Όπως αναφέρει πρόσφατη έκθεση του παγκόσμιου δικτύου ερευνητών και δημοσιογράφων «Πρόγραμμα Αναφοράς Οργανωμένου Εγκλήματος και Διαφθοράς» (OCCRP), μετά τις πρόσφατες συγκρούσεις στην Τρίπολη μεταξύ πολιτοφυλακών, η κατάσταση ασφαλείας στη Λιβύη έχει επιδεινωθεί, θέτοντας τους εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες σε υψηλό κίνδυνο.

Στα μέσα Μαΐου, αντίπαλες λιβυκές ένοπλες ομάδες και κρατικές δυνάμεις απέτυχαν να προστατεύσουν τους αμάχους κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων στην Τρίπολη, με αποτέλεσμα να σημειωθούν ανθρώπινες απώλειες αμάχων και σημαντικές ζημιές κατοικιών.

Μια άλλη έκθεση στις αρχές του 2025 κατηγόρησε κρατικούς και μη κρατικούς φορείς της Λιβύης ότι συλλαμβάνουν μετανάστες στην Τυνησία και αργότερα απαιτούν λύτρα για την απελευθέρωσή τους. Η έκθεση περιέγραφε λεπτομερώς τις συστηματικές κακοποιήσεις που υπέστησαν οι μετανάστες καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, από την αυθαίρετη σύλληψή τους στην Τυνησία έως την κράτησή τους στις φυλακές της Λιβύης. Μετανάστες, πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο σε κέντρα κράτησης έχουν αναφέρει επίσης ότι αντιμετωπίζουν βασανιστήρια και βία στα χέρια των λιβυκών δυνάμεων ασφαλείας.

Παρά τις πολλαπλές απειλές και προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκβιασμών, βασανιστηρίων, βιασμών, δουλείας, ακόμη και θανάτου, ο πληθυσμός των μεταναστών στη Λιβύη συνεχίζει να αυξάνεται καθώς περισσότεροι άνθρωποι καταφθάνουν αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες είτε με προορισμό την Ευρώπη είτε γιατί αποφάσισαν να απομακρυνθούν από περιοχές συγκρούσεων.

Σημαντική αύξηση μεταναστών στη Λιβύη

Ο αριθμός των καταγεγραμμένων μεταναστών στη Λιβύη τον Δεκέμβριο του 2024 είχε ανέλθει στους 824.131, ενώ σήμερα ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) τους υπολογίζει σε 858.604, γεγονός που σηματοδοτεί μια σημαντική αύξηση άνω του 4%, σε μόλις τέσσερεις μήνες ή 19% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. 

Πρόσφατη έκθεση του ΔΟΜ έχει καταγράψει μετανάστες από 46 διαφορετικές εθνικότητες, με τους άνδρες να αποτελούν το 78% του πληθυσμού, ενώ οι γυναίκες και οι ανήλικοι αντιπροσωπεύουν το υπόλοιπο 22%. Η συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστών (83%) προέρχεται από τέσσερις χώρες: Σουδάν (31%), Νίγηρας (22%), Αίγυπτος (20%) και Τσαντ (10%). Ειδικότερα, η σουδανική μετανάστευση έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω της συνεχιζόμενης ένοπλης σύγκρουσης στο Σουδάν, η οποία έχει αναγκάσει χιλιάδες άτομα να αναζητήσουν καταφύγιο στη Λιβύη.

Το δυτικό τμήμα της Λιβύης φιλοξενεί το 52% του συνολικού πληθυσμού των μεταναστών, κυρίως λόγω των σχετικά καλύτερων ευκαιριών εργασίας στους τομείς των κατασκευών και της μεταποίησης. Η ανατολική περιοχή φιλοξενεί το 35% στα μεγάλα παράκτια αστικά κέντρα όπως η Τρίπολη (15%), η Μισράτα (10%) και η Βεγγάζη (10%).

Η έκθεση του ΔΟΜ περιγράφει την ανθρωπιστική κατάσταση ως «κρίσιμη», καθώς πάνω από τα τρία τέταρτα των μεταναστών (76%) δεν έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, κυρίως λόγω του υψηλού κόστους και της κακής ποιότητας των υπηρεσιών. Τα παιδιά των μεταναστών αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικά εμπόδια στην εκπαίδευσή τους. Συγκεκριμένα, το 65% των παιδιών σχολικής ηλικίας δεν παρακολουθούν μαθήματα στο σχολείο, κυρίως λόγω οικονομικών δυσκολιών και γλωσσικών προβλημάτων.

