Η κυβέρνηση της ΝΔ, μπροστά σε μια πρωτοφανή κρίση στέγης, δεν επέλεξε να χτίσει πολιτική.

Επέλεξε να χτίσει κέρδος για τους λίγους.Αντί να αντιμετωπίσει τη στεγαστική ανασφάλεια ως κοινωνικό πρόβλημα, αποφάσισε να τη δει ως επιχειρηματική ευκαιρία. Αντί για δημόσια πολιτική στέγης, φέρνει ΣΔΙΤ: ιδιώτες να εκμεταλλεύονται δημόσια ακίνητα για να “νοικιάζουν” κοινωνική κατοικία με κρατική επιδότηση.

Δηλαδή: Το κράτος προσφέρει το οικόπεδο, πληρώνει τη μίσθωση, και ο ιδιώτης κρατά την ιδιοκτησία. Αυτό δεν είναι κοινωνική κατοικία. Είναι leasing ζωής. Είναι παραχώρηση εθνικής στρατηγικής σε real estate funds.

Όλα αυτά, την ώρα που:

• Η Ελλάδα έχει μηδενικό απόθεμα κοινωνικής κατοικίας,
• Η οικοδομική δραστηριότητα κατευθύνεται σε πολυτελή τουριστικά projects,
• Και οι νέοι άνθρωποι δεν μπορούν ούτε να νοικιάσουν, ούτε να μείνουν στο σπίτι τους.

Η στεγαστική κρίση δεν είναι φυσικό φαινόμενο. Είναι πολιτικό δημιούργημα. Και η κυβέρνηση της ΝΔ, αντί να την αντιμετωπίσει, την εργαλειοποιεί. Αντί να εξασφαλίσει δημόσια, καθολική πρόσβαση σε αξιοπρεπή και οικονομικά προσιτή στέγη, ξεπουλά τον στρατηγικό ρόλο της Πολιτείας και φέρνει ιδιώτες μέσω ΣΔΙΤ μέσα στο δημόσιο κτιριακό απόθεμα.

Ας δούμε τι έγινε με άλλες χώρες με ΣΔΙΤ:

1. Γαλλία: Εντεταλμένες ΣΔΙΤ (Bailleurs Sociaux)
   Καλύπτουν το16% του ενοικιαζόμενου αποθέματος με χαμηλότερες τιμές (-20% κάτω από την αγορά). Αποτέλεσμα:
   -2 εκατ. άνθρωποι σε λίστες αναμονής.
   -Εξαρτώνται από κρατικές επιδοτήσεις (APL), που τρέφουν ιδιωτικά κέρδη.
   -Συνεχείς καταγγελίες για εγκαταλείψεις συντήρησης.
2. Γερμανία: Soziale Wohnungsbau
   Ιδιωτικοί φορείς με δημόσια χρηματοδότηση διαχειρίζονται το 25% κοινωνικών κατοικιών.
   Αποτέλεσμα:
   Το Κράτος πληρώνει 70-80% του κόστους κατασκευής, αλλά οι ιδιώτες κρατούν ιδιοκτησία.
   Σύμβαση 30-40 ετών και μετά, τα διαμερίσματα επιστρέφουν στην ελεύθερη αγορά χωρίς κοινωνικούς περιορισμούς.
3. Σκανδιναβία: Κοινωνικές ΣΔΙΤ με κρατικό μοντέλο (π.χ. Σουηδία)
   Ιδιωτικές εταιρείες (π.χ. Rikshem) συνεργάζονται με δήμους για ενοίκια 15-20% κάτω από την αγορά.
   Αποτέλεσμα:
   Αστάθεια σε οικονομικές κρίσεις (π.χ. 2023), εταιρείες αυξάνουν ενοίκια ή πουλούν σε funds.
   Καλύπτουν μόνο το10% των αστικών αναγκών.
4. Μ.Βρετανία
   Βρετανικά Housing Associations
   Μετά τη λήξη των συμβάσεων (συνήθως 25-40 έτη):
   Αύξηση ενοικίων 40-60%

Η Μεγάλη Βρετανία έχει μακρά ιστορία με τα ΣΔΙΤ (PFI), ειδικά σε υποδομές όπως σχολεία, νοσοκομεία και, σε κάποιο βαθμό, κατοικίες. Πολλές μελέτες και αναφορές έχουν δείξει ότι τα PFI συχνά κατέληγαν να είναι πιο δαπανηρά μακροπρόθεσμα για το δημόσιο, με υπερβολικά κέρδη για τους ιδιωτικούς φορείς και περιορισμένη μεταφορά κινδύνου..

5. Ιρλανδία, Ισπανία

• Μετατροπή σε τουριστικά ή πολυτελή διαμερίσματα.
• Καταγγελίες στο Παρίσι και Λονδίνο
• Οι Ιδιώτες μειώνουν τις δαπάνες συντήρησης για μεγιστοποίηση κέρδους.
• Οι Κρατικές επιδοτήσεις γίνονται μερίσματα για μετόχους (π.χ. Γαλλία: 15-20% απόδοση σε ιδιώτες).

