Σε αναβρασμό βρίσκεται η κυβέρνηση μετά τις καταγγελίες από τα βρετανικά ΜΜΕ ένα χρόνο μετά το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο, καθώς επανέρχονται στο θέμα των pushbacks στο Αιγαίο, κάνοντας λόγο για «εγκληματικές ενέργειες» από το Λιμενικό. Η κυβέρνηση είναι βαρύτατα εκτεθειμένη, αν και αρνείται κατηγορηματικά ότι πραγματοποιούνται παράνομες επαναπροωθήσεις, ενώ οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν ότι ενεργούν με επαγγελματισμό και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα

Το BBC επικαλείται μαρτυρίες μεταναστών και ακτιβιστών, ενώ αναφέρει πως έχει και στην κατοχή του πλάνα από τέτοια περιστατικά και τα τα οποία κατηγορεί το ελληνικό λιμενικό πως «έχει προκαλέσει το θάνατο δεκάδων μεταναστών στη Μεσόγειο σε μια περίοδο τριών ετών».

Συγκεκριμένα, το ρεπορτάζ, στο οποίο αναφέρεται και η Daily Mail, υποστηρίζει πως σε μία περίοδο τριών ετών, 43 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους εξαιτίας των χειρισμών του Λιμενικού, ενώ ένας εκ των μαρτύρων κατήγγειλε πως σε 9 περιπτώσεις, τους έριξαν στη θάλασσα με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους.

Μέσα στο άρθρο φιλοξενούνται και δηλώσεις του Δημήτρη Μπαλτάκου, γιου του Τάκη Μπαλτάκου.

Το BBC αναφέρει πως έδειξε σε πρώην ανώτερο αξιωματικό του Λιμενικού περιστατικό με 12 μετανάστες να φορτώνονται σε σκάφος του ελληνικού λιμενικού και στη συνέχεια να εγκαταλείπονται σε λέμβο. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, αρνήθηκε να τοποθετηθεί για το τι έδειχναν τα πλάνα – έχοντας ήδη αρνηθεί, ότι η ελληνική ακτοφυλακή έχει εντολές να κάνει οτιδήποτε παράνομο.

Ωστόσο, σε ένα διάλειμμα, καταγράφηκε να λέει σε κάποιον εκτός πλάνου στα ελληνικά: «προφανώς παράνομο» και «διεθνές έγκλημα». «Δεν τους έχω πει πολλά, ε; Για πες. Ξεκάθαρο είναι αυτό εντάξει. Τι να πω όμως σε αυτούς; Απ΄έξω βλέποντας το είναι ξεκάθαρο τι γίνεται. Δεν είναι; Δεν θέλει πυρηνική φυσική. Δεν ξέρω γιατί το κάνανε και μέρα μεσημέρι κιόλας (σ.σ. αναφέρεται σε πλάνο που του έδειξε το BBC με την ελληνική ακτοφυλακή να μεταφέρει μετανάστες). Είναι ξεκάθαρο παράνομο προφανώς. Προφανώς είναι παράνομο. Είναι διεθνές έγκλημα. Διεθνές αδίκημα» φαίνεται να λέει χαρακτηριστικά.

«Η ελληνική κυβέρνηση κατηγορείται εδώ και καιρό για παράνομα push backs πίσω στην Τουρκία, από όπου έχουν περάσει, κάτι που είναι παράνομο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που το BBC έχει υπολογίσει τον αριθμό των περιστατικών όπου οι θάνατοι προκλήθηκαν ως αποτέλεσμα των ενεργειών του ελληνικού λιμενικού. Τα 15 περιστατικά που αναλύσαμε από τον Μάιο του 2020 έως το 2023 είχαν ως αποτέλεσμα 43 θανάτους», αναφέρει το ρεπορτάζ του δικτύου, επικαλούμενο ωστόσο μαρτυρίες, τοπικά ΜΜΕ, ΜΚΟ και στοιχεία του τουρκικού λιμενικού.

