Κλειστό παραμένει τους τελευταίους μήνες ένα από τα πλέον εμβληματικά εστιατόρια της Κωνσταντινούπολης, το ηλικίας 115 ετών εστιατόριο «Pandeli», λόγω των εργασιών αποκατάστασης που έχουν ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό στην Αγορά των Μπαχαρικών, γνωστή και ως Αιγυπτιακή Αγορά, αλλά και εξαιτίας της κρίσης που πλήττει τον τουρισμό στην Τουρκία.

Η γνωστή συγγραφέας και αρθρογράφος της τουρκικής εφημερίδας Χουριέτ, Τζίλα Μπενμαγιόρ, σε εκτενές άρθρο της στην τουρκική εφημερίδα εκφράζει την επιθυμία αλλά και την αγωνία της, για το εάν και πότε θα ανοίξει ξανά το φημισμένο εστιατόριο. Η Μπενμαγιόρ αναπολεί το εστιατόριο-ορόσημο της Κωνσταντινούπολης με τα τυρκουάζ πλακάκια, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού της πόλης. Στο ίδιο άρθρο, η συγγραφέας μεταφέρει τα όσα της είπε η εγγονή του ιδιοκτήτη, Σοφία Τσομπάνογλου, η οποία ζει στην Αθήνα, για την ιστορία της οικογένειας και του εστιατορίου.

Η ιστορία του “Pandeli”

«Οι ρίζες μας είναι από την Καππαδοκία», λέει η Σοφία. «Ο παππούς μου Παντελής Τσομπάνογλου έφυγε από την Νίγδη και ήρθε στην Κωνσταντινούπολη για να εργασθεί δίπλα στον πατέρα του. Στην αρχή εργάστηκε σε διάφορα εστιατόρια έως ότου το 1901 άνοιξε το δικό του, στην παλιά ψαραγορά της πόλης, το Ουνκαπανί, το οποίο γρήγορα απέκτησε φήμη μεταξύ των συγγραφέων, ποιητών και πολιτικών ».  Ανάμεσα στους τελευταίους και ο Μουσταφά Κεμάλ. Μάλιστα, όπως σημειώνει η Σοφία Τσομπάνογλου οι πρώτες ειρηνευτικές συνομιλίες με τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας, Ελευθέριο Βενιζέλο, πραγματοποιήθηκαν στο εστιατόριο «Pandeli»,

Παρά τη φήμη του όμως, το εστιατόριο καταστράφηκε ολοσχερώς στη διάρκεια των επεισοδίων της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955. «Φανερά προσβεβλημένος και θυμωμένος ο παππούς μου κλείστηκε στον εαυτό του», λέει η Σοφία.

Εκείνη την εποχή ο πατέρας της Σοφίας και γιός του ιδρυτή του εστιατορίου, Χρήστος, μόλις είχε αποφοιτήσει από την Ιατρική σχολή της Κωνσταντινούπολης και ετοιμαζόταν να πάει στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Ο κυβερνήτης όμως της Κωνσταντινούπολης», συνεχίζει η Σοφία, «ο οποίος ήταν και ο ίδιος γιατρός, ο Φαχρετίν Κερίμ Γκιοκάϊ παρενέβη και τον έπεισε να μείνει».

Και άλλοι όμως κρατικοί αξιωματούχοι όπως οι πρώην πρωθυπουργοί Αντνάν Μεντερές και Τζελάλ Μπαγιάρ τον υποστήριξαν και έτσι, το εστιατόριο «Pandeli» αναγεννήθηκε από τις στάχτες του και άνοιξε εκ νέου στην σημερινή του θέση, στην περιοχή Εμινονού στην Αγορά των Μπαχαρικών” -γνωστή και ως Αιγυπτιακή Αγορά.

Το 1964, το εστιατόριο έγινε γνωστό και στο εξωτερικό για τις μοναδικές συνταγές και δημιουργίες του. Δυστυχώς όμως την εποχή εκείνη, εξαιτίας των τεταμένων σχέσεων μεταξύ Ελλάδας -Τουρκίας η οικογένεια Παντελή με βαριά καρδιά αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη και να καταφύγει στην Αθήνα.  Ο παππούς της Σοφίας και ιδρυτής του εστιατορίου δεν συνήθισε ποτέ την Αθήνα και τελικά επέστρεψε στην αγαπημένη του Κωνσταντινούπολη   όπου έζησε μέχρι τον θάνατό του.  Όπως λέει η Σοφία, ο πατέρας της έπρεπε να διευθύνει το εστιατόριο μεταξύ Αθήνας και Κωνσταντινούπολης και να διαχειρίζεται την επιχείρηση με έναν συνεργάτη του στην πόλη.

