Η ανάπτυξη νέων αιολικών πάρκων υστερεί. Το 2024 εγκαταστάθηκαν μόλις 126 MW έναντι 2,6 GW φωτοβολταϊκών. Η ανισορροπία αυτή απεικονίζεται και στα έργα που έχουν λάβει ή αναμένουν άδειες σύνδεσης στο δίκτυο. Πρόκειται για μια προβληματική κατάσταση που ήδη οδηγεί σε μεγάλη υπερπαραγωγή κατά τις μεσημεριανές ώρες, δηλαδή στο φαινόμενο η προσφορά ενέργειας να υπερβαίνει τη ζήτηση. Αυτό ακολούθως οδηγεί σε αυξημένες περικοπές ενέργειας τις μεσημεριανές ώρες και τελικά θα έχει ως αποτέλεσμα ο καταναλωτής να μην απολαμβάνει τη μεγάλη μείωση κόστους που αναμένει χάρη στην ενεργειακή μετάβαση. Για αυτό πλέον, το από εδώ και έπειτα πρασίνισμα του ηλεκτρικού συστήματος πρέπει να γίνεται με πράσινα ηλεκτρόνια που παράγονται και κατανέμονται καλύτερα μέσα στο 24ωρο, ήτοι και τις ώρες εκτός μεσημεριού, όταν δηλαδή εξακολουθούμε να τα χρειαζόμαστε. Αυτό μπορεί να γίνει με αιολικά πάρκα και με τις άλλες ΑΠΕ( Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας).

Μία από τις βασικές αιτίες του προβλήματος αυτής της ανισορροπίας, είναι ότι το σύστημα αδειοδότησης αιολικών πάρκων είναι εξαιρετικά άδικο και πιο αυστηρό και περίπλοκο σε σχέση με αυτό των φωτοβολταϊκών και των ορυκτών καυσίμων.

Επιπλέον, ακόμα και σημαντικές βελτιώσεις της διαδικασίας που έχουν νομοθετηθεί τα τελευταία χρόνια, δεν εφαρμόζονται από τις συναρμόδιες υπηρεσίες: παραβιάσεις των προθεσμιών από τα κρατικά όργανα, συστηματικά αρνητικές γνωμοδοτήσεις χωρίς τεκμηρίωση, επανεξέταση και απόρριψη ήδη αδειοδοτημένων έργων με πρόσχημα αιτήματα βελτιωτικών τροποποιήσεών τους, οριζόντιοι και ατεκμηρίωτοι αποκλεισμοί και άλλα ανάλογα, διαμορφώνουν ένα ζοφερό περιβάλλον άτυπης ανομίας για τα αιολικά. 

Αυτό το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με νομοθετικές ρυθμίσεις, όσο καλές και αν είναι. Παράλληλα με τέτοιες βελτιώσεις, πρέπει το κεντρικό κράτος, δια των υπηρεσιών του ίδιου του ΥΠΕΝ, να αναλάβει ενεργό και ουσιαστικό ρόλο κόβοντας τον γόρδιο δεσμό. Η ΕΛΕΤΑΕΝ έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις (βλ. https://eletaen.gr/keimeno-politikis-theseon-gia-aioliki-energeia/ ) οι οποίες πρέπει να συνοδευτούν με ενίσχυση των αρμοδίων κεντρικών υπηρεσιών του ΥΠΕΝ που έχουν να επιτελέσουν σημαντικό έργο.

Παράλληλα, η Ελλάδα πρέπει να εφαρμόσει την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η Οδηγία για την επιτάχυνση και την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας των ΑΠΕ (REDIII) προβλέπει ότι τα αιολικά πάρκα υπηρετούν υπέρτατο δημόσιο συμφέρον και καθορίζει χρόνους οριστικής απόφανσης επί μιας νέας αίτησης που δεν ξεπερνούν τα 2,5 έτη για τα χερσαία και τα 3,5 έτη για τα θαλάσσια αιολικά. Οι βασικές διατάξεις της Οδηγίας έπρεπε να είχαν μεταφερθεί στο εθνικό δίκτυο έως την 1 Ιουλίου 2024, και οι υπόλοιπες έως την 21^η  Μαΐου 2025. Επίσης, κατά την Οδηγία, όλες οι διαδικασίες χορήγησης αδειών πρέπει να διενεργούνται ηλεκτρονικά από την 21 Νοεμβρίου 2025. Επειδή η Ελλάδα έχει καθυστερήσει, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε στις 18 Ιουνίου 2025 επιστολή αιτιολογημένης γνώμης και θέτει προθεσμία δύο μηνών για την ολοκλήρωση της μεταφοράς της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο. Πρόκειται για το τελευταία στάδιο πριν την παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Πέραν από την θεσμική ασυνέπεια της μη ενσωμάτωσης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, οι διατάξεις της Οδηγίας συνιστούν μια σπουδαία και απαραίτητη μεταρρύθμιση, η οποία συνδέεται και με την κοινωνική αποδοχή των ΑΠΕ:

Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι απλοποίηση και επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδικασίας, δεν σημαίνει ότι όλες οι αιτήσεις πρέπει να εγκρίνονται. Αντίθετα, σημαίνει ότι πρέπει, μέσα σε εύλογο χρόνο, κάθε αίτηση να λαμβάνει οριστική απάντηση, η οποία μπορεί να είναι είτε απορριπτική είτε θετική. Έτσι, σε εύλογο χρόνο όλοι -επιχειρήσεις, τοπικές κοινωνίες, κράτος- θα ξέρουν πού και τι θα γίνει.

Σήμερα όμως, η αβελτηρία του κράτους και το νοσηρό καθεστώς που περιεγράφη, έχουν οδηγήσει στο φαινόμενο όλα τα υπό αδειοδότηση αιολικά να παραμένουν μπλεγμένα στο λαβύρινθο του βαθέως κράτους, για 10 και πλέον έτη. Τόσο διαρκεί η διαδικασία – συχνά και περισσότερο. Πρόκειται για μια απίθανη και μη βιώσιμη κατάσταση. Την ίδια στιγμή όλα αυτά τα – επί χρόνια αναπτυσσόμενα- έργα απεικονίζονται σε χάρτες που διαμορφώνουν την παραπλανητική εικόνα ότι σχεδόν σε όλα τα βουνά θα εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες. Αυτό δεν είναι αληθινό και δεν πρόκειται να συμβεί. Οι τοπικές κοινωνίες όμως δεν είναι υποχρεωμένες να το ξέρουν αυτό. Δεν είναι υποχρεωμένες να γνωρίζουν ότι μόλις το 3,2% αυτών των αιτήσεων θα υλοποιηθεί τελικά (αυτό είναι το ποσοστό επιτυχίας που μετρήσαμε όταν το Υπουργείο δημοσίευσε αναλυτικά στοιχεία για την πρόοδο των αδειοδοτήσεων).

Η αντίδραση λοιπόν στο ενδεχόμενο κάθε βουνό να έχει ανεμογεννήτριες συνιστά σκιαμαχία, με την έννοια ότι δεν πρόκειται για πιθανό ενδεχόμενο. Συνιστά απείκασμα στο σπήλαιο, και όχι πραγματικότητα.

Από την άλλη πλευρά, εάν η Ελλάδα είχε εφαρμόσει τους χρόνους που προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία, δεν θα υπήρχαν όλες αυτές οι εκκρεμείς αιτήσεις σε διάφορα στάδια αδειοδότησης. Η εξέτασή τους θα είχε ολοκληρωθεί. Δεν θα υπήρχε λοιπόν αυτή η ψευδής εικόνα που δίνει άλλοθι σε προπαγάνδες.

Απαιτείται πολλή εργασία σε διάφορα επίπεδα για την προσαρμογή της χώρας μας στην ευρωπαϊκή νομοθεσία και την μείωση της απόκλισης από τις χρονικές προθεσμίες που αυτή επιβάλλει. Απαιτείται πάνω από όλα ισχυρή πολιτική βούληση. Το θετικό είναι ότι από το πλήθος των αιτήσεων που έχουν κατατεθεί έχουμε τη δυνατότητα να αδειοδοτήσουμε οριστικά τα καλύτερα και πιο ανταγωνιστικά έργα, αυτά δηλαδή που είναι πιο αποδοτικά διότι είναι σε περιοχές με καλύτερο αιολικό δυναμικό και επομένως θα παράγουν τη φθηνότερη ενέργεια. Τέτοια ανταγωνιστικά έργα θα πρέπει να εγκρίνονται, εκτός αν αποδεικνύεται (και όχι αν απλά πιθανολογείται) με βάση συγκεκριμένα στοιχεία (και όχι γενικές εικασίες) ότι θα επιφέρουν σημαντική βλάβη σε ένα άλλο προστατευτέο αντικείμενο υψηλής αξίας, η οποία δεν μπορεί να αντισταθμιστεί.

Ο Παναγιώτης Παπασταματίου είναι Γενικός Διευθυντής Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας ΕΛΕΤΑΕΝ

Διαβάστε επίσης:

Ούτε καν «φιλελληνική» η εξωτερική πολιτική Γεραπετρίτη-Μητσοτάκη

Το καλό νέο από τη Μέση Ανατολή και οι εκκρεμότητες

Από τη Γάζα στη γεωπολιτική έκρηξη: Η Ελλάδα χρειάζεται εξωτερική πολιτική με αρχές και πυξίδα