Απαιτείται χρόνος και σημαντικά γεγονότα προκειμένου η διεθνής κοινότητα να αντιληφθεί το εύρος της σημασίας της Θρησκευτικής Διπλωματίας, αλλά και τη στενή επαφή και αλληλεξάρτηση της Θρησκευτικής με την Κλασική Διπλωματία.

Στην κηδεία του Πάπα αναδείχθηκε το έργο των θρησκευτικών ηγετών στα θέματα της καθημερινότητας των πολιτών και στη διεθνή τους αντανάκλαση. Οι αποφάσεις των προκαθημένων των Χριστιανικών Εκκλησιών αφορούν με την ίδια φροντίδα τις κοινωνικές μειονότητες, τη διαφορετικότητα, τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, προτρέποντας τους ηγέτες των χωρών να αναστείλουν τη βία χωρίς να περιορίσουν τις αναζητήσεις για ανάπτυξη των χωρών τους και ευημερία των πολιτών σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης.

Το αιώνιο μήνυμα της καταλαγής δεν αφομοιώνεται από τις πολιτικές παρατάξεις. Αρκεί όμως η επιβεβαίωση που προκύπτει από τα γεγονότα. Για το προσφυγικό ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο Πάπας και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος συμπροσευχήθηκαν τη στιγμή αποκορύφωσης της δοκιμασίας των προσφύγων, αλλά και των χωρών υποδοχής.

Οι ηγεσίες των κρατών ακόμη μετράνε τα «κουκιά» για να σκεφθούν πώς θα αντιμετωπισθεί ένα τόσο σοβαρό θέμα που αφορά σε πρόσφυγες εξ αιτίας ενόπλων συγκρούσεων, σε βιαίως εκτοπισμένους, σε μετανάστες που υφίστανται τις συνέπειες του «Διαλόγου Βορρά – Νότου» που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε.

Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας αποτελεί μία χειροπιαστή απόδειξη διεθνούς συμφωνίας για την κοινή κληρονομιά της Ανθρωπότητας που καταστρατηγείται από αναθεωρητές, αυταρχικούς ηγέτες που δεν κυρώσανε και βιάζουνε κάθε όρο και το σύνολο των άρθρων του Δικαίου της Θάλασσας.

Το νερό που περιβάλλει τις ηπείρους, τα ποτάμια, οι λίμνες και πολύ περισσότερο το νερό της ανθρώπινης σύστασης αποτελεί στοιχείο που ενδιαφέρει και τις τρεις Αβραμικές Θρησκείες.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης από την πρώτη εποχή της Πατριαρχίας του ασχολήθηκε σοβαρά με το περιβάλλον, με τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Το σημαντικό θέμα εξήραν οι ηγέτες του κόσμου και μετά συνέχισαν την έντονη πολιτική αντιπαράθεση που οδηγεί σε ακρότητες και τρομοκρατία. Και… ήταν η κηδεία του Πάπα που έφερε όλο τον κόσμο στο Βατικανό για να θυμηθούν όλοι τη δύναμη του κοινού έργου του «Πράσινου Πατριάρχη» και του «Πάπα των Φτωχών». Δημιουργήθηκε μέσα από το πρωτόκολλο των Θρησκειών ο χώρος για να συνομιλήσουν οι Πρόεδροι Τραμπ και Ζελένσκι, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος να συναντηθεί ακόμη μία φορά με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, οι ηγέτες των Χωρών της Ε.Ε. να συνομιλήσουν μεταξύ τους αλλά και κάποιοι από αυτούς με τον Πρόεδρο Τραμπ και τον Πρόεδρο Ζελένσκι όταν βρέθηκαν στον ίδιο μικρό κοινωνικό/πολιτικό κύκλο.

Τόσο σημαντική θεωρήθηκε από τη διεθνή κοινότητα κάθε στιγμή στο Βατικανό, που ΜΜΕ απασχόλησαν ειδικούς στην ανάγνωση των χειλιών για να αποκρυπτογραφήσουν, ματαίως, τις διεθνείς τάσεις. Η διπλωματία των θρησκειών δημιούργησε τη στιγμή. Εξαρτάται από τους πολιτικούς ηγέτες πώς θα αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που δημιουργούνται από τις δυνάμεις της κοινωνίας των πολιτών και όλους όσους διαμορφώνουν τη δημόσια διπλωματία.

