Θα λειτουργούν για όσους δεν θέλουν άσυλο και για όσους παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά

Τη δημιουργία κλειστών κέντρων κράτησης στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου για τους παράτυπους μετανάστες που είτε δεν θέλουν άσυλο είτε παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά προανήγγειλε κατά τη διάρκεια της απολογιστικής συνέντευξης για το 2016 ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας.

Xαρακτήρισε κακή την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στους καταυλισμούς και αχίλλειο πτέρνα του προσφυγικού τις διαδικασίες εξέτασης ασύλου, οι οποίες παρουσιάζουν μεγάλη καθυστέρηση.

Δήλωσε χαρακτηριστικά ότι η εμπειρία όσον αφορά τη διαχείριση των αιτημάτων ασύλου από τις ελληνικές αρχές είναι κάτι το οποίο παρουσιάστηκε τελευταία στη χώρα μας, ενώ π.χ. στη Γερμανία η αντίστοιχη υπηρεσία υπάρχει από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Έκανε ιδιαίτερη αναφορά στα ασυνόδευτα παιδιά επισημαίνοντας ότι δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 20 με 30. Στη συνέχεια πρόσθεσε ότι εντός των ήδη υπαρχόντων καταυλισμών θα δημιουργηθούν «safe zones» και θεωρεί ότι, εφόσον δεν καταρρεύσει η συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία και η Ευρώπη θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της, σύντομα τα περισσότερα παιδιά που βρίσκονται στη χώρα μας θα μετεγκατασταθούν ή θα ε-πανενωθούν με τις οικογένειές τους στο εξωτερικό.

Επιπλέον ανακοίνωσε ότι το συσσίτιο θα αντικατασταθεί με κάρτα σίτισης για κάθε οικογένεια και ότι δεν θα υπερβαίνει τα 400 ευ-ρώ μηνιαίως, ενώ όσοι εξασφαλίσουν άσυλο θα εφοδιαστούν με ηλεκτρονικές κάρτες που θα περιέχουν τα προσωπομετρικά τους στοιχεία.

Στην Ελλάδα

Εν τω μεταξύ τους περισσότερους θανάτους προσφύγων και μεταναστών στη Μεσόγειο, παρά τη σημαντική μείωση του αριθμού τους από τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη, αφήνει πίσω της η χρονιά που φεύγει.

Περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι χάθηκαν στα πολύνεκρα ναυάγια των υπερφορτωμένων σαπιοκάραβων που χρησιμοποιούν οι δουλέμποροι, οι περισσότεροι στην προσπάθειά τους να περάσουν από τη Λιβύη στις ακτές της Νότιας Ιταλίας, που το ’16 – μετά το κλείσιμο της βαλκανικής οδού – δέχθηκε τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων και μεταναστών (περίπου 180.000 άνθρωποι).

Αντίθετα στην Ελλάδα η ραγδαία μείωση των ροών από τα μικρασιατικά παράλια – 2.500 άνθρωποι κατά μέσο όρο το ’15 και τους τρεις πρώτους μήνες του ’16 – μετά την υπογραφή της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας και το κλείσιμο των συνόρων με τα Σκόπια στην Ειδομένη, περιόρισε τις αφίξεις σε μερικές δεκάδες την ημέρα.

Όμως το κλείσιμο των συνόρων μετέτρεψε την Ελλάδα και κυρίως τα νησιά στο ΒΑ Αιγαίο σε μια απέραντη «αποθήκη ψυχών» , όπου παραμένουν εγκλωβισμένοι από τον περασμένο Μάρτιο περισσότερο από 70.000 πρόσφυγες και μετανάστες. Ανάμεσά τους χιλιάδες παιδιά.

Κέντρο κράτησης

Ήταν 7 Μαρτίου, γύρω στις έντεκα το πρωί, έξω από την είσοδο των υπεραστικών λεωφορείων στην πύλη Ε10 στο λιμάνι του Πειραιά.

Τουλάχιστον τρία μισθωμένα λεωφορεία περίμεναν άδεια προκειμένου να επιβιβαστούν περίπου 150 πρόσφυγες από τη Συρία, οι οποίοι είχαν φθάσει το πρωί από τη Λέσβο. Ένα από τα αμέτρητα καραβάνια που συνέχιζε να φθάνει από τα τουρκικά παράλια – με μια «ολιγοήμερη στάση» σε κάποιο νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου ή των Δωδεκανήσων.