Υπερβάσεις Κόστους

Ένα από τα πιο συχνά προβλήματα είναι ότι, παρά τις αρχικές υποσχέσεις, τα ΣΔΙΤ καταλήγουν να είναι πιο ακριβά για το δημόσιο μακροπρόθεσμα. Αυτό οφείλεται συχνά στο υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα, στα περιθώρια κέρδους, και σε περίπλοκες συμβάσεις που μπορεί να μεταφέρουν κινδύνους (και κόστος) πίσω στο δημόσιο.

Κόστος ανά κατοικία μέσω ΣΔΙΤ: 30-50% υψηλότερο από δημόσια έργα (μελέτη Eurostat 2022).

Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (European Court of Auditors) για τα ΣΔΙΤ στην ΕΕ το 2018, για παράδειγμα, κατέδειξε εκτεταμένες αδυναμίες και περιορισμένα οφέλη, με καθυστερήσεις, αυξήσεις κόστους και υποχρησιμοποίηση σε πολλά έργα, συμπεριλαμβανομένων αυτών που έλαβαν χρηματοδότηση από την ΕΕ. Αν και δεν επικεντρώθηκε αποκλειστικά στην κοινωνική κατοικία, η γενική αυτή διαπίστωση αφορά και αυτούς τους τομείς.
Σε πολλές περιπτώσεις, η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα οδήγησε σε κατοικίες που δεν ήταν πραγματικά προσιτές για τις ευάλωτες ομάδες, πολύ ακριβές για τους δικαιούχους και θέματα με τοποθεσία και μέγεθος.

Πολυπλοκότητα και Έλλειψη Διαφάνειας:
Οι συμβάσεις ΣΔΙΤ είναι εξαιρετικά πολύπλοκες και απαιτούν εξειδικευμένη τεχνογνωσία από την πλευρά του δημοσίου.
Η συντήρηση και η διαχείριση των κατοικιών αναλαμβάνονται από τον ιδιωτικό τομέα.και είναι πλημμελής

Καλές πρακτικές (και δεν είναι ΣΔΙΤ):

1. Βιέννη: Δημόσιο Σύστημα Κοινωνικής Στέγης (Gemeindebau) Κοινωνικές κατοικίες σε 60% των κατοίκων με ενοίκια 20-25% της αγοράς.
   Δημόσια ιδιοκτησία, δημόσιος έλεγχος, μη κερδοσκοπική λογική.
2. Κοπεγχάγη: Συνεταιριστικά Μοντέλα (Andelsboliger) Ιδιοκτησία από τους ενοίκους μέσω μη κερδοσκοπικών συνεταιρισμών.
   Κοστίζουν 40% λιγότερο από εμπορικά αντίστοιχα.
3. Σκωτία: “Cost Rental” (Δημόσια Τράπεζα Στέγης) Κρατικοί φορείς χτίζουν και διαχειρίζονται απευθείας.
   Ενοίκια = Κόστος κατασκευής + συντήρηση (χωρίς κέρδος).

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταθέσει μία ολοκληρωμένη, συνεκτική και εφαρμόσιμη πρόταση για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης, που βάζει στο επίκεντρο το δικαίωμα και όχι την επενδυτική απόδοση:

• Ίδρυση εθνικού φορέα στεγαστικής πολιτικής και δημιουργία εργαλείων όπως ψηφιακά παρατηρητήρια, τράπεζα στέγης και θεσμός «Cost Rental», με έλεγχο του κόστους και αξιοπρεπείς όρους για τους πολίτες.
• Άμεση δημιουργία κοινωνικού αποθέματος κατοικίας μέσω αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας, και όχι παραχώρησής της σε ΣΔΙΤ.
• Προστασία της πρώτης κατοικίας, ρύθμιση της βραχυχρόνιας μίσθωσης και στεγαστικά προγράμματα για φοιτητές και δημόσιους λειτουργούς. -Ενίσχυση των στεγαστικών συνεταιρισμών και ουσιαστική σύμπραξη κεντρικού κράτους και ΟΤΑ στην υλοποίηση πολιτικής στέγης.

Η στέγη είναι κοινωνικό δικαίωμα. Όχι πεδίο real estate πειρατείας.
Και σ’ αυτή την κρίσιμη μάχη, δεν είμαστε μόνο απέναντι στις πολιτικές τους.
Είμαστε απέναντι σε μια ολόκληρη λογική που βλέπει την κοινωνική ανάγκη ως προϊόν.

*Η Ιωάννα Λιούτα είναι πολιτική και οικονομική Αναλύτρια

Διαβάστε επίσης:

Η θέση του ΚΚΕ για τη συγκρότηση Προανακριτικής Επιτροπής για το έγκλημα των Τεμπών

Ο «επιτήδειος» κ. Μητσοτάκης και η Κρήτη σε μέγεθος… Γροιλανδίας!

Ο Σαμαράς, οι Πυθίες και οι ανεμόμυλοι