Πέρυσι τέτοιο καιρό, ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης περνούσαν ώρες ατελείωτες στο Hilton με την τετράδα των Ντέκλαν Κοστέλο, Ντέλια Βελκουλέσκου, Ράσμους Ρέφερ και Νικολό Τζιαμαρόλι με στόχο να καταλήξουν σε οριστική συμφωνία για το περιεχόμενο του τρίτου μνημονίου. 

Πέρυσι τέτοιο καιρό, οι βουλευτές συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης βρίσκονταν σε αυξημένη ετοιμότητα για να ψηφίσουν το πακέτο μέτρων που θα εξασφάλιζε το πολυπόθητο δάνειο στην Ελλάδα, ενώ ακόμη και οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης περίμεναν στο ακουστικό τους για την έκτακτη συνεδρίαση του Eurogroup που θα έδινε σάρκα και οστά στη συμφωνία των ηγετών των κρατών-μελών της Ευρωζώνης τον Ιούλιο του 2015.

 

Όλα αυτά, μοιάζουν φέτος με μια… κακή ανάμνηση. Καλώς εχόντων των πραγμάτων, η Βουλή θα κλείσει αύριο Παρασκευή, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα ξαναζήσουμε και φέτος τον Αύγουστο τις περυσινές συνεδριάσεις που διαρκούσαν – με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου πρόεδρο της Βουλής – μέχρι τις πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας. 

 

Οι επικεφαλής του κουαρτέτου δεν είναι φέτος στην Αθήνα. Μπορεί να μην έχουν σταματήσει οι τηλεφωνικές επικοινωνίες του ελληνικού οικονομικού επιτελείου με τους θεσμούς, ωστόσο στο Hilton δεν υπάρχει τηλεοπτικό συνεργείο ούτε για δείγμα. Όσο για τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης, έχουν ενημερωθεί από την ομάδα του Γερούν Ντάισεμπλουμ ότι η επόμενη συνεδρίαση του Eurogroup θα πραγματοποιηθεί στις 7 Σεπτεμβρίου (και ναι, η Ελλάδα αναμένεται να είναι και πάλι στην ατζέντα).

 

Έχοντας γνωρίσει τα χειρότερα, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον φετινό Αύγουστο έως και… μήνα διακοπών. Θα ήταν όμως λάθος. Τα «μπάνια του λαού» έχουν πάψει τα τελευταία χρόνια να θεωρούνται ιερό δικαίωμα (ΕΝΦΙΑ το 2014 και μνημόνιο 3 το 2015 για να θυμηθούμε μόνο τα δύο τελευταία χρόνια) και οι εποχές που ουδείς τολμούσε να διαταράξει αυτό το ιερό δικαίωμα φαίνεται ότι έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση έκανε φιλότιμες προσπάθειες για να… ελαφρύνει την αυγουστιάτικη ατμόσφαιρα:

 

  Πέρασε την τροπολογία για την έκτακτη ενίσχυση των δικαιούχων του ΕΚΑΣ, ώστε να μην μείνει στους περίπου 160.000 δικαιούχους μόνο η πίκρα της πλήρους – στις περισσότερες περιπτώσεις – ή μερικής κατάργησης του επιδόματος. Βέβαια, οι συνταξιούχοι αργά ή γρήγορα θα αντιληφθούν ότι τα «αντίμετρα» που ψηφίστηκαν δεν καλύπτουν παρά ένα πολύ μικρό μέρος των απωλειών εισοδήματος. Σε κάθε περίπτωση, αυτό θα γίνει αντιληπτό από… φθινόπωρο.

 

  Άλλαξε το χρονοδιάγραμμα πληρωμής του ΕΝΦΙΑ, ώστε να μην χρειαστεί έξι εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων να στοιβάζονται στις τράπεζες με το που θα επιστρέψουν από τις όποιες αυγουστιάτικες αποδράσεις. ΕΝΦΙΑ φέτος τον Αύγουστο δεν θα υπάρχει. Ούτε φόρος εισοδήματος, τουλάχιστον για τα 3,3 εκατομμύρια φυσικά πρόσωπα που παρέλαβαν χρεωστικό εκκαθαριστικό. Για το τι μας περιμένει από Σεπτέμβριο, αυτό είναι μια άλλη συζήτηση (σ.σ.: συμπίπτουν χρονικά η πληρωμή του ΕΝΦΙΑ και του φόρου εισοδήματος. Μάλλον δεν χρειάζεται να αναφερθεί κάτι περισσότερο). Η μεγαλύτερη παρέμβαση βέβαια υπέρ της διατήρησης του αυγουστιάτικου κλίματος ήταν η αναστολή της επιβολής του συμπληρωματικού φόρου στα αγροτεμάχια, μέτρο που, αν εφαρμοζόταν, θα μοίραζε… εγκεφαλικά σε περισσότερους από 100.000 ιδιοκτήτες.

