Με τη βοήθεια του Αλλάχ αρχίζει ο «αιώνας της Τουρκίας», ήταν το μήνυμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αφού έκλεισαν οι κάλπες.

Μέσα σε δέκα λέξεις συμπεριέλαβε τους δύο βασικούς πυλώνες της προεκλογικής εκστρατείας του, που οδήγησε στην πλήρη ανατροπή των προβλέψεων των δημοσκόπων και των αναλυτών: την επίκληση της βοήθειας του Αλλάχ και το όραμα για τον «αιώνα της Τουρκίας».

Η καλλιέργεια του οράματος για τον «αιώνα της Τουρκίας», δηλαδή τον στόχο του τουρκικού μεγαλοϊδεατισμού, αποδείχτηκε ισχυρότερο όπλο από την επίκληση της κοινής λογικής εκ μέρους του αντιπάλου του.

Ο «νοικοκύρης» και ο «σουλτάνος»

Ο Κιλιτσντάρογλου, κρατώντας κρεμμύδια και πατάτες στην κουζίνα του σπιτιού του, προσπαθούσε να υπενθυμίσει στους Τούρκους ποιος ευθύνεται για την εκτόξευση των τιμών βασικών ειδών διατροφής.

Αλλά οι Τούρκοι δεν έδειξαν να γοητεύονται από την κοινή λογική. Τους αρέσει η εικόνα του «σουλτάνου» στο μπαλκόνι, του Προέδρου α λα Top Gun σε πιλοτήριο μαχητικού και η επίδειξη των επιτευγμάτων της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.

«Όταν η βία σαρώνει τη χώρα, (αυτός) είναι το ασφαλές καταφύγιο» έλεγε ένα προεκλογικό σποτ του κυβερνώντος κόμματος, δείχνοντας τον Ερντογάν να αγκαλιάζει σεισμόπληκτους και φτωχούς σαν πατερούλης του έθνους.

Οι Τούρκοι φοβήθηκαν την αλλαγή, προτίμησαν αυτόν που ξέρουν εδώ και 20 χρόνια και του έδωσαν τη νίκη.

Τα αντιδυτικά αντανακλαστικά

Οι αναλυτές και οι δημοσκόποι στη Δύση έκαναν λάθος. Δεν αντιλήφθηκαν πόσο πολύ ελέγχεται η κοινή γνώμη στην Τουρκία από τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ, ούτε εκτίμησαν σωστά τα αντιδυτικά συναισθήματα που διακατέχουν την κοινή γνώμη, κυρίως στην Ανατολία.

Ο Ερντογάν έχει καταφέρει να δημιουργήσει την εικόνα μιας περιφερειακής δύναμης που έχει τα περιθώρια να συνομιλεί με τη Ρωσία του Πούτιν, αλλά συγχρόνως να είναι και μέλος του ΝΑΤΟ – και να τολμά να βάζει βέτο στη διεύρυνση της Συμμαχίας.

Η συντριπτική πλειονότητα των Τούρκων (ποσοστό άνω του 65%) διάκειται φιλικά προς τη Ρωσία, ενώ είναι κάτω από το 20% το ποσοστό εκείνων που υποστηρίζουν τις ΗΠΑ.

Η υπόσχεση του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για εξομάλυνση των σχέσεων με το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. λειτούργησε τελικά υπέρ του στρατοπέδου του Ερντογάν.

Οι δύο Τουρκίες

«Στις παράκτιες περιοχές και τις μεγάλες πόλεις στα δυτικά, τις οποίες κέρδισε το (κεμαλικό) CHP, υπάρχει περισσότερος πλούτος σε σύγκριση με τις περιοχές στη Μαύρη Θάλασσα και στην κεντρική Ανατολία.

Παραδοσιακά τα παράλια υποστηρίζουν το CHP. Εκεί υπάρχει ένα οικονομικά ενεργό σώμα ψηφοφόρων, λόγω του τουρισμού, των υπηρεσιών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που σίγουρα στράφηκε στον Κιλιτσντάρογλου με την ελπίδα της ανασυγκρότησης της οικονομίας» έγραψε η γαλλική «Le Monde» προσπαθώντας να εξηγήσει τον εκλογικό χάρτη.

Από τη μία τα παράλια που τάχθηκαν υπέρ του Κιλιτσντάρογλου κι από την άλλη η Ανατολία και η Μαύρη Θάλασσα που παρέμειναν προπύργια του Ερντογάν και του έδωσαν τη νίκη.

Στην κεντρική Ανατολία επικρατεί η παραδοσιακή τουρκική κοινωνία, που στηρίζεται στο πελατειακό πολιτικό σύστημα του Ερντογάν, με εκατομμύρια νοικοκυριά να ζουν χάρη στα κρατικά επιδόματα. Αν έχανε ο Ερντογάν, υπήρχε κίνδυνος να χαθούν αυτά τα επιδόματα. Κι έτσι η Ανατολία υπερψήφισε αυτόν που ήξερε εδώ και δύο δεκαετίες.