Τα λεωφορεία σκοπό είχαν να μεταφέρουν τις οικογένειες των Σύρων προσφύγων στον προσωρινό καταυλισμό στο Σχιστό.

Οι Σύροι όμως ήταν αμετάπιστοι. Ζητούσαν να μεταβούν με τα πούλμαν στον τελωνειακό σταθμό της Ειδομένης, στα σύνορα της χώρας μας με τα Σκόπια, με σκοπό να συνεχίσουν το μακρύ ταξίδι προς τη Βόρεια Ευρώπη.

Την ίδια ώρα τα νέα που έφθαναν με καταιγιστικό ρυθμό από τους συναδέλφους δημοσιογράφους, οι οποίοι βρίσκονταν στο μεθοριακό σταθμό, ήταν ξεκάθαρα και αδιαμφισβήτητα. Οι Σκοπιανοί είχαν κλείσει οριστικά τα σύνορα απαγορεύοντας τη διέλευση σε όλους τους πρόσφυγες και μετανάστες, χιλιάδες στον αριθμό, οι οποίοι βρίσκονταν ήδη μία εβδομάδα εκεί, περιμένοντας μια χαραμάδα ελπίδας. Ήδη από τις αρχές Μαρτίου οι «γείτονες» είχαν ξεκινήσει το «ανοιγοκλείσιμο» των συνόρων, σε μια σαφή ένδειξη του ότι σκόπευαν να κλείσουν οριστικά τη «βαλκανική οδό» στα καραβάνια των προσφύγων και μεταναστών, που από τα τέλη του ’14 περνούσαν μέσα από τα εδάφη τους με κατεύθυνση κυρίως τη Γερμανία και τη Σουηδία.

Ήδη, τα πρώτα «μηνύματα» είχαν σταλεί από τον Αύγουστο του ’15, όταν η ακροδεξιά κυβέρνηση του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία ύψωσε φράκτη στα νότια σύνορα της χώρας, προκειμένου να εμποδίσει τους πρόσφυγες να εισέλθουν στη χώρα του.

Φασιστικό θερμοκήπιο

Λίγες ημέρες νωρίτερα ο εθνικιστής και γνωστός για τα ρατσιστικά του αισθήματα Ούγγρος πολιτικός είχε προβεί σε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στην Άνγκελα Μέρκελ και την πολιτική των «ανοικτών συνόρων και των καλοδεχούμενων προσφύγων», που είχε ως συνέπεια να φθάσουν στη Γερμανία σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι μέσα σε λίγους μήνες.

Παράλληλα ο Όρμπαν με συμμάχους την επίσης ξενοφοβική κυβέρνηση της Πολωνίας, τη Σλοβακία και την Τσεχία, με την ανεπίσημη συμμετοχή και της Αυστρίας, έβαλε σκοπό να συγκροτήσουν ενιαίο μέτωπο για την ανάσχεση του κύματος των προσφυγικών ροών που έρχονταν από τα Βαλκάνια και την άσκηση έντονων πιέσεων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη θέσπιση δρακόντειων μέτρων προστασίας των συνόρων των κρατών – υποδοχέων των ροών αυτών.

H πίεση απέδωσε. Στη σύνοδο κορυφής των ηγετών των κρατών – μελών της Ε.Ε., στις 7 Μαρτίου στις Βρυξέλλες, επισημοποιήθηκε το οριστικό κλείσιμο της επονομαζόμενης «βαλκανικής οδού» για τους πρόσφυγες και μετανάστες. Δώδεκα ημέρες αργότερα υπογράφηκε και η περιβόητη συμφωνία μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας για τον έλεγχο των ροών από τα μικρασιατικά παράλια, με αντάλλαγμα μια σειρά ευνοϊκών πολιτικών και οικονομικών ρυθμίσεων για τη γειτονική χώρα και την υπόσχεση ότι όσοι μετανάστες περνούν παράτυπα στην Ελλάδα από τις 20 Μαρτίου του ’16 θα επιστρέφουν στην Τουρκία και αντίστοιχα ίσος αριθμός προσφύγων οι οποίοι βρίσκονται σε κάποιον καταυλισμό εκεί, θα στέλνονται σε ένα από τα 28 κράτη – μέλη της Ε.Ε. (σ.σ.: η Βρετανία είχε ήδη δηλώσει άρνηση, προκειμένου να συμμετάσχει στο σχέδιο της Ε.Ε). Παράλληλα θα προχωρούσε η κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους υπηκόους, οι οποίοι ταξιδεύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εγκλωβισμένοι