 

 Το τρίτο μέτρο στην κατεύθυνση ενίσχυσης της θερινής ραστώνης ήταν ο διαχωρισμός σε δύο δόσεις των περικοπών στις επικουρικές συντάξεις. Το πρώτο κύμα που έπληξε την Τρίτη τους συνταξιούχους με άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ δεν έχει καμία σχέση με αυτό που θα… χτυπήσει στις 2 Σεπτεμβρίου. Από τις πρώτες φθινοπωρινές ημέρες θα γίνει αντιληπτό το τι σημαίνει αναδρομική περικοπή σύνταξης έως και κατά 43%.

 

 

Έχοντας καταβάλει κάθε προσπάθεια να διασφαλίσει το ήρεμο αυγουστιάτικο κλίμα στις τάξεις των φορολογουμένων, το οικονομικό επιτελείο είναι υποχρεωμένο μέσα στον Αύγουστο να «τρέξει» τις μνημονιακές υποχρεώσεις, οι οποίες θα επανέλθουν απειλητικά στο προσκήνιο με το που θα μπει το φθινόπωρο. 

 

Θεωρείται δεδομένο ότι μετά τις 15 Αυγούστου θα ξεκινήσει μπαράζ διαβουλεύσεων με τους εκπροσώπους του κουαρτέτου για τις μεγάλες εκκρεμότητες του φθινοπώρου: την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης για την εκταμίευση της υποδόσης των 2,8 δισ. ευρώ, την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και τον προγραμματισμό της διαπραγμάτευσης για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους αλλά και τη δημιουργία των προϋποθέσεων ένταξης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα (με βασικότερη προϋπόθεση τον στόχο για τη διαμόρφωση του πρωτογενούς πλεονάσματος μετά το 2018).

 

Είναι τόσο πολλά τα θέματα που θα πρέπει να επιλυθούν μέσα στο επόμενο διάστημα, που ουσιαστικά δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για χάσιμο χρόνου ακόμη και μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού. Τα βασικά μέτωπα στα οποία η κυβέρνηση θα πρέπει να επιδείξει πρόοδο μέσα στις επόμενες εβδομάδες, προκειμένου να αποφύγει έντονη κριτική για κωλυσιεργία, είναι τα ακόλουθα:

 

1. Η προώθηση της λίστας με τα 15 προαπαιτούμενα, τα οποία και «ξεκλειδώνουν» τη δόση των 15 δισ. ευρώ. Τι κυριαρχεί σε αυτή τη λίστα; Για μια ακόμη φορά το ασφαλιστικό. Μέτρα που δεν πέρασαν τον Μάιο, επανέρχονται τώρα στο προσκήνιο κατ’ απαίτηση των θεσμών, οι οποίοι επιμένουν:

 

 Να ασφαλίζονται όλοι οι μικροεπαγγελματίες με το μοντέλο του ΟΑΕΕ, δηλαδή να πληρώνουν σε εισφορές το 26,95% του φορολογητέου εισοδήματός τους μόνο για κύρια ασφάλιση και υγεία. Με το ισχύον σύστημα, μικροεπαγγελματίες που δραστηριοποιούνται σε δήμους κάτω των 2.000 κατοίκων και δηλώνουν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ έχουν το προνόμιο να ασφαλίζονται στον ΟΓΑ. Αυτό σημαίνει χαμηλότερες εισφορές για τα επόμενα χρόνια, δεδομένου ότι οι ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ έχουν εξασφαλίσει πιο μακρά περίοδο προσαρμογής. Η άρση του καθεστώτος θα φέρει 45.000 μικροεπαγγελματίες στη δυσάρεστη θέση να πληρώνουν το 27% του εισοδήματός τους στο ταμείο από την πρώτη ημέρα.

