Ο διάδοχός του ζητάει ένα κανονικό… μνημόνιο χρέους με σαφή προαπαιτούμενα.

«Αλλού τα κακαρίσματα κι αλλού γεννούν οι κότες». Η λαϊκή ρήση ταιριάζει γάντι στην προκειμένη περίπτωση.

Μπορεί οι επικεφαλής των θεσμών να βρίσκονται από χθες στην Αθήνα με στόχο να φτάσουν σε μια τεχνική συμφωνία με την κυβέρνηση για την ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης μέχρι το Σάββατο, ωστόσο το ενδιαφέρον εστιάζεται στις συνεχιζόμενες διαβουλεύσεις για τη μεταμνημονιακή εποπτεία και τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους.

Από τη στιγμή που ο Πολ Τόμσεν έθεσε ως νέο χρονικό ορόσημο το Eurogroup της 24ης Μαΐου προκειμένου να υπάρξει σύγκλιση θέσεων για το θέμα του χρέους, ήταν λογικό κι επόμενο να πάρει «φωτιά» η διαπραγμάτευση για την ελληνική υπόθεση. Και τι δεν έγινε τα τελευταία εικοσιτετράωρα:

Το παιχνίδι με τη «γραμμή»

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έθεσε επισήμως στο τραπέζι θέμα να επανεξετάσει η ελληνική πλευρά τη θέση της όσον αφορά την προληπτική γραμμή στήριξης.

Η συνέντευξη του επικεφαλής του κλιμακίου της ΕΚΤ Φρ. Ντρούντι στη «Ναυτεμπορική» προκάλεσε την αντίδραση του Ευκλείδη Τσακαλώτου, ο οποίος μέσω της γερμανικής «FAZ» αλλά και της «Εφημερίδας των Συντακτών» επιχείρησε να αποδομήσει ακόμη μια φορά τα επιχειρήματα υπέρ της προληπτικής γραμμής, τα οποία αυτή τη φορά δεν εκφράζονται μόνο από τον επικεφαλής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα.

Όταν ο επικεφαλής του κλιμακίου της ΕΚΤ απαριθμεί τα πλεονεκτήματα της προληπτικής γραμμής, δηλαδή

● δημιουργία του κατάλληλου κλίματος ώστε να επιστρέψουν οι καταθέσεις,

● διατήρηση του waiver από τις ελληνικές τράπεζες ώστε να εξακολουθήσουν να έχουν πρόσβαση στον φθηνό δανεισμό της ΕΚΤ,

● πιθανότητα ένταξης των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ

● και ταχύτερη άρση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων,

αυτό σημαίνει ότι οι πιέσεις προς την ελληνική πλευρά να αποδεχτεί μια μορφή προληπτικής γραμμής (έστω και αν αυτή έχει μπροστά τη λέξη υβριδική) έχουν ενταθεί.

Από την άλλη, ο υπουργός Οικονομικών επιμένει ότι το άνοιγμα μιας προληπτικής γραμμής θα σηματοδοτήσει μόνο την καθυστέρηση στη διαδικασία επιστροφής στην κανονικότητα κατά έναν χρόνο (σ.σ.: όσο δηλαδή διαρκεί η προληπτική γραμμή, η οποία μπορεί να παραταθεί μόνο μια φορά κατά ένα εξάμηνο, φτάνοντας δηλαδή τον ενάμιση χρόνο).

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι το επιχείρημα του Ευκλείδη πως με την προληπτική γραμμή θα στενέψουν τα περιθώρια αναβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης έγινε αντικείμενο σχολιασμού από εκπροσώπους των οίκων, οι οποίοι εξέφρασαν αντίθετες απόψεις.

Γεγονός είναι ότι η επιμονή της ΕΚΤ να επαναφέρει το θέμα της προληπτικής γραμμής στήριξης (έστω και αν τυπικά το άνοιγμα μπορεί να γίνει μόνο κατόπιν πρωτοβουλίας και σχετικού αιτήματος της χώρας – μέλους) δείχνει πόσο εύθραυστες είναι αυτή τη στιγμή οι ισορροπίες όσον αφορά τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες σχεδιάζεται να γίνει η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές μετά τον Αύγουστο.

Τρανή απόδειξη η χθεσινή πορεία της απόδοσης του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου, η οποία εκτινάχθηκε ακόμη και πάνω από το 4,3%, όταν πριν από δύο εβδομάδες είχε διαμορφωθεί κάτω από το ψυχολογικό όριο του 4%.