«Η επαλήθευση τέτοιων μαρτυριών είναι εξαιρετικά δύσκολη καθώς οι μάρτυρες συχνά εξαφανίζονται ή φοβούνται να μιλήσουν. Αλλά σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις μπορέσαμε να τις επιβεβαιώσουμε μιλώντας με αυτόπτες μάρτυρες. Σε πέντε από τα περιστατικά, οι μετανάστες είπαν ότι ρίχτηκαν απευθείας στη θάλασσα από τις ελληνικές αρχές. Σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις εξήγησαν πώς είχαν αποβιβαστεί σε ελληνικά νησιά, αλλά κυνηγήθηκαν. Σε πολλά άλλα περιστατικά, οι μετανάστες είπαν ότι είχαν τοποθετηθεί σε φουσκωτές βάρκες χωρίς μηχανές, οι οποίες στη συνέχεια ξεφούσκωσαν ή φαινόταν να έχουν τρυπηθεί».

Ανατριχιαστική καταγγελία για Αφρικανό νεκρό μετανάστη

Στο ρεπορτάζ αναφέρουν περιστατικό του 2021, όταν μετανάστης από το Καμερούν καταγγέλει πως ξυλοκοπήθηκε.

«Είχαμε μόλις αγκυροβολήσει και η αστυνομία ήρθε από πίσω. Υπήρχαν δύο αστυνομικοί ντυμένοι στα μαύρα και άλλοι τρεις με πολιτικά ρούχα. Ήταν καλυμμένοι, μπορούσες να δεις μόνο τα μάτια τους» είπε ο μάρτυρας, με το BBC να περιγράφει:

«Ξεκίνησαν με τον άλλο Καμερουνέζο. Τον έριξαν στο νερό. Ο άνδρας από την Ακτή Ελεφαντοστού είπε: “Σώστε με, δεν θέλω να πεθάνω… Και τελικά μόνο το χέρι του ήταν πάνω από το νερό, και το σώμα του ήταν κάτω. Σιγά-σιγά το χέρι του γλίστρησε κάτω και το νερό τον τύλιξε”. Ο συνεντευξιαζόμενος λέει ότι οι απαγωγείς του τον χτύπησαν. “Γροθιές έπεφταν βροχή στο κεφάλι μου. Ήταν σαν να γρονθοκοπούσαν ένα ζώο” ανέφερε ο άλλος μετανάστης. Και μετά λέει ότι τον έσπρωξαν, επίσης, στο νερό – χωρίς σωσίβιο. Αυτός κολύμβησε, αλλά οι άλλοι δύο που ήταν μαζί του, ανασύρθηκαν νεκροί στις τουρκικές ακτές και οι δικηγόροι του επιζώντος έχουν κινηθεί νομικά για διπλή δολοφονία»

Στο εκτενές ρεπορτάζ δε λείπει και η υπόθεση της Πύλου όπου αναφέρει ότι περίπου 600 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους.

Ένας άλλος άνδρας, από τη Σομαλία, είπε στο BBC πώς τον Μάρτιο του 2021 είχε συλληφθεί από τον ελληνικό στρατό κατά την άφιξή του στο νησί της Χίου, ο οποίος στη συνέχεια τον παρέδωσε στο λιμενικό. Είπε ότι του είχαν δέσει τα χέρια του πίσω από την πλάτη του, πριν τον ρίξουν στο νερό.

Στο περιστατικό με τις περισσότερες απώλειες ανθρωπίνων ζωών – τον Σεπτέμβριο του 2022 – ένα σκάφος που μετέφερε 85 μετανάστες αντιμετώπισε προβλήματα κοντά στη Ρόδο όταν χάλασε ο κινητήρας του. Ο Mohamed, από τη Συρία, μας είπε ότι τηλεφώνησαν στο ελληνικό λιμενικό για βοήθεια – και εκείνοι τους φόρτωσαν σε μια βάρκα, τους επέστρεψαν στα τουρκικά χωρικά ύδατα και τους έβαλαν σε φουσκωτές λέμβους.