 

 Να διορθωθεί η κλίμακα των εκπτώσεων που έχει νομοθετηθεί για τις ασφαλιστικές εισφορές γιατρών, δικηγόρων, μηχανικών, οικονομολόγων, μηχανικών κ.λπ. Οι εκπτώσεις κυμαίνονταν από 5% έως 50%, ανάλογα με το εισόδημα, με το κουαρτέτο να απαιτεί μικρότερους συντελεστές.

 

 Να αναθεωρηθεί – προς τα κάτω – η έκπτωση για την καταβολή του κατ’ αποκοπή ποσού για την αναγνώριση των πλασματικών περιόδων ασφάλισης. Αυτό σημαίνει αύξηση του κόστους αναγνώρισης των πλασματικών ετών.

 

Μέσα στον Αύγουστο θα πρέπει να ολοκληρωθεί η διαδικασία για την επιλογή των νέων διοικητικών συμβουλίων στις τράπεζες και να προχωρήσουν οι διαδικασίες για να συγκροτηθεί το εποπτικό συμβούλιο του νέου υπερ-Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων. Με τη σειρά του, το εποπτικό συμβούλιο θα πρέπει να ορίσει το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου. Για τις καθυστερήσεις στο θέμα του Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων, πληροφορίες αναφέρουν ότι η ελληνική κυβέρνηση ήδη δέχεται κριτική από την πλευρά των θεσμών. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο ο Γάλλος επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί όσο και ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών έχουν ταχθεί ανοικτά υπέρ της προώθησης των «μεταρρυθμίσεων», ειδικά αυτών που συνδέονται με τις αποκρατικοποιήσεις και την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.

 

Το κεφάλαιο των στελεχώσεων δεν τελειώνει εδώ, καθώς εκτός από τις τράπεζες και το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων πρέπει να επιλεγεί και το διοικητικό συμβούλιο της νέας Ανεξάρτητης Αρχής Εσόδων. Ο κατάλογος με τα προαπαιτούμενα του Σεπτεμβρίου συμπληρώνεται με τη μεταρρύθμιση της αγοράς φυσικού αερίου (πρόγραμμα αποδέσμευσης φυσικού αερίου, βελτίωση συνθηκών πρόσβασης, αύξηση ποσοτήτων κ.λπ.), με την τροποποίηση της νομοθεσίας για το ΕΤΜΕΑΡ αλλά και της δομής του λογαριασμού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με την πώληση του ΑΔΜΗΕ (ήδη έχουν υποβληθεί προσφορές) αλλά και με την εξουσιοδότηση από τη γενική συνέλευση της ΔΕΗ του μάνατζμεντ για τροποποίηση των τιμολογίων.

 

 

Μέσα στον Ιούλιο, το οικονομικό επιτελείο ήλπιζε ότι θα έχει ολοκληρωθεί και τυπικά η διαδικασία μεταβίβασης των μετοχών του ΟΛΠ στην κινεζική Cosco, ώστε το Δημόσιο να εισπράξει 280 εκατ. ευρώ. Η μεταβίβαση μετατέθηκε για τον Αύγουστο (εκτός νέου απροόπτου), ενώ μέσα στο δεύτερο εξάμηνο θα πρέπει οι εισπράξεις να ανέλθουν σε τουλάχιστον 1,8 δισ. ευρώ, προκειμένου να εκπληρωθεί ο στόχος που έχει εγγραφεί στον κρατικό προϋπολογισμό. Από πού ευελπιστεί η κυβέρνηση, μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, να εισπράξει αυτά τα λεφτά; Η λίστα της περιλαμβάνει:

1 Το τίμημα για την πώληση του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών του ΟΛΠ (σ.σ.: η συμφωνία αφορά τη μεταβίβαση του 67% των μετοχών σε δύο φάσεις), το οποίο ανέρχεται στα 368,5 εκατομμύρια ευρώ.

 

2 Το τίμημα για την παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης, διαχείρισης, ανάπτυξης, επέκτασης, συντήρησης και εκμετάλλευσης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων. Η Fraport θα καταβάλει 1,234 δισ. ευρώ.