«Είμαστε από την Κωνσταντινούπολη, γεννηθήκαμε σε έναν από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς του κόσμου. Είναι καθήκον μας να συμβάλουμε ώστε αυτός ο πολιτισμός να επιβιώσει. Έχοντας αυτό κατά νου, ξεπεράσαμε όλες τις δυσκολίες, ποτέ δεν κάναμε εμπορικές δοσοληψίες, ποτέ δεν θεωρήσαμε σωστό να φύγουμε από την αγορά των Μπαχαρικών για μία άλλη πιο μοντέρνα περιοχή», λέει και η τρίτης γενιάς απόγονος της οικογένειας Παντελή.  «Αν και είμαι χημικός μηχανικός, έχω κληρονομήσει τις ευθύνες του εστιατόριου «Pandeli» από τον πατέρα μου. Μέσα από τις μνήμες του, το εστιατόριο λίγο ως πολύ αποτελεί ένα μουσείο, θέλω να επιβιώσει», συμπληρώνει η εγγονή του Παντελή Τσομπάνογλου.

Στο όνομα της διατήρησης της ιστορίας, του πολιτισμού και των παραδόσεων της Κωνσταντινούπολης από την εποχή της Βυζαντινής και Οθωμανικής εποχής, η Σοφία Τζομπάνογλου, μέσα από το δημοσίευμα της Χουριέτ, απευθύνει έκκληση προς όλους να προστατεύσουν το φημισμένο εστιατόριο. Εκφράζει δε την ελπίδα, οτι οι εργασίες αποκατάστασης που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Αγορά των Μπαχαρικών θα καταστήσουν δυνατόν το εστιατόριο να αναγεννηθεί για άλλη μία φορά από τις στάχτες του.

«Το εστιατόριο «Pandeli», υπενθυμίζει η Σοφία Τζομπάνογλου, αποτελεί εδώ και 100 χρόνια ένα από τα πλέον γνωστά εμπορικά σήματα της Τουρκίας. Δεν πρέπει να   αφήσουμε να χαθεί ένα ιστορικό σύμβολο, όταν σήμερα έχουν απομείνει μόνο 30», καταλήγει.

Ο Παντελής Τσομπάνογλου, σύμφωνα με τα λεγόμενα των απογόνων του, ήταν ένας άνθρωπος δραστήριος, εφευρετικός, με φαντασία και, πάνω απ΄ όλα, με ένα μοναδικό μεράκι για την δουλειά του. Χάρις στην εφευρετικότητά του δημιούργησε τους φημισμένους κουραμπιέδες, οι οποίοι φτιάχνονται με αμυγδαλόψυχα αντί για αλεύρι. Ο λόγος;  Η απαγόρευση που υπήρχε στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου να χρησιμοποιούν αλεύρι. Επειδή όμως ο κόσμος ήθελε να φάει από το Παντελή τους πολύ νόστιμους κουραμπιέδες του, εκείνος σκέφτηκε αντί για αλεύρι να χρησιμοποιήσει κοπανισμένο αμύγδαλο, πρώτης τάξεως βούτυρο και ζάχαρη!

Λέγεται οτι τα πρώτα χρόνια όλα τα φαγητά τα μαγείρευε ο ίδιος ο Παντελής και μάλιστα περιποιείτο προσωπικά τους πελάτες του ανάμεσα στους οποίους ήταν πολιτικοί (Ελευθέριος Βενιζέλος, Μουσταφά Κεμάλ, Ρόμπερτ Μακ Ναμάρα), βασιλείς (Ελισάβετ της Αγγλίας, Χουάν Κάρλος και Σοφία της Ισπανίας, Σοράγια της προ-Αγιατολλάχ Περσίας),   καλλιτέχνες (Μελίνα Μερκούρη, Μπάρτ Λάγκαστερ, Ρόμπερ ντε Νίρο, Ρομάν Πολάνσκι, Τόνι Κέρτις, Ωντρευ Χέπμπορν κ.π.α.) και εκατοντάδες άλλοι επώνυμοι από την Τουρκία και το εξωτερικό!