Οι επιστήμονες αναλύουν τις μυρωδιές του διαστήματος -από τους πλησιέστερους γείτονες της Γης μέχρι πλανήτες εκατοντάδες έτη φωτός μακριά- προκειμένου να μάθουν για τη σύνθεση του Σύμπαντος.

Ο Δίας είναι «λίγο σαν βόμβα βρωμιάς», λέει στο BBC η διαστημική επιστήμονας, σχεδιάστρια αρωμάτων και διδακτορική φοιτήτρια αστροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Westminster στο Λονδίνο, Marina Barcenilla.

Όπως εξηγεί, ο μεγαλύτερος πλανήτης στο ηλιακό σύστημα, ο Δίας, έχει πολλά στρώματα νεφών και κάθε στρώμα έχει διαφορετική χημική σύνθεση. Ο… γίγαντας αερίων μπορεί αρχικά να σας δελεάσει με το γλυκό άρωμα «αμυγδαλόπαστας των δηλητηριωδών νεφών» του, λέει. Στη συνέχεια, η μυρωδιά «μόνο θα χειροτερεύει καθώς προχωράτε βαθύτερα».

«Πιθανότατα θα εύχεστε να ήσασταν νεκροί πριν φτάσετε στο σημείο να σας συνθλίψει η πίεση», λέει.

«Πιστεύουμε πως το ανώτερο στρώμα των νεφών είναι φτιαγμένο από πάγο αμμωνίας», λέει η Barcenilla, παρομοιάζοντας τη δυσοσμία με αυτή των ούρων γάτας. «Στη συνέχεια, καθώς κατεβαίνετε πιο κάτω, συναντάτε θειούχο αμμώνιο. Τότε είναι που έχετε αμμωνία και θείο μαζί – ένας συνδυασμός φτιαγμένος στην κόλαση». Οι θειούχες ενώσεις είναι διάσημες για τη δυσοσμία των σάπιων αυγών.

Συνεχίζει, λέγοντας πως «αν μπορούσατε να εξερευνήσετε ακόμη βαθύτερα, θα συναντούσατε τις χαρακτηριστικές ρίγες και τους στροβίλους του Δία. Ο Δίας έχει αυτές τις παχιές χρωματιστές ζώνες. Πιστεύουμε ότι μερικά από αυτά τα χρώματα μπορεί να δημιουργούνται από πίδακες αμμωνίας και φωσφόρου. Επίσης, πιθανώς υπάρχουν κάποια οργανικά μόρια που ονομάζονται θολίνες, σύνθετα οργανικά μόρια που σχετίζονται με τη βενζίνη. Έτσι, ο Δίας μπορεί επίσης να έχει μια νότα “λιπαρότητας” πετρελαίου με μια έκρηξη σκόρδου».

Η Barcenilla, στα πρώτα χρόνια μελέτης του Σύμπαντος, αναρωτιόταν συνεχώς «πώς θα μύριζε αυτό;». Τότε συνειδητοποίησε: «Έχω αυτό το μόριο στο εργαστήριό μου. Θα μπορούσα πραγματικά να πάω και να το δημιουργήσω».

Έτσι, παράλληλα με το ακαδημαϊκό της έργο – αναζητώντας σημάδια ζωής στον Άρη – η Barcenilla ασχολείται με το σχεδιασμό αρωμάτων που αναδημιουργούν την οσμή του διαστήματος για την τελευταία έκθεση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου «Διάστημα: Θα μπορούσε να υπάρχει ζωή πέρα ​​από τη Γη;».

«Από τη δυσοσμία των σάπιων αυγών μέχρι το γλυκό άρωμα των αμυγδάλων, το διάστημα είναι ένα εκπληκτικά δύσοσμο μέρος», λέει. Κομήτες, πλανήτες, φεγγάρια και νέφη αερίων θα είχαν το καθένα τη δική τους μοναδική οσμή αν μπορούσαμε να τα μυρίσουμε με τη μύτη μας. Τι μπορούν όμως να αποκαλύψουν αυτά τα αρώματα για τα μυστήρια του Σύμπαντος;

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Perfume & space musings by Marina Barcenilla (@marina_barcenilla)

Οι μυρωδιές σε έναν διαστημικό σταθμό

Κατά τη διάρκεια των μακρών, απομονωμένων μηνών σε τροχιά, η όσφρηση μπορεί να αποτελέσει για τους αστροναύτες έναν σημαντικό σύνδεσμο με το σπίτι. Αλλά ένας διαστημικός σταθμός μπορεί επίσης να είναι ένα παράξενο μέρος όσον αφορά τις μυρωδιές.