Η διεύθυνση Εκκλησιών στο ΥΠΕΞ

Στην ωρίμανση των συνθηκών συμμετέχει και η ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών, που λόγω φόρτου εργασίας συνεχίζει να αξιολογεί τη Διεύθυνση Εκκλησιών ως μία τρίτης τάξης πραγματικότητα στο υπουργείο Εξωτερικών ακόμη και μετά τη συνάντηση του Πρωθυπουργού της χώρας με τον Πατριάρχη Αντιοχείας στη Βηρυτό και τη βεβαιωμένη απόφαση να στηριχθούν οι Χριστιανοί της περιοχής και οι Χριστιανοί της Συρίας.

Ακολούθησε η συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών με τους Χριστιανούς της Συρίας αλλά και εκπροσώπους της κυβέρνησης Αλ Σάαρα και βέβαια το πρόσφατο ταξίδι Γεραπετρίτη στην Κωνσταντινούπολη, γεγονός το οποίο αναδεικνύει όχι μόνο τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης να συνεχίσει να ασχολείται με τη στήριξη των Χριστιανών στην Ανατολή, αλλά και τη σημαντική στήριξη του έργου, που επανεκκίνησε με την επικοινωνία του Πατριαρχείου Αντιοχείας με τον Οικουμενικό Θρόνο.

Το ισχυρό μήνυμα της συνάντησης της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου με τον επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, που συνοδευόταν από την υφυπουργό του και τον γενικό πρόξενο της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη διαχέεται ταχύτατα στην Ελλάδα, αλλά και στη διασπορά, υπογραμμίζοντας τη σημασία της διπλωματίας και την ενισχυτική συμβολή της Διπλωματίας των Θρησκειών στην καταλαγή και την αλληλοκατανόηση.

Η συμπλήρωση του προσκυνηματικού ταξιδιού του κ. Γεραπετρίτη στο Φανάρι και η συνομιλία σε ένα άτυπο γεύμα με τον Τούρκο ομόλογό του δεν αφήνει αμφιβολία ότι οι πλευρές που συναντήθηκαν στην Τουρκία γνωρίζουν πολύ καλά τη σημασία των πρωτοβουλιών τους, αλλά κυρίως την ουσία τόσο σημαντικών εξελίξεων ήπιας πολιτικής.

Εμφανέστερο δεν μπορούσε να γίνει το σημείο επαφής της κλασικής διπλωματίας με τη Διπλωματία των Θρησκειών, κυρίως επειδή από τις πληροφορίες που περιέρχονται από τον Τύπο συζητήθηκε το θέμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και του Ορφανοτροφείου στην Πρίγκιπο, με προφανή τη συνάντηση με τον επιχώριο μητροπολίτη. Κάθε διαφορετική προσέγγιση αδικεί τη σημασία της αποστολής.

Στα Κατεχόμενα

Από την άλλη όχθη της στεγνής κλασικής διπλωματίας συγκρατεί την προσοχή μας η επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν στα Κατεχόμενα και οι δηλώσεις που ακολούθησαν, αμφισβητώντας τη διεθνή έννομη τάξη, το Διεθνές Δίκαιο, το Δίκαιο της Θάλασσας και το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο.

Οι απαντήσεις που δόθηκαν αξιολογούνται αναλόγως, εξαρτώμενες από την ευρύτητα της γνώσης του αναλυτή, τη διάθεσή του να αποδώσει την πραγματική διάσταση των λεχθέντων, προκειμένου να διαφωτίσει τον αναγνώστη με επιστημονική σοβαρότητα και επικοινωνιακή αξιοπρέπεια.

Η οποιαδήποτε δήλωση που ξεπερνά τα όρια της διεθνούς νομιμότητας πρέπει να προσεγγίζεται διερευνητικά, αλλά δεν μπορεί να αποτελεί το κύριο θέμα της ενημέρωσης, αν δεν περιλαμβάνει και τη διάσταση των ουσιαστικών αντιδράσεων όλων των κυβερνήσεων που ενδιαφέρονται για τις εξελίξεις στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και ολόκληρης της περιοχής ΜΕΝΑ.

Ειδικότερα για την Κυπριακή Δημοκρατία τον βηματισμό προς την επανέναρξη των συνομιλιών ορίζει ο Πρόεδρος της Κύπρου, ο οποίος αξιοποιεί τις αποφάσεις του ΟΗΕ, του Συμβουλίου Ασφαλείας, τις πρωτοβουλίες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, υπογραμμίζοντας την ευρωπαϊκή διάσταση του Κυπριακού, επειδή αποτελεί αναγκαία και αξεπέραστη συνθήκη κάθε νεότερης πρωτοβουλίας.