Ο Mohamed λέει ότι στη λέμβο που δόθηκε στον ίδιο και την οικογένειά του δεν είχε κλείσει σωστά η βαλβίδα της. «Αμέσως αρχίσαμε να βυθιζόμαστε, μας είδαν… Μας άκουσαν όλους να ουρλιάζουμε και όμως μας άφησαν».

«Το πρώτο παιδί που πέθανε ήταν ο γιος του ξαδέλφου μου… Μετά από αυτό ήταν ένα προς ένα. Άλλο παιδί, άλλο παιδί, μετά εξαφανίστηκε ο ίδιος ο ξάδερφός μου. Μέχρι το πρωί επτά ή οκτώ παιδιά είχαν πεθάνει. «Τα παιδιά μου δεν πέθαναν μέχρι το πρωί… λίγο πριν φτάσει η τουρκική ακτοφυλακή».

Σύμφωνα με το BBC, η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει σε όλους τους μετανάστες που ζητούν άσυλο να καταγράψουν την αίτησή τους σε αρκετά από τα νησιά σε ειδικά κέντρα καταγραφής και προσθέτει ότι οι συνεντευξιαζόμενοι – με τους οποίους επικοινώνησαν με τη βοήθεια του οργανισμού υποστήριξης μεταναστών Consolidated Rescue Group – είπαν ότι συνελήφθησαν πριν μπορέσουν να φτάσουν σε αυτά τα κέντρα.

Όπως αναφέρεται, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ισχυρίζονται ότι χιλιάδες άνθρωποι που ζητούν άσυλο στην Ευρώπη έχουν αναγκαστεί παράνομα να επιστρέψουν από την Ελλάδα στην Τουρκία και έχουν στερηθεί το δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Ο Αυστριακός ακτιβιστής Fayad Mulla είπε ότι ανακάλυψε ο ίδιος πόσο μυστικές φαίνεται να είναι τέτοιες επιχειρήσεις τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, στο ελληνικό νησί της Λέσβου.

Αρνούνται τις κατηγορίες οι ελληνικές Αρχές

«Η Ελλάδα είναι ένα συντεταγμένο κράτος, κάθε καταγγελία ελέγχεται και υπάρχουν σε όλες τις περιπτώσεις πορίσματα», ανέφερε ο Παύλος Μαρινάκης κληθείς να σχολιάσει το δημοσίευμα του BBC σύμφωνα με το οποίο το λιμενικό ευθύνεται για τον θάνατο 43 μεταναστών στη Μεσόγειο τα τελευταία τρία χρόνια.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος απαντώντας σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου ότι “το Λιμενικό Σώμα ευθύνεται φέτος για 40 θανάτους παράτυπων μεταναστών, προσφύγων κλπ.”, τόνισε:

“Καταρχάς, κάθε υπόθεση που ανακύπτει, κάθε καταγγελία, όπως έχει υποχρέωση η καθ΄ ύλην αρμόδια Αρχή, είτε είναι η Αρχή Διαφάνειας είτε η Ειδική Επιτροπή του Υπουργείου Μετανάστευσης, ερευνάται, βέβαια και σε επίπεδο Δικαιοσύνης. Τα όσα αναφέρονται δεν αποδεικνύονται. Και, μάλιστα, αξίζει να επισημάνουμε ότι τον τελευταίο χρόνο, χάριν στην καλή συνεργασία μεταξύ και των ελληνικών και των τουρκικών Αρχών, έχει εξαρθρωθεί σημαντικός αριθμός από διακινητές, ώστε να καταπολεμάται στη ρίζα της η παράνομη μετανάστευση. Το ελληνικό Λιμενικό έχει δείξει την εντελώς αντίθετη εικόνα, ως έχει καθήκον. Και πολλές φορές, οι γυναίκες και οι άνδρες του Λιμενικού Σώματος ξεπερνούν και τα όρια του καθήκοντος, και των αρμοδιοτήτων τους και τις υποχρεώσεις τους. Σώζουν καθημερινά δεκάδες ανθρώπινες ζωές. Υπάρχουν και μέρες που είναι πάνω από δεκάδες. Δύσκολες μέρες. Και αυτό θα συνεχίσουν να κάνουν, αυτό που αντιλαμβάνονται και οι ίδιοι. Και, μάλιστα, είναι λάθος να τους στοχοποιούμε. Από εκεί και πέρα, εμείς παρακολουθούμε κάθε δημοσίευμα, κάθε έρευνα, αλλά επαναλαμβάνω: τα όσα αναφέρονται, δεν αποδεικνύονται σε καμία περίπτωση“.