 

3 Το τίμημα από την πώληση του Astir Pallas στη Βουλιαγμένη. Από τη συγκεκριμένη συμφωνία, το ΤΑΙΠΕΔ έχει λαμβάνει περίπου 95 εκατ. ευρώ. Μπορεί το συνολικό τίμημα να διαμορφώνεται στα 400 εκατ. ευρώ, ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος του τιμήματος θα καταλήξει στην Εθνική Τράπεζα, που είναι και ο κάτοχος του πλειοψηφικού ποσοστού της εταιρείας.

 

4 Το ΤΑΙΠΕΔ έχει κάνει αποδεκτή την οικονομική προσφορά της FerrovieDello Stato Italiane ύψους 45 εκατ. ευρώ για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ωστόσο για να κλείσει η συναλλαγή υπάρχει ακόμη αρκετός δρόμος. Ο φάκελος βρίσκεται ήδη στο Ελεγκτικό Συνέδριο για προσυμβατικό έλεγχο, ενώ υπάρχει αισιοδοξία για ολοκλήρωση της υπόθεσης μέχρι το τέλος του έτους.

 

5 Οι διαπραγματεύσεις για την επέκταση της σύμβασης παραχώρησης του Διεθνούς Αερολιμένα «Ελευθέριος Βενιζέλος» για 20 χρόνια (μέχρι το 2046) έχουν ξεκινήσει, ενώ και σε αυτό το μέτωπο στελέχη του ΤΑΙΠΕΔ αισιοδοξούν ότι η υπόθεση θα κλείσει μέχρι το τέλος του έτους. Τα ίδια στελέχη μιλούν για «πολύ σοβαρό τίμημα», χωρίς ακόμη να έχουν μιλήσει για συγκεκριμένα ποσά. Ο φάκελος του Διεθνούς Αερολιμένα περιλαμβάνει και τη μεταβίβαση του 30% των μετοχών, κάτι όμως που θα γίνει σε μεταγενέστερο χρόνο.

 

6 Εφικτή – όχι μόνο να κλείσει η πώληση αλλά και να εισπραχθεί το τίμημα – θεωρείται και η υπόθεση του ΟΤΕ. Η μεταβίβαση των μετοχών από το Ελληνικό Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ αναμένεται ενδεχομένως και μέσα στον Αύγουστο, δεδομένου αυτό αποτελεί και μνημονιακή απαίτηση για την εκταμίευση της επόμενης δόσης των 2,8 δισ. ευρώ μέσα στον Σεπτέμβριο. Ο αγοραστής του 5% που θα μεταβιβαστεί είναι δεδομένος, λόγω της ύπαρξης συμφωνίας μετόχων (Deutsche Telekom), ενώ το τίμημα αναμένεται να κινηθεί στην περιοχή των 200-215 εκατ. ευρώ.

 

 

Ο Αύγουστος φέρνει για το οικονομικό επιτελείο και δύο πολύ σημαντικές ανακοινώσεις. Η πρώτη αφορά την πορεία του ΑΕΠ κατά το δεύτερο τρίμηνο και η δεύτερη αφορά την εξέλιξη των φορολογικών εσόδων τον Ιούλιο. Ο Ιούλιος ήταν ο χειρότερος μήνας για τους φορολογούμενους (λόγω του μεγέθους των φόρων που βεβαιώθηκαν), αλλά ο καλύτερος για το υπουργείο Οικονομικών, που είχε προγραμματίσει να εισπράξει πάνω από 5 δισ. ευρώ.

 

Ενδεχομένως και σήμερα να φανεί αν η επίτευξη του στόχου κατέστη εφικτή. Όσον αφορά το ΑΕΠ, όλα είναι θέμα αριθμών: όσο πιο μεγάλη προκύψει η ύφεση του δευτέρου τριμήνου τόσο μεγαλύτερη απόσταση θα πρέπει να διανύσει η κυβέρνηση στο δεύτερο εξάμηνο για να επιτύχει τους δημοσιονομικούς στόχους. Προς το παρόν, οι ενδείξεις για την πορεία της οικονομίας τον Ιούλιο δεν αφήνουν περιθώρια για μεγάλη αισιοδοξία. Μέσα στις επόμενες ημέρες τα μηνύματα θα είναι πιο σαφή…