Ουσιαστικά δεν έγινε κάτι «μεγάλο» στη διεθνή οικονομία που να δικαιολογεί την απότομη αύξηση. Τα ελληνικά ομόλογα «παρασύρθηκαν» ουσιαστικά από τις εξελίξεις στην Ιταλία, αλλά το όλο σκηνικό έδειξε το πόσο ευάλωτη θα είναι η ελληνική οικονομία μετά τον Αύγουστο, αν δεν χτιστεί ένα πλαίσιο προστασίας.

Προς το παρόν, στο τραπέζι υπάρχει το «μαξιλάρι» ρευστότητας, το οποίο θα περιλαμβάνει ένα ποσό που δεν θα υπερβαίνει τα 20 δισ. ευρώ και το οποίο επαρκεί για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας μέχρι και το τέλος του 2020.

● Η ελληνική πλευρά επιμένει ότι αυτό το μαξιλάρι θα είναι αρκετό.

● Στα ξένα κέντρα υπάρχουν μεγάλες αμφιβολίες.

Όσο θα συνεχίζονται τα σκαμπανεβάσματα στις αγορές ομολόγων, τα οποία θα καθιστούν απαγορευτικό το πλαίσιο για τη νέα δοκιμαστική έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, τόσο θα εντείνονται οι πιέσεις για την ενίσχυση του πλαισίου προστασίας της χώρας εν όψει της εξόδου στις αγορές.

Θέλει άτυπο μνημόνιο

Η Γερμανία ζήτησε τα μέτρα για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους να ενεργοποιούνται ύστερα από έγκριση όχι μόνο του Eurogroup, αλλά και των εθνικών κοινοβουλίων, μεταξύ των οποίων και το γερμανικό. Οι συνειρμοί έγιναν αυτόματα: ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι τώρα πρόεδρος της γερμανικής Βουλής, οπότε το όνομά του επανέρχεται στο επίκεντρο του ελληνικού ζητήματος (αν έφυγε ποτέ από αυτό).

Αν περάσει η θέση της Γερμανίας, πρακτικά η Ελλάδα θα βρεθεί μπλεγμένη σε ένα… μνημόνιο χωρίς να το ξέρει.

● Δημοσιονομικοί στόχοι θα υπάρξουν.

● Προαπαιτούμενα θα υπάρχουν, έστω και αν αυτά θα έχουν να κάνουν με τις μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να υλοποιήσει η χώρα.

● Μέτρα επίσης θα υπάρχουν (σ.σ.: η μείωση των συντάξεων και η περικοπή του αφορολογήτου).

Το μόνο που δεν θα υπάρχει είναι νέα δάνεια για την Ελλάδα, η οποία θα δανείζεται από τις αγορές (ακριβότερα) και θα περιμένει την ενεργοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος προκειμένου να συγκρατεί την ετήσια δαπάνη εξυπηρέτησης στο 15% του ΑΕΠ μέχρι το 2030 και στο 20% του ΑΕΠ μετά το 2030.

Μπέρδεμα με το ΔΝΤ

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ζήτησε επιτακτικά να προχωρήσει η συμφωνία για το χρέος «εδώ και τώρα» προκειμένου να υπάρξει ο χρόνος το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ να ενεργοποιήσει εγκαίρως το πρόγραμμα για την Ελλάδα και έτσι να διασφαλιστεί η συνέχιση της παρουσίας του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα.

Δηλαδή το ΔΝΤ ζήτησε μέχρι την επόμενη Πέμπτη η Γερμανία και οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης να έχουν καταλήξει σε ένα πλαίσιο συμφωνίας για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους (και μάλιστα χωρίς πολλές προϋποθέσεις) τη στιγμή που η γερμανική πλευρά έχει διαμηνύσει ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία συμφωνία για το χρέος αν προηγουμένως δεν κλείσουν τα προαπαιτούμενα της τέταρτης αξιολόγησης.

Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, οι αποφάσεις που θα ληφθούν στο Eurogroup της 24ης Μαΐου θα είναι και αυτές που θα κρίνουν το αν θα εξακολουθήσει να δίνει το «παρών» το ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα ή όχι. Το ΔΝΤ θέλει τα μέτρα για το χρέος να μην έχουν προαπαιτούμενα, ώστε να μπορούν να ληφθούν υπόψη κατά τη σύνταξη της έκθεσης βιωσιμότητας του χρέους, ενώ θέλει και μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση. Δηλαδή θέλει κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που θέλει η Γερμανία.

