζεπίνες, ένας τύπος φαρμάκου κατά του άγχους όπως η αλπραζολάμη (Xanax) τα οποία μπορούν να χορηγηθούν να σύντομο χρονικό διάστημα.

Μερικές από τις θεραπείες που συστήνονται σε αυτούς τους ασθενείς εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή είναι:

• Διαδικτυακές συνεδρίες
• Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία
• Μέσω της θεραπείας αυτής μπορεί να κατανοήσει καλύτερα τα μοτίβα της σκέψης τους.
• Ψυχοεκπαίδευση του ασθενή αλλά και των της οικογένειάς του.
• Διαπροσωπική και κοινωνική θεραπεία (IPSRT)
• Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT)
• Βελονισμός
• Θεραπείες για τον ύπνο

Σε κάθε περίπτωση, η ρουτίνα είναι πολύ σημαντική για τους ασθενείς αυτούς και όπως επίσης η στήριξης από τους σημαντικούς άλλους.

Πηγές: ΕΟΔΥ και healthline.com

Διαβάστε επίσης:

Προειδοποίηση από ΕΦΕΤ για νιτροζαμίνες: Μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο – Ποιες τροφές να αποφεύγετε

Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία: Δωρεάν συνεδρίες στα θύματα της τραγωδίας των Τεμπών και στις οικογένειές τους

Το ρόφημα που διώχνει το στρες και φτιάχνει τη διάθεση