Σύνοψη: Πρόκειται για μια βιογραφία του Ιταλού ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος, την δεκαετία του ‘70, που έμεινε γνωστός ως «πατέρας του ευρωκομμουνισμού». Θεωρώντας ότι η πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης εξάντλησε την κινηματική της δυναμική, πρότεινε τον «ιστορικό συμβιβασμό», την κυβερνητική συνεργασία με τους Χριστιανοδημοκράτες και τον Άλντο Μόρο. Μόνον που ήταν άλλες οι βουλές των «Ερυθρών Ταξιαρχιών».

Παίζουν: Έλιο Τζερμάνο

Για αρχή μια διευκρίνιση ως προς τον τίτλο της ταινίας, ο οποίος στα ελληνικά βαφτίζει τον Μπερλινγκουέρ, τον Ιταλό ηγέτη της Αριστεράς, ως «Μεγάλη ελπίδα», ενώ ο πρωτογενής τίτλος μιλάει για «Μεγάλη φιλοδοξία». Η απόσταση των δύο αυτών λέξεων ουσιαστικά απεικονίζουν τη διαφορά του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ από τον Αλέξη Τσίπρα. Ο πρώτος μίλησε ανοιχτά για την ανάγκη εισόδου της Αριστεράς στην κυβέρνηση, σε συνεργασία με τους Χριστιανοδημοκράτες και τον μετριοπαθή Άλντο Μόρο, καλλιεργώντας μια φιλοδοξία, ο δεύτερος εισέπραξε ελπίδες, από την αντίθετη πορεία ακριβώς, υποσχόμενος αποκοπή από τη δεξιά πολιτική. Αυτή η κάπως εκτός ταινίας ανάλυση θα μπορούσε επιγραμματικά να αποδώσει το πνεύμα του Ιταλού πολιτικού, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως πατέρας του «ευρωκομμουνισμού».

Από την αρχή το φιλμ προτιμάει να ξεκινήσει απευθείας από τις επαφές του ηγέτη του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματας με τη σοβιετική και το βουλγαρική κομμουνιστική ηγεσία, προκειμένου να διαπιστωθεί άλλη μια απόσταση, αυτή μεταξύ των αντιλήψεων του υπαρκτού σοσιαλισμού και του «φιλόδοξου» σοσιαλισμού. Μάλιστα, πέφτει θύμα μιας δολοφονικής απόπειρας, στο έδαφος της Βουλγαρίας, η οποία έμεινε στο σκοτάδι της ιστορίας. Θα λέγαμε, με ομηρικούς όρους, ότι η αφήγηση ακολουθεί την in media res αφήγηση, από τη μέση, δηλαδή, της βιογραφίας. Ο ικανός σκηνοθέτης Αντρέα Σέγκρε προτιμάει τον συγκεκριμένο ακροβατισμό, αποφεύγοντας την ευθεία εξέλιξη του βίου, θέλοντας να υπογραμμίσει τα γεγονότα τα οποία τον οδήγησαν στις πολιτικές του επιλογές.

Η Ευρώπη βρίσκεται στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 και βλέπει τα αριστερά κινήματα να ενισχύουν τη φωνή τους και να διεκδικούν εργατικά και άλλα δικαιώματα, με ιδιαίτερη ένταση. Είναι φανερό πως ο καιρός μοιάζει ώριμος για εντατικούς αγώνες και όχι για «επαναστατικές ασκήσεις». Μάλλον τα κόμματα, τα προσαρτημένα στη σοβιετική κηδεμονία, έχουν κολλήσει στο τέλμα και αδυνατούν να εμπνεύσουν…τους δρόμους. Γεμάτοι από διαδηλωτές, πολλές φορές με φαινόμενα βίας, απαιτούν την αλλαγή του κόσμου, αλλά κατά Μπερλιγκουέρ οι Σοβιετικοί έχουν ξεμείνει από βενζίνη. Δεν μπορούν να σύρουν το άρμα των επαναστατικών αγώνων. Ο Μπερλιγκουέρ το αντιλαμβάνεται αυτό, βλέπει την Ευρώπη να συσφαιρώνεται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, δεν μπορεί να περιμένει τον καιρό του «έτσι κι αλλιώς, η γη θα γίνει κόκκινη». Προτείνει, λοιπόν, το αδιανόητο: να εκμεταλλευτεί η Αριστερά την κυβερνητική κρίση της χώρας του και να εισέλθει στην κυβέρνηση, συνεργαζόμενος με τους Χριστιανοδημοκράτες, όχι του Τζούλιο Αντρεότι, μα του Άλντο Μόρο. Οι αντιδράσεις πολλές, τόσο από την αριστερή, κινηματική πτέρυγα, όσο και από τη δεξιά του, τη σοσιαλιστική του Μπετίνο Κράξι (ένα είδος ΠΑΣΟΚ, το οποίο στην πράξη αποδείχθηκε ανεπαρκές να κυβερνήσει). Ο Μπερλιγκουέρ στη μέση, πρεσβεύει ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να βάλει τις βάσεις για τη «γνωριμία» του κομμουνισμού με τον λαό, σε κυβερνητική βάση. 