«Ο Alexei Leonov (ο πρώτος που ολοκλήρωσε έναν διαστημικό περίπατο) ήταν υπεύθυνος για όλους τους ξένους αστροναύτες», λέει η Helen Sharman, η πρώτη αστροναύτης του Ηνωμένου Βασιλείου. Ήταν το 1991 και η Sharman ετοιμαζόταν να περάσει οκτώ ημέρες στον Mir, τον σοβιετικό διαστημικό σταθμό. Λίγο πριν από την εκτόξευση, ο Leonov «μου έδωσε αυτό το μικρό κλαδάκι αψιθιάς για να το κρατήσω». Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στον Mir, η Sharman συνέθλιβε περιστασιακά τα φύλλα αψιθιάς για να απελευθερώσει το άρωμα που έμοιαζε με φασκόμηλο – επειδή, λέει, «είναι ωραίο να έχεις μια μικρή μυρωδιά από κάτι».

Οι αστροναύτες έχουν περιγράψει μια μυρωδιά παρόμοια με καμένο κρέας, μπαρούτι ή καμένη ηλεκτρική καλωδίωση. Αλλά η αιτία αυτής της μυρωδιάς παραμένει μυστήριο.
Στον διαστημικό σταθμό Mir, εξηγεί η Sharman, υπήρχε πολύ μικρή μυρωδιά. Στη μικροβαρύτητα, ο ζεστός αέρας δεν ανεβαίνει, επομένως «οι μυρωδιές από το ζεστό φαγητό δεν βγαίνουν από το πιάτο σας». Ο μόνος τρόπος για να νιώσετε τη μυρωδιά θα ήταν να «βάλετε τη μύτη σας στη συσκευασία», λέει.

Αλλά υπήρχε μια χαρακτηριστική μυρωδιά στον διαστημικό σταθμό που πολλοί αστροναύτες έχουν αναφέρει μετά από έναν διαστημικό περίπατο. «Μου θύμισε όταν ήμουν παιδί και περνούσα μπροστά από ένα συνεργείο αυτοκινήτων», λέει η Sharman. «Μπορούσα να μυρίσω κάποια συγκόλληση που γινόταν – αυτή τη μυρωδιά μετάλλου στον αέρα».

Κατά τη διάρκεια της αποστολής, η Sharman διεξήγαγε πειράματα σε πιθανά υλικά που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή διαστημοπλοίων. «Είχα ένα σωρό λεπτές μεμβράνες, κυρίως κεραμικά, που έπρεπε να βάλω σε ένα πλαίσιο και στη συνέχεια να τα εκθέσω στο περιβάλλον γύρω από τον διαστημικό σταθμό».

Όταν έφερε τα δείγματά της μέσα από τον αεροθάλαμο, υπήρξε μια έντονη μυρωδιά, το μεταλλικό άρωμα του διαστήματος. «Αυτό ήταν το αγαπημένο μου πείραμα – επειδή μύριζε». Άλλοι αστροναύτες έχουν περιγράψει μια μυρωδιά παρόμοια με καμένο κρέας, μπαρούτι ή καμένη ηλεκτρική καλωδίωση.

Αλλά, το τι προκαλεί αυτή τη μυρωδιά παραμένει μυστήριο. Μια πιθανή εξήγηση, λέει η Sharman, είναι ότι προκαλείται από την οξείδωση. «Η ατμόσφαιρα, το περιβάλλον, ακριβώς γύρω από τον διαστημικό σταθμό, είναι σχεδόν κενό, αλλά όχι εντελώς σε αυτό το ύψος», λέει. «Αυτό που έχουμε στην υπολειμματική ατμόσφαιρα είναι ατομικό οξυγόνο».

Το ατομικό οξυγόνο -ή μεμονωμένα άτομα οξυγόνου- μπορεί να προσκολληθεί στη διαστημική στολή ή στα εργαλεία ενός αστροναύτη. Κατά την επανείσοδο στον διαστημικό σταθμό, τα μεμονωμένα άτομα οξυγόνου συνδυάζονται με το O2, που υπάρχει στην καμπίνα, σχηματίζοντας όζον (O3). «Μόλις αντιδράσει, νιώθεις αυτή τη μυρωδιά όζοντος», λέει η Sharman. «Και εμείς εδώ κάτω στη Γη μπορούμε να μυρίσουμε το όζον. Έχετε παρατηρήσει ποτέ τη μεταλλική μυρωδιά του στατικού ηλεκτρισμού αμέσως μετά από μια καταιγίδα; Αυτό είναι το όζον».

Ένας ετοιμοθάνατος αστέρας

Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι η Sharman εισέπνεε τα άτομα ενός ετοιμοθάνατου αστέρα. Όταν ένα αστέρι πεθαίνει, απελευθερώνει μια τεράστια ποσότητα ενέργειας. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, το αστέρι παράγει πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAHs), οι οποίοι αιωρούνται στο Σύμπαν και συμβάλλουν στη δημιουργία νέων κομητών, πλανητών και αστεριών.