Σε επισήμανση δημοσιογράφου ότι “στο δημοσίευμα, το οποίο αναφέρεται σε μαρτυρίες, λένε ότι έχουν επιβεβαιώσει κάποιους από αυτούς τους θανάτους, λένε ότι έχουν στο μικρόφωνο σχεδόν ομολογία ενός λιμενικού. Είναι πολύ σοβαρές αυτές οι καταγγελίες και είναι από το BBC, δεν είναι κάποιο περιθωριακό Μέσο” ο κ. Μαρινάκης σημείωσε:

“Αν δεν κάνω κάποιο φοβερό λάθος, αν και αυτό αφορά ένα φυσικό πρόσωπο, υπάρχει και προσφυγή από κάποια από τα πρόσωπα που αναφέρονται κατά αυτών των φερόμενων ως ομολογιών. Και επαναλαμβάνω αυτό που είπα στην προηγούμενή μου απάντηση ότι κάθε καταγγελία, είτε είναι μέσω ενός δημοσιεύματος, είτε είναι από κάποιον πολίτη, είτε από οποιονδήποτε -εν πάση περιπτώσει- καταγγέλλει κάτι, ερευνάται εξονυχιστικά. Δεν σημαίνει από πριν ότι μια καταγγελία αρχειοθετείται. Η Ελλάδα είναι ένα συντεταγμένο κράτος, που έχει θεσμούς, έχει Δικαιοσύνη και δεν απορρίπτει μία καταγγελία, ειδικά όταν αφορά ένα τόσο σοβαρό θέμα. Αλλά η ίδια η πραγματικότητα διαψεύδει, έχει διαψεύσει διαχρονικά για πάρα πολλά χρόνια αυτούς τους ισχυρισμούς. Και, μάλιστα, πάρα πολλές φορές στο παρελθόν έχουμε δει ανθρώπους μέσα από τη χώρα, δηλαδή Έλληνες, να είναι επισπεύδοντες της απόπειρας συκοφάντησης της χώρας. Εδώ μιλάμε, ενδεχομένως, για κάτι διαφορετικό. Όμως, σας το ξαναλέω ότι οι ενδείξεις που έχουμε είναι ότι αυτά τα οποία αναφέρονται, δεν αποδεικνύονται. Ελέγχονται, όμως, ελέγχεται κάθε καταγγελία και στο τέλος βγαίνουν τα ανάλογα πορίσματα“.

Κυβερνητικές πηγές πρόσθεταν τα εξής: «Τα Στελέχη του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής, ως υπεύθυνα για τη φύλαξη των θαλασσίων συνόρων της Ελλάδος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιχειρούν ολόκληρο το εικοσιτετράωρο με αποτελεσματικότητα, υψηλό αίσθημα ευθύνης, επαγγελματισμό αλλά και απόλυτο σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και τα ανθρώπινα δικαιώματα, σύμφωνα με το διεθνές και το ενωσιακό δίκαιο.

Οι ενέργειές τους στο θαλάσσιο πεδίο είναι σύμφωνες με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, ιδίως με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS), τη Διεθνή Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS Convention) και τη Διεθνή Σύμβαση για την Έρευνα και Διάσωση στη Θάλασσα (SAR Convention).