Η Τουρκική Δημοκρατία αντιλαμβάνεται ορθώς τη σημασία, πολιτική και διπλωματική, όσων τονίζει και προβάλλει απαρέγκλιτα ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, έστω και αν η υπόλοιπη Ε.Ε. δείχνει ελαστικότητα στην αυστηρή εφαρμογή των Αρχών που επιβάλλονται από τις Ιδρυτικές Συνθήκες, το ευρωπαϊκό κεκτημένο και το σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία, για όσους το ξεχνούν, χαρακτηρίζεται από το πολυπολιτισμικό της υφάδι, παρά τις εντάσεις που προκλήθηκαν από εγγυήτριες δυνάμεις και μετά την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Πολυδιάστατες προκλήσεις

Οι Κύπριοι στη Δημοκρατία και ανά τον κόσμο, με ισχυρό κυπριακό διαβατήριο, ορίζουν τις επιλογές που θα ακολουθήσει η εκλεγμένη ηγεσία της χώρας. Κάθε άποψη προερχόμενη από οποιονδήποτε τρίτο δεν μπορεί να παραβιάζει το σύνταγμα της χώρας, τις επιθυμίες των Κυπρίων και το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο.

Αντιλαμβανόμεθα τις δυσκολίες που προκύπτουν για όλες τις πλευρές που θεώρησαν και θεωρούν ότι οι συνομιλίες για το Κυπριακό μπορούν να διαμορφωθούν με αντιλήψεις που κυριαρχούσαν πριν από το 2004.

Η ιστορία παρέχει γνώση και μας καθιστά προσεκτικότερους, αλλά δεν μας επιτρέπει να λησμονούμε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία συμπεριφέρεται με συνέπεια και σεβασμό σε όσα έχει δεσμευθεί να πράττει διεθνώς, ενώ η Τουρκία από την άλλη πλευρά συνεχώς αποκλίνει από τις διεθνείς δεσμεύσεις και έναντι της Ε.Ε., που εξασφαλίζει τα δικαιώματα των πολιτών της, την κοινωνική συνοχή, την κινητικότητα, τον σεβασμό στη διαφορετικότητα και την καταλαγή, πολιτική και θρησκευτική.

Οι πολυδιάστατες διεθνείς προκλήσεις αναγκάζουν τις ηγεσίες των χωρών να στραφούν περισσότερο στην αντιμετώπιση του πολέμου και της τρομοκρατίας.

Η κοινωνία των πολιτών έχει ακόμη τη δυνατότητα να ασχολείται με τη δημόσια διπλωματία και να επικεντρώνεται στη σημαντική διάσταση της Διπλωματίας των Θρησκειών. Οι ανοιχτές πρωτοβουλίες διευκολύνουν στην κατανόηση των θεμάτων και αξίζει να συγκρατούν το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων, ώστε τα συμπεράσματα που προωθούνται από την κοινωνία να γίνονται καλύτερα αντιληπτά από τους πολιτικούς, που ακόμη και σήμερα έχουν κάποιες δυσκολίες να κατανοήσουν την πολιτική υπεραξία που προσφέρεται κυρίως από διεθνή Συνέδρια Θρησκευτικής Διπλωματίας.

Το 5ο Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στις 7 Μαΐου 2025, κατέληξε σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα που προωθούνται άμεσα στις κυβερνήσεις από τους διοργανωτές και τους διπλωμάτες που συμμετείχαν στις εργασίες. Δυστυχώς το υπουργείο Εξωτερικών δεν κατόρθωσε να εκπροσωπηθεί επισήμως και να παρακολουθήσει ουσιαστικά τις εργασίες ενός διεθνούς συνεδρίου, που ασχολήθηκε με τις εξελίξεις και τις προοπτικές για τους Χριστιανούς στη Συρία και την εγγύτερη περιοχή.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης:

Η σκιά του Κασμίρ – Το απευκταίο σενάριο της έναρξης του Γ΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Οι πλημμύρες έρχονται και παρέρχονται, αλλά η ξηρασία μένει

Κουτσούμπας: Από την Καισαριανή στο Βερολίνο και το Μπούχενβαλντ