Ήδη τα σενάρια για πιθανή αποχώρηση του ΔΝΤ δίνουν και παίρνουν, καθώς η γερμανική πλευρά δεν φαίνεται διατεθειμένη να προχωρήσει σε γενναίες παροχές στο θέμα του χρέους (πόσο μάλλον χωρίς να «δέσει» την ελληνική πλευρά) λόγω και των ισορροπιών που διαμορφώνονται στο εσωτερικό της χώρας.

Και μόνο η λέξη «αποχώρηση» για το ΔΝΤ αρκεί για να ξεκινήσουν τα σενάρια σχετικά με το τι γίνεται στη μία και στην άλλη περίπτωση. Τα δεδομένα αυτή τη στιγμή έχουν ως εξής:

1. Το ΔΝΤ είναι αυτό που αμφισβητεί τη δυνατότητα της Ελλάδας να επιτύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους. Θεωρεί ότι το πρωτογενές πλεόνασμα το 2019 μπορεί να φτάσει στο 3,5% του ΑΕΠ μόνο αν ενεργοποιηθεί και η μείωση των συντάξεων και η μείωση του αφορολογήτου, χωρίς φυσικά να υπάρχει κανένα από τα θετικά μέτρα.

Αποχώρηση του ΔΝΤ όμως δεν σημαίνει ότι παγώνουν αυτομάτως και τα μέτρα για τις συντάξεις ή το αφορολόγητο. Πολύ απλά διότι τα μέτρα (τα οποία έχουν βαφτιστεί και μεταρρυθμίσεις) αποτελούν κομμάτι της συμφωνίας και με τους Ευρωπαίους στο πλαίσιο του Eurogroup του Ιουνίου του 2017.

2. Το ΔΝΤ είναι αυτό που πιέζει ώστε να μην ζητηθεί από την Ελλάδα να παράγει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Μπορεί σε πρώτη φάση η Ελλάδα να εμφανίζεται εγκλωβισμένη στη συμφωνία που έκλεισε στο Eurogroup τον Ιούνιο του 2017 (σ.σ.: 3,5% πλεόνασμα μέχρι και το 2022 και 2% μετά μέχρι και το 2030), ωστόσο, από τη στιγμή που η συζήτηση της ατζέντας Μακρόν είναι μπροστά, το να υπάρχει μια επιπλέον φωνή κατά των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων μπορεί να φανεί χρήσιμο.

3. Το ΔΝΤ έχει ταχθεί υπέρ της ρύθμισης του χρέους χωρίς προαπαιτούμενα, γεγονός θετικό για την ελληνική πλευρά, καθώς αυτό σημαίνει ότι δεν θα βρίσκεται υπό ασφυκτική κηδεμονία τα επόμενα χρόνια μόνο και μόνο για να καταφέρει να ενεργοποιήσει τα μέτρα διευθέτησης του χρέους.

Δημοσιονομικά χωρίς συντάξεις

Σήμερα η ημέρα ξεκινάει στο «Χίλτον» με τη διαπραγμάτευση για το δημοσιονομικό, δηλαδή το θέμα που «καίει» περισσότερο από κάθε άλλο την ελληνική πλευρά, καθώς θα κρίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό μέχρι και την ημερομηνία των εκλογών.

Ενώ οι παρασκηνιακές συζητήσεις σε Βρυξέλλες, Βερολίνο και Ουάσιγκτον θα οργιάζουν εν όψει της συνεδρίασης του Eurogroup την επόμενη Πέμπτη, στην Αθήνα θα συζητούν για το κατά πόσο η Ελλάδα των υπερπλεονασμάτων μπορεί να διατηρήσει τις υπεραποδόσεις για όλη την περίοδο 2019-2022 χωρίς να χρειαστεί να έρθει νωρίτερα η μείωση του αφορολογήτου και χωρίς να παγώσουν να αντίμετρα.

Για το επίμαχο θέμα της μείωσης των συντάξεων δεν αναμένεται να υπάρξει καμία συζήτηση στο «Χίλτον». Αυτή δεν είναι απόφαση που μπορεί να ληφθεί σε επίπεδο κλιμακίων και σίγουρα δεν είναι μια απόφαση που μπορεί να ληφθεί τώρα.