Σχεδόν ταυτόχρονα με το κλείσιμο των συνόρων, δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες εγκλωβίστηκαν στην Ελλάδα. Στην Ειδομένη τους τρεις επόμενους μήνες είδαμε εικόνες που προσβάλλουν τον όρο «άνθρωπος». Ένα δεύτερο Καλαί (ο πρόχειρος καταυλισμός μεταναστών στη Βόρεια Γαλλία, στο πέρασμα της Μάγχης για το Ηνωμένο Βασίλειο, που χαρακτηρίστηκε ως η «ντροπή της Ευρώπης») δημιουργήθηκε στα σύνορα της Ελλάδας με τα Σκόπια, που είχαν κλείσει οριστικά. Τον Μάιο ο αριθμός των ανθρώπων που βρίσκονταν στην Ειδομένη και ζούσαν κάτω από άθλιες συνθήκες άγγιζε τους 15.000. Εξεγέρσεις, ξυλοδαρμοί, κίνδυνος πρόκλησης επιδημιών και οι έντονες αντιδράσεις των κατοίκων του Κιλκίς και των γύρω χωριών δεν άργησαν, μετά την αρχική συγκινητική τους αλληλεγγύη ως προς την παρουσία των προσφύγων, διαπιστώνοντας και την παντελή απουσία του κράτους.

Η ελληνική κυβέρνηση, παρότι συνυπέγραψε – έστω υπό πίεση και με ανταλλάγματα κάτω από το τραπέζι όσον αφορά το «ελληνικό χρέος» – «συνελήφθη» απροετοίμαστη να διαχειριστεί την κρίση.

Πρόχειρα και βιαστικά, παλιά στρατόπεδα, εγκαταλελειμμένα εργοστάσια και οικόπεδα και παλιά ξενοδοχεία μετατράπηκαν σε προσωρινούς καταυλισμούς.

Αλλού, όπως στο λιμάνι του Πειραιά, χιλιάδες πρόσφυγες, προερχόμενοι από τα νησιά του ΒΑ. Αιγαίου, οι δομές των οποίων είχαν ήδη γεμίσει με τα τελευταία «κύματα» των ανθρώπων, οι οποίοι έφθασαν στην Ελλάδα από την Τουρκία μετά τις 20 Μαρτίου, εγκαταστάθηκαν έως και τα μέσα του καλοκαιριού στις κεντρικές αποθήκες, δημιουργώντας μια πρωτόγνωρη εικόνα – που έφθασε να γίνει «αξιοθέατο» για τους τουρίστες που έφθαναν με τα κρουαζιερόπλοια στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας.

Σε αντιστάθισμα της διακοπής των ροών από τα βαλκανικά σύνορα και τον εγκλωβισμό δεκάδων χιλιάδων μεταναστών στην Ελλάδα οι Ευρωπαίοι «εταίροι» είχαν υποσχεθεί ότι θα ενισχύσουν την υποστελεχωμένη ελληνική υπηρεσία Ασύλου με 256 ειδικούς υπαλλήλους και μεταφραστές, οι οποίοι θα στελέχωναν τις υπηρεσίες στα νησιά του ΒΑ. Αιγαίου με σκοπό τη διαχείριση των αιτήσεων ασύλου των προσφύγων και μεταναστών στα κέντρα πρώτης καταγραφής. Υπόσχεση που δεν υλοποιήθηκε ποτέ, με συνέπεια σήμερα να παραμένουν στους καταυλισμούς – «hotspots» περισσότεροι από 15.000 πρόσφυγες και μετανάστες, για περισσότερους από εννέα μήνες, ενώ σε εκκρεμότητα βρίσκονται περισσότερες από 11.000 αιτήσεις ασύλου, όταν ο ρυθμός αυτών που εξετάζονται καθημερινά από τους υπαλλήλους της αρμόδιας υπηρεσίας δεν υπερβαίνουν τις 70, κατά μέσο όρο.