Στη Γη, οι PAHs υπάρχουν σε ορυκτά καύσιμα, όπως ο άνθρακας, το αργό πετρέλαιο και η βενζίνη, και συχνά σχηματίζονται κατά την ατελή καύση οργανικών υλικών. «Αν κάψετε το φαγητό σας», λέει η Barcenilla, «αυτό είναι το είδος του μορίου που δημιουργείτε. Όταν τα αστέρια πεθαίνουν, η καύση τους δημιουργεί το ίδιο είδος μορίων. Στη συνέχεια, αιωρούνται στο διάστημα για πάντα». Πολλές από αυτές τις ενώσεις έχουν μια μυρωδιά που μοιάζει με διαλύτη ή με μυρωδιά σκόρου, ενώ άλλες θυμίζουν περισσότερο καύση πλαστικού ή ασφάλτου.

Και «το διάστημα είναι τεράστιο», λέει η Barcenilla. Είναι γεμάτο κόσμους με μυρωδιές που είναι πολλές και ποικίλες. Η χημική ανάλυση της ατμόσφαιρας στον Τιτάνα, το μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου, δείχνει ότι μυρίζει γλυκά αμύγδαλα, βενζίνη και σάπια ψάρια. Εν τω μεταξύ, η μυρωδιά σάπιων αυγών μπορεί να σας αποτρέψει από την επίσκεψη στον πλανήτη HD 189733 b, έναν καυτό γίγαντα αερίου περίπου 64 έτη φωτός από τη Γη.

Τα διαστρικά σύννεφα σκόνης, που περιστρέφονται στους σπειροειδείς βραχίονες του Γαλαξία μας, συνδυάζουν τις μυρωδιές του «παγωτού και της αμμωνίας», πιστεύουν οι ερευνητές. Εν τω μεταξύ, στον Τοξότη B2, ένα γιγάντιο μοριακό νέφος αερίου και σκόνης κοντά στο κέντρο του γαλαξία μας, μπορεί να μυρίσετε «μερικά από τα πρεβιοτικά μόρια που είναι απαραίτητα για τη ζωή», λέει η Barcenilla. «Εκεί έχουμε πράγματα όπως αιθανόλη, μεθανόλη, ακετόνη, υδρόθειο και αιθυλενογλυκόλη – που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως αντιψυκτικό».

Ο μυρμηκικός αιθυλεστέρας πιστώνεται συνήθως ότι δίνει στο κέντρο του Γαλαξία το άρωμα των σμέουρων, αλλά αυτό δεν είναι απολύτως ακριβές, λέει η Barcenilla. «Είναι απλώς ένα μόριο ανάμεσα σε πολλά και αν το μυρίσετε μεμονωμένα, δεν μυρίζει σαν σμέουρα». Ο μυρμηκικός αιθυλεστέρας, εξηγεί, βρίσκεται μέσα σε διάφορα φρούτα. «Είναι εν μέρει υπεύθυνος για τη γεύση -όχι τη μυρωδιά- των σμέουρων, αλλά είναι επίσης εν μέρει υπεύθυνος για τη γεύση και άλλων φρούτων. (Επίσης) συνδέεται με το βερνίκι νυχιών ή ίσως με το ασετόν, και με ένα είδος μυρωδιάς αλκοολούχου, σχεδόν σαν ρούμι».

Όπως λέει η Barcenilla, η ανίχνευση κοσμικών χημικών ουσιών μπορεί όχι μόνο να μας δώσει ζωτικές λεπτομέρειες για τη σύσταση του Σύμπαντος, αλλά και στοιχεία για το πού να ψάξουμε για ζωή.

Αλλά δεν είναι απαραίτητο να ταξιδέψει κάποιος στο διάστημα για να μάθει για το πώς μυρίζει, καθώς πολλές μυρωδιές του είναι οικείες και τις συναντούμε στη Γη – και μερικοί άνθρωποι έχουν προσπαθήσει να αναδημιουργήσουν το άρωμα του διαστήματος, συμπεριλαμβανομένης της Barcenilla.

Διαβάστε επίσης:

Ισπανία: Επιστήμονες ανακάλυψαν πέτρα με το αρχαιότερο δακτυλικό αποτύπωμα στον κόσμο

Ο μικροβιακός κόσμος μέσα μας: Νέος σύμμαχος ή αντίπαλος στην καταπολέμηση του καρκίνου;

Συναγερμός στους επιστήμονες για τους φονικούς μύκητες που σε τρώνε «από μέσα προς τα έξω»