Πάνω από μια εικοσαετία, η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει μετατοπίσει την εστίαση της από την αλλαγή των γυναικών και των επιμέρους ατόμων στην αλλαγή των θεσμών και των οργανισμών και την άρση των συστημικών εμποδίων.

Η αναγνώριση και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας αποτελεί έναν από τους στρατηγικούς της στόχους. Στο δημόσιο λόγο στην Ελλάδα συχνά αναφερόμαστε στα θύματα έμφυλης βίας και τα προτρέπουμε να μιλήσουν. Έχουμε αναρωτηθεί αν έχουμε δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για να το κάνουν;

Με έκπληξη παρακολούθησα πρόσφατα ένα βίντεο της Γενικής Γραμματείας Ισότητας που δήλωνε πως “είμαστε δίπλα στα θύματα” και αναφερόταν στους διαθέσιμους πόρους μεταξύ των οποίων και στο panic button, που δυστυχώς είδαμε πως δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό μέτρο, ως μεμονωμένο μέτρο, λαμβάνοντας υπόψη τις βιωμένες εμπειρίες των ατόμων που έρχονται αντιμέτωπες με την έμφυλη βία και τις διαφορετικές μορφές της.

Ας πάμε όμως στο ζήτημα της έμφυλης βίας στον εργασιακό χώρο παραθέτοντας μερικά στοιχεία από την ίσως μεγαλύτερη ευρωπαϊκή έρευνα που διενεργήθηκε σε πανεπιστήμια και ερευνητικούς οργανισμούς στην Ευρώπη.

Σχεδόν 2 στους 3 που συμμετείχαν στην έρευνα, δηλαδή το 62%, ανέφεραν ότι βίωσαν τουλάχιστον μία μορφή έμφυλης βίας στο πλαίσιο της εργασίας ή των σπουδών τους. Το 57% αναφέρει ότι έχει βιώσει τουλάχιστον ένα περιστατικό ψυχολογικής βίας. Σχεδόν 1 στους 3 αναφέρει ότι έχει βιώσει τουλάχιστον ένα περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης. Και, τέλος, το 3% αναφέρει ότι έχει βιώσει τουλάχιστον ένα περιστατικό σεξουαλικής βίας.

Μόνο το 12,5% ανέφερε επίσημα κάποιο περιστατικό έμφυλης βίας και διαπιστώσαμε ότι οι φοιτητές και φοιτήτριες είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες (7%) να το αναφέρουν σε σχέση με το προσωπικό (23%).

Οι κυριότεροι λόγοι που αναφέρθηκαν για τη μη υποβολή αναφοράς περιλαμβάνουν: Τα άτομα δεν ήταν σίγουρα αν η συμπεριφορά ήταν αρκετά σοβαρή για να την αναφέρουν. Δεν αναγνώριζαν τη συμπεριφορά ως βία εκείνη τη στιγμή. Δεν πίστευαν ότι θα συνέβαινε κάτι αν το ανέφεραν ή δεν ήξεραν σε ποιον να το πουν και που να απευθυνθούν.

Για να φέρουμε το θέμα πιο κοντά στην πραγματικότητα, ας φανταστούμε την καθημερινότητα μιας νέας εργαζόμενης. Παρά τη βία που βιώνει στον εργασιακό χώρο, ο φόβος και η αβεβαιότητα την κρατούν σιωπηλή. Αντιμετωπίζει το δίλημμα: να μιλήσει και να αντιμετωπίσει τις πιθανές συνέπειες ή να συνεχίσει να υποφέρει στη σιωπή; Πολλά άτομα οδηγούνται ακόμη και σε παραίτηση. Σε έναν χώρο όπου η κουλτούρα αποσιώπησης επικρατεί, τα θύματα έμφυλης βίας συχνά νιώθουν απομονωμένα και ανασφαλή. Η έλλειψη σαφών διαδικασιών και ενός υποστηρικτικού δικτύου καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την αποκάλυψη και την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών.

Η αναγνώριση και η συστηματική αντιμετώπιση της έμφυλης βίας στον εργασιακό χώρο μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη. Πρώτον, αυξάνει την αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης των εργαζομένων. Δεύτερον, βελτιώνει το ηθικό και την παραγωγικότητα, δημιουργώντας ένα πιο υγιές και αποδοτικό εργασιακό περιβάλλον και τέλος παρά τα όσα φοβούνται συχνά σχετικά με τη φήμη τους οι οργανισμοί, η αποτελεσματική αντιμετώπιση οδηγεί στην ενίσχυση της θετικής εικόνας του οργανισμού.

Υπάρχει ένα μεγάλο κενό και ανάγκη για θεσμοθέτηση των παραπάνω ζητημάτων: πρώτα χρειάζεται η αναγνώριση της κατάστασης και λήψη και ανάλυση δεδομένων. Έπειτα η θεσμοθέτηση ξεκάθαρων πολιτικών και μηχανισμών προστασίας και αντιμετώπισης και με βεβαιότητα η συζήτηση και η εκπαίδευση για την αλλαγή της κουλτούρας των οργανισμών.

Μόνο μερικές σκέψεις σε μια λίστα με ποικίλες προτάσεις και καλές πρακτικές.

(Για την ταυτότητα και τα αποτελέσματα της έρευνας, μπορείτε να διαβάσετε την αναλυτική αναφορά: Lipinsky, A., Schredl, C., Baumann, H., Humbert, A., Tanwar, J. (2022). Gender-based violence and its consequences in European Academia, Summary results from the UniSAFE survey. Report, November 2022. UniSAFE project no.101006261.)

Βάσια Μαδέση,
Σύμβουλος Ισότητας και Συμπερίληψης
Αναπληρώτρια Γραμματέας του τομέα Ισότητας ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και Συντονίστρια του Φεμινιστικού Δικτύου των Νέων Ευρωπαίων Σοσιαλιστών

Διαβάστε επίσης:

Να πάψει το απυρόβλητο για τις διοικήσεις οργανισμών που προξενούν ζημία στο Δημόσιο

Ακροδεξιά σύννεφα στην Ευρώπη

Μία πανοραμική της βίας