Η δολοφονία, σαν µια από τις καλές τέ­χνες – για να µνηµονεύσουµε το εξαιρετικό πόνηµα του Ντε Κουίνσυ – µπή­κε σε εφαρµογή µε τη γένεση του αν­θρώπου. Ήδη, πριν ακόµα το βιβλικό «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε» γίνει πράξη, ο Κάιν, έχοντας σε ολόκληρο τον κόσµο µόνο τον αδελφό του απένα­ντί του, βιάστηκε, είναι η αλήθεια, να εγκαινιάσει την ιστορία των δολοφονιών. Η δολοφονία, ανάλο­γα µε την εποχή και το νοµικό καθεστώς µέσα στο οποίο συντελείται, αποδεικνύεται µια συνήθης πρακτική για την επίλυση των διαφορών. Ωστόσο, στην πολιτική αποτελεί ενίοτε και µέσον.

Η δολοφονία, σαν µια από τις καλές τέ­χνες – για να µνηµονεύσουµε το εξαιρετικό πόνηµα του Ντε Κουίνσυ – µπή­κε σε εφαρµογή µε τη γένεση του αν­θρώπου. Ήδη, πριν ακόµα το βιβλικό «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε» γίνει πράξη, ο Κάιν, έχοντας σε ολόκληρο τον κόσµο µόνο τον αδελφό του απένα­ντί του, βιάστηκε, είναι η αλήθεια, να εγκαινιάσει την ιστορία των δολοφονιών. Η δολοφονία, ανάλο­γα µε την εποχή και το νοµικό καθεστώς µέσα στο οποίο συντελείται, αποδεικνύεται µια συνήθης πρακτική για την επίλυση των διαφορών. Ωστόσο, στην πολιτική αποτελεί ενίοτε και µέσον.

 

527: Η δολοφονία ενός Ολυμπιονίκη

Ο Κίµων ο Αθηναίος, γιος του Στησαγόρα, έζη­σε κατά τον 6ο π.Χ. αιώνα και καταγόταν από τον δήµο των Φιλαϊδών. Πρόκειται για τον πατέρα του µαραθωνοµάχου Μιλτιάδη και τον παππού του γνωστότερου Κίµωνα, του συντηρητικού Αθηναί­ου πολιτικού (506 – 449 π.Χ.). Αυτός, λοιπόν, ο Κί­µωνας εξορίστηκε από την πόλη στα χρόνια της τυραννίας του Πεισίστρατου. Ως εξόριστος έλαβε µέρος στην Ολυµπιάδα που διεξήχθη το 532, στο αγώνισµα του τεθρίππου, και αναδείχτηκε Ολυ­µπιονίκης. Τέσσερα χρόνια µετά, στην επόµενη Ολυµπιάδα, έλαβε και πάλι µέρος στο ίδιο αγώνι­σµα και στέφτηκε εκ νέου Ολυµπιονίκης. Ωστόσο, αυτή τη φορά, πιθανώς από υπολογισµό σκέφτη­κε να αφιερώσει αυτή του τη νίκη στον άνθρωπο που τον εξόρισε, τον τύραννο Πεισίστρατο. Πράγ­µατι, αυτή του η ιδέα υπήρξε αποτελεσµατική, µια και έκαµψε τον τύραννο, ο οποίος του επέτρε­ψε να επιστρέψει στην πατρίδα του.

Το 524 π.Χ. λαµβάνει για τρίτη φορά µέρος στην Ολυµπιάδα, όπου νίκησε και πάλι µε δικά του άλογα. Ωστόσο, εδώ φαίνεται ότι τελείωσε και η καλή του τύχη, µια κι αυτή του η επιτυχία προκάλεσε τον φθόνο των γιων του Πεισίστρατου, οι οποίοι τον δολοφόνησαν. Από τον Ηρόδο­το µαθαίνουµε ότι το σώµα του θάφτηκε στη «διά κοίλης» οδό και απέναντί του ενταφίασαν και τα άλογά του που τον ανέδειξαν Ολυµπιονίκη. Η µοί­ρα του, αντί για τιµές, του επιφύλαξε αυτόν τον ατιµωτικό θάνατο. Οι Πεισιστρατίδες, όπως αποκαλούνταν οι γιοι του Πεισίστρατου, εκµεταλλεύ­τηκαν το πολιτικό καθεστώς της τυραννίας, προ­κειµένου να ικανοποιήσουν το µίσος τους. Υπό αυτή την έννοια, πρόκειται για µια µορφή πολιτι­κού εγκλήµατος.