Ο ρόλος της θρησκείας

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που καθόρισε το εκλογικό αποτέλεσμα είναι η θρησκεία και πιο συγκεκριμένα το σουνιτικό Ισλάμ, που εκφράζει ο Ερντογάν πολώνοντας την κοινωνία εναντίον των Κούρδων και των αλεβιτών.

Ο Ερντογάν έχει εργαλειοποιήσει το Diyanet – το Διευθυντήριο Θρησκευτικών Υποθέσεων – με τους χιλιάδες ιμάμηδες και αξιωματούχους, οι οποίοι ασκούν πολύ μεγάλη επιρροή.

Στα χωριά της Ανατολίας δεν χρειάζεται το κόμμα του Ερντογάν να έχει δικά του γραφεία – του αρκούν οι ιμάμηδες και τα τεμένη.

Παρά την καταστροφική οικονομική και νομισματική πολιτική του, ο Ερντογάν δεν κατέρρευσε. Ούτε καν στις επαρχίες που επλήγησαν από τον Εγκέλαδο, όπου έγιναν εμφανείς οι αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού και το εύρος της διαφθοράς, επειδή οι συντηρητικοί σουνίτες ψηφοφόροι έδειξαν να μην εμπιστεύονται τον αλεβίτη Κιλιτσντάρογλου για Πρόεδρό τους.

Ο Κιλιτσντάρογλου, δηλώνοντας την πίστη του στον αλεβιτισμό, την ετερόδοξη και εκσυγχρονιστική εκδοχή του Ισλάμ, έσπασε ένα ταμπού. Αλλά οι αλεβίτες θεωρούνται κόκκινο πανί για τους συντηρητικούς σουνίτες και η τουρκική κοινωνία δεν είναι ώριμη για τέτοια ανοίγματα.

Το τέλος της κεμαλικής κληρονομιάς

Ο Κιλιτσντάρογλου, παρά τις εμφανίσεις του με κρεμμύδια και πατάτες, εξακολουθεί να ενσαρκώνει τον ελιτισμό της κεμαλικής κληρονομιάς, που αποτελεί πλέον βαρίδι για το CHP. Η Τουρκία μπαίνει στον δεύτερο αιώνα της ύπαρξής της έχοντας πάρει αποστάσεις από τον ιδρυτή της.

Οι φτωχές μάζες της Ανατολίας δεν πείθονται από το «ανήκομεν εις την Δύσιν» του Κεμάλ (και του Ατατούρκ και του Κιλιτσντάρογλου).

Προτιμούν να είναι οι κυρίαρχοι στον τουρκικό κόσμο, όπως τον έχει χαράξει στον χάρτη ο Ερντογάν, ο οποίος πολύ έξυπνα καλλιέργησε τον αντιαμερικανισμό και τον αντιευρωπαϊσμό στην προσπάθεια να συσπειρώσει τους εθνικιστές και ισλαμιστές ψηφοφόρους.

Το εντυπωσιακά υψηλό ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές θεωρήθηκε στη Δύση ένδειξη των δημοκρατικών αντανακλαστικών της κοινωνίας.

Μήπως όμως αυτή η ανάγνωση δείχνει ακριβώς το αντίθετο; Μήπως τελικά η μαζική συμμετοχή είναι απόδειξη της τυφλής υπακοής των μαζών στις επιταγές μίας αυστηρά δομημένης πατριαρχικής – θρησκευτικής κοινωνίας;

Ακόμα και οι σεισμοπαθείς στις νότιες επαρχίες βγήκαν από τις σκηνές για να ψηφίσουν μαζικά τον Ερντογάν, καθώς πείστηκαν από την υπόσχεση που τους έδωσε για ταχεία ανοικοδόμηση των περιοχών που ισοπεδώθηκαν από τον Εγκέλαδο.

Το Καραμάνμαρας, το Αντίγιαμαν, το Γκαζίαντεπ και η Ούρφα ψήφισαν με μεγάλη διαφορά υπέρ του ΑΚΡ, δείχνοντας εμπιστοσύνη στον Ερντογάν και τις υποσχέσεις για την εξασφάλιση νέων κατοικιών στους σεισμοπαθείς.

Κι επιτέλους, κάτι που πρέπει να αντιληφθούν οι αναλυτές στη Δύση είναι ότι στην Τουρκία δεν ψηφίζουν ούτε οι Αμερικανοί ούτε οι Ευρωπαίοι ούτε οι αγορές ούτε οι δημοσκόποι…

Διαβάστε επίσης

Κουτσούμπας: Ρεαλιστικός στόχος η σημαντική ενίσχυση του ΚΚΕ

ΣΥΡΙΖΑ: Μάχη για την προσέλκυση στην κάλπη αναποφάσιστων και νέων

Εκλογές 2023: Αλλαγές στο παρά πέντε