Ως εδώ, θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουμε μια κλασική πολιτική βιογραφία, κάπως σαν αυτές που κατασκευάζει ο Στόουν. Από το σημείο αυτό, και στη συνέχεια, ο Σέγκρε προτιμάει να υπηρετήσει το ίδιο το σινεμά, απομακρυνόμενος από τη στεγνή εικονογράφηση και συνθέτοντας μια κινηματογραφική παρτιτούρα, σε τρία μέρη. Οι εικόνες τις περισσότερες φορές επιλέγουν τον δρόμο της σκηνοθετικής κατασκευής. Σε άλλες περιπτώσεις η κατασκευή αυτή φαντάζει τεχνητά ντοκιμαντερίστικη, με σέπια, κατά την κινηματογραφική ορολογία (ξεθωριασμένη καταγραφή πραγματικών γεγονότων)  και κάποτε είναι αυθεντικό δάνειο ντοκιμαντερίστικης καταγραφής. Η σύμμειξη των τριών πραγματοποιείται με τρόπο που να μη διακρίνονται οι ραφές κι αυτό είναι ένα σπουδαίο κινηματογραφικό επίτευγμα: τελικά, την ιστορία τη γράφουν οι εικόνες, η φαντασία μας και οι αφηγήσεις, όλα αντάμα.  Το ποσοστό αληθείας είναι απολύτως εξαρτώμενο από τη σύνθεση τους και κυρίως τη «σκηνοθεσίας» στο μυαλό του καθενός. Ο Αντρέα Σέγκρε έχει απλώς το ταλέντο και τη δύναμη να μας αποτυπώσει σε φιλμ τη δημιουργική του φαντασία.Το επαναλαμβάνει συχνά, περιγράφοντας τον πολιτικό στους διαλόγους με την οικογένειά του, αλλά και τις ασφαλώς εικοτολογικές συζητήσεις στα γραφεία του κόμματος, πολλές φορές άσχετες με τη συλλογή των εκλογικών αποτελεσμάτων, στην οποία επιδίδονται. Στο σινεμά όλα επιτρέπονται, όσο κι αν η ταινία διατείνεται ότι πατάει σε αντικειμενικά στοιχεία, κατά το πλείστον. Αυτό το κατά το πλείστον κάνει τη διαφορά.

Μερικές λεπτομέρειες αποτελούν την απόδειξη του γεγονότος ότι ο σκηνοθέτης νοιάζεται για την τέχνη του, στον ίδιο βαθμό που τον ενδιαφέρει η φυσιογνωμία του Ιταλού πολιτικού. Τη φυσιογνωμία κυριολεκτικά, αφού τα πολλά και πυκνά κοντινά πλάνα αποτυπώνουν τα συναισθήματα του πρωταγωνιστή του, κάτι που μόνον ο κινηματογράφος – έστω, με αυθαίρετο τρόπο – μπορεί να πράξει. Συγχρόνως, η ταινία κλίνει το γόνυ στον μεγάλο Λουκίνο Βισκόντι, το μάστορα του «ψευδοντοκιμαντέρ» (με πρότυπο την ταινία «Η γη τρέμει»). Μάλιστα, χαρακτηριστικά, κάποιες ανάλογες σκηνές ξεσηκωμένων ψαράδων φαντάζουν προερχόμενες από τα κιτάπια του Βισκόντι. Εκτός αυτού, στα πραγματικά πλάνα της κηδείας του Μπερλιγκουέρ, εξεπίτηδες μένει στα παριστάμενα πρόσωπα του Φελίνι, του Μπελόκιο, του Μαστρογιάννι. Η τέχνη τιμάει την πολιτική, όταν αυτή κάνει τέχνη.

Αξιολόγηση: ***1/2

Διαβάστε επίσης

«The Bride!»: Christian Bale και Jessie Buckley πρωταγωνιστούν στη «Νύφη του Φρανκενστάιν» της Maggie Gyllenhaal (photos/video)

Αναζητώντας τον νέο «007» – Νέες πληροφορίες για την πλοκή της επόμενης ταινίας του διάσημου πράκτορα

Ταινίες Πρώτης Προβολής: Δράμα, περιπέτεια και η μάχη του Πολ Τόμας Άντερσον (Videos)