Ενώ η Λιβύη χρησιμεύει ως βασική χώρα διέλευσης για όσους κατευθύνονται προς την Ευρώπη, μόνο το ένα τρίτο των μεταναστών που συμμετείχαν σε έρευνα του ΔΟΜ έφτασαν στη Λιβύη με σκοπό να εγκατασταθούν εκεί. Περίπου το 42% ανέφερε ότι δεν έχει συγκεκριμένα σχέδια, το 11% σχεδιάζει να μετακομίσει σε άλλη χώρα και το 16% δήλωσε ότι σχεδιάζει να επιστρέψει στη χώρα προέλευσής του.

Το δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2025, συνολικά 6.835 μετανάστες από τη Λιβύη διέσχισαν την κεντρική Μεσόγειο και έφτασαν στην Ιταλία και τη Μάλτα. Αυτό το ποσοστό αντιπροσωπεύει αύξηση 32% σε σύγκριση με τους 4.626 μετανάστες που πραγματοποίησαν το ίδιο ταξίδι κατά την ίδια χρονική περίοδο το 2024.

Μεταναστευτικές ροές προς την Ελλάδα

Ιδιαίτερα αυξημένες μεταναστευτικές ροές παρατηρούνται το τελευταίο χρονικό διάστημα από τη Λιβύη -κυρίως από την περιοχή του Τομπρούκ- προς την Κρήτη, αλλά και τη Ρόδο, την Κάσο και την Κάρπαθο.

Πρόσφατα, η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Σέβη Βολουδάκη, δήλωσε ότι «πριν καν τελειώσει ο μήνας Μάιος, ο αριθμός των μεταναστών που έφτασαν στην Κρήτη έχει ήδη ξεπεράσει εκείνον που κατεγράφη ολόκληρη την περσινή χρονιά».

Για παράδειγμα, το τετραήμερο 21-24 Μαΐου 2025 εντοπίσθηκαν από την Ελληνική Ακτοφυλακή συνολικά 572 παράτυποι μετανάστες στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης, προερχόμενοι από τη Λιβύη και κυρίως από το Τομπρούκ.

Στοιχεία της Ελληνικής Ακτοφυλακής για τον εντοπισμό παράτυπων μεταναστών στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης προερχόμενων από τη Λιβύη (21 Μαΐου – 24 Μαΐου 2025)
Ημερομηνία	Αριθμός Παράτυπων Μεταναστών	Περιοχή Εντοπισμού
21 Μαΐου	47	Θαλάσσια περιοχή νότια της Γαύδου
	51	Λουτρό Σφακίων
22 Μαΐου	46	Τρυπητή Γαύδου
	37	Λιμάνι Καραβέ της Γαύδου
	34	Θαλάσσια περιοχή νότια της Γαύδου
23 Μαΐου	42	Νότια παράλια της Γαύδου
	114	Θαλάσσια περιοχή νότια της Γαύδου
	51	26 ν.μ. νότια των καλών Λιμένων
	38	Θαλάσσια περιοχή νότια της Γαύδου
	40	Παράλια Αγίου Νικήτα Αστερουσίων
24 Μαΐου	72	Λιμάνι Καραβέ της Γαύδου
ΣΥΝΟΛΟ	572

Αν και κάπως αργοπορημένα, προκειμένου να εξουδετερωθεί ή τουλάχιστον να μειωθεί η ασύμμετρη απειλή της ανεξέλεγκτης παράτυπης μετανάστευσης από τη Λιβύη, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών σχεδιάζει να μεταβεί στην Τρίπολη -ίσως και μέχρι τα μέσα Ιουνίου- με μια ευρεία ατζέντα συνομιλιών, η οποία, εκτός του μεταναστευτικού ως κύριο θέμα, αναμένεται να περιλαμβάνει θέματα θαλασσίων ζωνών και εξόρυξης υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης. Το εγχείρημα αντιμετώπισης των αυξημένων μεταναστευτικών ροών από τη Λιβύη κρίνεται ως επιβεβλημένο, ωστόσο θεωρείται δύσκολο καθώς οι διμερείς σχέσεις συνεργασίας Αθήνας–Τρίπολης έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της σημαντικής επιρροής της Άγκυρας και του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου.

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

Διαβάστε επίσης:

Μετά τις Κάννες, μπλακ άουτ και στη Νίκαια από κακόβουλη ενέργεια – Οι Αρχές δεν συνδέουν τα δύο επεισόδια

Επιμένει ο Τραμπ για το Χάρβαρντ, παρά το δικαστικό «μπλόκο»: «Θέλουμε να ξέρουμε ποιοί είναι αυτοί οι ξένοι φοιτητές»

Ισραήλ: Ηχούν σειρήνες στην Ιερουσαλήμ – Εκτοξεύθηκε πύραυλος από την Υεμένη