Μάλιστα, η αύξηση που έχει παρατηρηθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα όσον αφορά τους οικονομικούς μετανάστες από τη Βόρεια και Κεντρική Αφρική έχει ως συνέπεια η συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετική κουλτούρα, γλώσσα, πολιτισμό και ιδιοσυγκρασία να προκαλεί συχνές εντάσεις μεταξύ ομάδων νεαρών, που μπορεί να καταλήξουν ακόμα και σε αιματηρές συγκρούσεις.

Επιπλέον, η ανοχή των κατοίκων στη Λέσβο, τη Χίο και τη Σάμο, όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη συγκέντρωση ανθρώπων, έχει αρχίσει να εξαντλείται.

Αιτία οι συχνές κλοπές και τα επεισόδια που προκαλούν τακτικά μετανάστες, κυρίως από το Μαρόκο και την Αλγερία, οι οποίοι παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά.

Μέσα σε αυτό το κλίμα βρήκε «πρόσφορο έδαφος», προκειμένου να «σπείρει» το ρατσιστικό, μισαλλόδοξο και ξενοφοβικό της «σπόρο» η νεοναζιστική οργάνωση της Χρυσής Αυγής, ενώ ήδη στη Χίο εμφανίστηκαν και τα διαβόητα τάγματα εφόδου, «καλυμμένα» πίσω από τη μάσκα των «αγανακτισμένων πολιτών».

Στο «Π» μίλησαν κάποιοι από τους ανθρώπους οι οποίοι αντιμετωπίζουν καθημερινά τις συνέπειες της προσφυγικής κρίσης.

Η περιφερειάρχης Χριστιάννα Καλογήρου χαρακτήρισε τη χρονιά που φεύγει εξαιρετικά δύσκολη ως προς τις προκλήσεις που η ίδια, από τη θέση του επικεφαλής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κλήθηκε να διαχειριστεί, τον εγκλωβισμό χιλιάδων εξαθλιωμένων ανθρώπων στα τρία μεγάλα νησιά της περιφέρειάς της, δίχως ουσιαστική κρατική βοήθεια, καθώς και τις αντιδράσεις των κατοίκων, οι οποίες όσο περνούσε ο καιρός και μεγάλωναν τα προβλήματα, αυξάνονταν.

«Ποτέ δεν θα πάψω να υπενθυμίζω πως το προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα είναι πρωτόγνωρο και οι δυσκολίες που το χαρακτηρίζουν χρειάζονται εγρήγορση και αποφασιστικότητα».

Η Χριστιάννα Καλογήρου εύχεται το νέο έτος η Ευρωπαϊκή Ένωση να φανεί αντάξια της «αποστολής της» και να προχωρήσει στην εφαρμογή μιας αποτελεσματικής πολιτικής για τη διαχείριση της μεγαλύτερης προσφυγικής κρίσης μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Το 2017 ελπίζω η ευρωπαϊκή και η διεθνής κοινότητα να συνδράμουν τη χώρα μας σεβαθμό αντίστοιχο με το μεγάλο αυτό ζήτημα που έχουμε κληθεί να αντιμετωπίσουμε».

Από την πλευρά του ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Πολίτης της Χίου» και της ενημερωτικής ιστοσελίδας politischios.gr Παντελής Φύκαρης φοβάται ότι το 2017 ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν θα πραγματοποιήσει την απειλή του, διακόπτοντας τη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών από τα μικρασιατικά παράλια.

«Ήδη τα κυκλώματα των δουλεμπόρων έχουν αρχίσει να οργανώνονται εκ νέου, έχοντας μάλιστα ρίξει σημαντικά την “ταρίφα” για το πέρασμα από τα παράλια στην Ελλάδα (σ.σ.: εκτίμηση ότι κυμαίνεται στα 500-600 ευρώ το άτομο). Μάλιστα σε επικοινωνία που είχαμε με λιμενικούς, οι οποίοι υπηρετούν στη Χίο, μας είπαν φοβούνται μια πρώτη “έκρηξη των ροών” κατά τις πρώτες ημέρες του νέου χρόνου. Το μόνο θετικό που μπορώ να διακρίνω αυτή τη στιγμή είναι η μικρή αποσυμφόρηση των hotspots της ΒΙΑΛ και της Σούδας, αφού τις τελευταίες ημέρες μεταφέρθηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα εκατοντάδες οικογένειες με “προσφυγικό προφίλ”, ανεξαρτήτως του αν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων ασύλου».