 

514: Οι Τυραννοκτόνοι

Η επόµενη δολοφονία αναφέρεται στον Ίππαρ­χο, τον έναν εκ των δυο Πεισιστρατιδών. Ο Αρµό­διος και ο Αριστογείτων ήταν ένα ερωτικό ζευγάρι της αρχαίας Αθήνας και το καλοκαίρι του 514 π.Χ. σκότωσαν τον Πεισιστρατίδη τύραννο Ίππαρχο, αδελφό του Ιππία. Λέγεται ότι τα κίνητρα αυτή τη φορά σχετίζονταν µε την ερωτική αντιζηλία (τελι­κά η ζήλια, σε συνδυασµό µε τον φθόνο, είναι θα­νατηφόρα), αλλά και µε την πολιτική. Έτσι, ο Ιπ­πίας συνέχισε να κυβερνά µόνος του για τέσσερα χρόνια ακόµα, µέχρι που καταλύθηκε ολοκληρω­τικά η τυραννία και παραχώρησε τη θέση της στο δηµοκρατικό πολίτευµα.

 

Εφιάλτης: Ένας ηγέτης της δημοκρατίας

Ο Εφιάλτης ( – 461), γιος του Σοφωνίδη, υπήρξε διαπρεπής πολιτικός της κλασικής περιόδου στην Αθήνα. Δυστυχώς, δεν έχουν διασωθεί λεπτοµέ­ρειες του βίου του. Ωστόσο, γνωρίζουµε ότι δια­δέχτηκε τον Θεµιστοκλή, ο οποίος ήταν ηγέτης της δηµοκρατικής παράταξης, το 471 π.Χ., µετά τον εξοστρακισµό του. Δίπλα του µαθήτευσε πο­λιτικά ο περίφηµος Περικλής. Στην παράδοση έχει µείνει ως φτωχός, δίκαιος και αδιάφθορος πολι­τικός. Αντιπαρατέθηκε µε τον συντηρητικό εκ­πρόσωπο της αριστοκρατικής παράταξης Κίµωνα, που ήταν ιδιαίτερα δηµοφιλής στην πολιτική σκη­νή της εποχής. Αγωνίστηκε για τον περιορισµό της εξουσίας του αριστοκρατικού σώµατος του Αρεί­ου Πάγου. Για τις πολιτικές του µεταρρυθµίσεις, η κυριότερη πηγή είναι ο Αριστοτέλης στην «Αθη­ναίων Πολιτεία». Συγκεκριµένα, ξεκίνησε µια σει­ρά δικαστικών διώξεων σε βάρος των µελών του ανωτάτου δικαστηρίου κατηγορώντας τους για διαφθορά. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα να πληγεί το γόητρο του Αρείου Πάγου στην αθηναϊκή κοι­νωνία. Αργότερα, και συγκεκριµένα το 462/61 π.Χ., εκµεταλλεύτηκε την απουσία του Κίµωνα, που έλειπε στη Μεσσηνία εξαιτίας του Γ Μεσση­νιακού Πολέµου, για να περάσει νόµο που αφαι­ρούσε µια σειρά από εκτελεστικές και δικαστικές αρµοδιότητες από τον Άρειο Πάγο. Επίσης, λόγω των πολιτικών συγκυριών, εκµεταλλεύτηκε τη δυσαρέσκεια των Αθηναίων προς τους Σπαρτιά­τες, οι οποίοι απέπεµψαν το εκστρατευτικό τους σώµα από την Ιθώµη που έσπευσε προς βοήθειά τους εναντίον των επαναστατηµένων ειλώτων. Οι Αθηναίοι, εκνευρισµένοι από την απρεπή και προ­σβλητική στάση των Σπαρτιατών, συµµάχησαν µε τους παραδοσιακούς εχθρούς τους, τους Αρ-γείους, και στην Αθήνα κυριάρχησε η αντισπαρτιατική δημοκρατική παράταξη. Αυτό υπήρξε η αρχή της αλλαγής και στην εξωτερική πολιτική της Αθηναϊκής Συμμαχίας, στην οποία υπό την ηγεσία του Εφιάλτη συνέδραμε πλέον και ο Πε­ρικλής.