Καθ’ όλη τη διάρκεια της προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης, εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες έχουν διασωθεί από το Λιμενικό Σώμα Ελληνική Ακτοφυλακή (Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.). Συγκεκριμένα, από το έτος 2015 έως το έτος 2024 έχουν διασωθεί από το Λιμενικό Σώμα -Ελληνική Ακτοφυλακή 251.543 υπήκοοι τρίτων χωρών που βρέθηκαν σε κίνδυνο στο θαλάσσιο πεδίο, σε σύνολο 6.185 περιστατικών. Η άψογη εκτέλεση αυτής της ευγενούς αποστολής έχει αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα.

Όσον αφορά ισχυρισμούς για παράνομες πράξεις (που περιλαμβάνουν φερόμενες επαναπροωθήσεις, βίαιη συμπεριφορά ή/και οδηγίες προς αυτή την κατεύθυνση), πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι επιχειρησιακές πρακτικές του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. συμμορφώνονται πλήρως με το ισχύον διεθνές και εθνικό νομικό πλαίσιο καθώς και με το ύψιστο ηθικό καθήκον της διάσωσης της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Ως εκ τούτου, το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. απορρίπτει κατηγορηματικά τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες οποιασδήποτε μορφής.

Σε περίπτωση φερόμενων αποκλίσεων από την ενδεδειγμένη συμπεριφορά, ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί εσωτερικής έρευνας και πειθαρχικού ελέγχου, ανεξάρτητα ή παράλληλα με τις δικαστικές διαδικασίες ή έρευνες που διεξάγονται από άλλες αρμόδιες Αρχές. Το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. συνεργάζεται πλήρως με τις Αρχές αυτές, παρέχοντας όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και πληροφορίες. Σε κάθε περίπτωση, όλες οι ληφθείσες καταγγελίες έχουν αξιολογηθεί ως προς την επάρκεια των στοιχείων τους, αναφορικά με την εκτίμηση για περαιτέρω εσωτερική διερεύνηση ή μη της υπόθεσης.

Αναφορές, δηλώσεις ή «μαρτυρίες» που έχουν ληφθεί εκτός του πλαισίου των ανωτέρω θεσμικών διαδικασιών, στερούνται της αναγκαίας αμεροληψίας και των εγγυήσεων των επίσημων διαδικασιών.

Επιπρόσθετα θα πρέπει να τονιστεί ότι, η εξομοίωση του αποτελεσματικού συνοριακού ελέγχου με «pushbacks», αποτελεί ένα αφήγημα που τροφοδοτεί τα εγκληματικά δίκτυα που εκμεταλλεύονται τους μετανάστες, με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Τα δίκτυα αυτά εφαρμόζουν εγκληματικές πρακτικές, επιβιβάζοντας τους μετανάστες σε υπερφορτωμένα και μη αξιόπλοα πλοία, στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς σωσίβια, κατά τις νυχτερινές ώρες και κάτω από άσχημες καιρικές συνθήκες, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους από την πρώτη κιόλας στιγμή της επιβίβασης και καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους προς την Ευρώπη. Από αυτή την άποψη, η δημοσιογραφική ανάδειξη και καταδίκη τέτοιων εγκληματικών πρακτικών μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση στις χώρες προέλευσης καθώς και των μεταναστών σχετικά με τους κινδύνους αυτών των ταξιδιών, που μπορεί να οδηγήσουν σε τραγικά περιστατικά».

Διαβάστε επίσης:

Νέα Αριστερά: Επίθεση στην κυβέρνηση για το ψαλίδισμα στο επίδομα εργαζομένων στον τουρισμό

ΠΑΣΟΚ: Ολοκληρώνεται το παζλ των υποψηφίων – Ανδρουλάκης απέναντι σε Δούκα, Γερουλάνο, Χριστοδουλάκη

ΣΥΡΙΖΑ για Τέμπη: Η «βρώμικη δουλειά» ανταμείβεται από την κυβέρνηση Μητσοτάκη