Πιο συγκεκριμένα, με τον νόμο που ψήφισε η Εκκλησία του Δήμου οικειοποιήθηκε τις πολιτι­κές, ελεγκτικές και δικαστικές αρμοδιότητες του Αρείου Πάγου, της Βουλής και των λαϊκών δικα­στηρίων της Ηλιαίας. Ο Άρειος Πάγος διατήρησε μόνο τη δικαστική αρμοδιότητα για φόνους εκ προθέσεως, τραυματισμούς με σκοπό τον φό­νο, εμπρησμούς, δηλητηριάσεις και κοπές ιερών δέντρων, όταν και οι δύο διάδικοι ήταν Αθηναί­οι πολίτες. Οι μεταρρυθμίσεις που επέβαλε ο Εφιάλτης στη λειτουργία των θεσμών ήταν ουσι­αστικές και έδωσαν άλλον αέρα στην Αθηναϊκή Δημοκρατία, ανοίγοντας ουσιαστικά τον δρόμο στον διάδοχό του Περικλή για τη μεγάλη πορεία που ακολούθησε. Ανέθεσε στη Βουλή αρμοδιό­τητες που αφορούσαν τη διοίκηση, αλλά και την κατέστησε υπεύθυνη για την αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων που ανέκυπταν στο διάστημα ανάμεσα σε δύο συνεδριάσεις του Δήμου. Επί­σης, επέφερε αλλαγές και στον τρόπο λειτουρ­γίας της Ηλιαίας. Φυσικά, όλες αυτές οι ριζικές μεταρρυθμίσεις δημιούργησαν και εχθρούς. Έτσι, με την επιστροφή του συντηρητικού Κίμω­να στην Αθήνα έγινε μια ανεπιτυχής προσπάθεια να ανατραπούν οι αλλαγές που επέφερε ο Εφι­άλτης. Μάλιστα, ο Κίμων θεωρήθηκε υπεύθυνος για την προσβολή που δέχτηκαν οι Αθηναίοι από τους Σπαρτιάτες. Επιπλέον, η αποτυχημένη επιχείρησή του στη Μεσσηνία συνέβαλε τελικά στο να εξοστρακιστεί το 461 π.Χ. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να δολοφονηθεί αυτός ο σπουδαί­ος ηγέτης της δημοκρατικής παράταξης στην Αθήνα από όργανα των ολιγαρχικών. Εσφαλμέ­να, μεγάλο μέρος από το μεταρρυθμιστικό έρ­γο του Εφιάλτη έχει αποδοθεί στον διάδοχό του Περικλή, ο οποίος κατέστησε την Αθήνα ηγετική δύναμη στο Αιγαίο αλλά και σε ολόκληρο τον ελ­ληνικό κόσμο.

 

401: Η δολοφονία των λοχαγών

Έμειναν στην ιστορία ως «Μύριοι» – επει­δή αριθμούσαν 10.000 (για την ακρίβεια, ήσαν 13.000…) – από τον Ξενοφώντα, ιστορικό, «πο­λεμικό ανταποκριτή» και κατόπιν στρατηγό του εκστρατευτικού σώματος των Ελλήνων μισθο­φόρων οι οποίοι είχαν θέσει εαυτούς στην υπη­ρεσία του Κύρου του Νεότερου. Με δυο λόγια, ο Κύρος ο Νεότερος προσέλαβε τους Μυρίους, λέγοντάς τους όμως ψέματα ότι θα πολεμούσαν τους Πισίδες που ήταν ανυπότακτοι και προκλη­τικοί μέσα στη σατραπεία του Κύρου. Ωστόσο, σύντομα οι Μύριοι αντελήφθησαν ότι κλήθη­καν να αντιμετωπίσουν τα βασιλικά στρατεύμα­τα του μεγάλου βασιλιά Αρταξέρξη. Για να τους δελεάσει ο Κύρος αναγκάστηκε να τους αυξή­σει την αμοιβή. Το φθινόπωρο του 401 έγινε στα Κούναξα η καθοριστική μάχη, όπου τα στρατεύματα του βασιλιά Αρταξέρξη υπερίσχυσαν του Κύρου, παρά το γεγονός ότι οι Μύριοι νίκησαν τους αντιπάλους τους. Έτσι, ο Τισσαφέρνης άρ­χισε τις διαπραγματεύσεις με τους μισθοφόρους για το πώς ουσιαστικά θα αποχωρήσουν από τα εδάφη της αυτοκρατορίας. Λέγεται ότι τους πρό­τειναν να παραδώσουν τα όπλα τους και να προ­σέλθουν ικέτες στο προαύλιο των ανακτόρων του μεγάλου Βασιλέως. Επίσης, κάποιοι Πέρσες αξιωματούχοι τούς πρότειναν να συνεχίσουν ως μισθοφόροι του αυτή τη φορά. Μετά τις συνεχείς πρωτοβουλίες του Τισσαφέρνη για μια συνάντη­ση των Ελλήνων στρατηγών μαζί του, ο Κλέαρχος δέχτηκε να τον δει, αφού πρώτα έλαβε σαφείς διαβεβαιώσεις ότι δεν θα εμποδιστεί η επιστρο­φή των Μυρίων και ότι θα τους δώσουν και τρό­φιμα προς διευκόλυνση της υποχώρησής τους. Αφού διάβηκαν τον Τίγρη ποταμό, ο Τισσαφέρνης κάλεσε τους Έλληνες στρατηγούς και λοχαγούς στη σκηνή του. Ο Κλέαρχος, πεπεισμένος για τις καλές προθέσεις του Τισσαφέρνη, πήγε. Την επομένη δέχτηκε να πάρει μαζί του στο δείπνο και τους άλλους στρατηγούς. Η εμπιστοσύνη του Κλέαρχου στα λεγόμενα του Τισσαφέρνη υπήρξε μοιραία. Οι στρατηγοί συνελήφθησαν και ο Αρ­ταξέρξης διέταξε την εκτέλεσή τους .Μαζί τους δολοφονήθηκαν και είκοσι λοχαγοί που περίμε­ναν έξω από τη σκηνή.

 

[email protected]