Της Κατερίνας Αγγελιδάκη

Λέξεις που έχει αλλάξει το νόημά τους και έχουν πλέον άλλη σημειολογία παρατηρούμε πολλές τον τελευταίο καιρό. Διότι η κρίση – που δεν είναι μόνο οικονομική – νοηματοδοτεί αλλιώς λέξεις που μέχρι χτες είχαν τη δική τους σημασία.

Της Κατερίνας Αγγελιδάκη

Λέξεις που έχει αλλάξει το νόημά τους και έχουν πλέον άλλη σημειολογία παρατηρούμε πολλές τον τελευταίο καιρό. Διότι η κρίση – που δεν είναι μόνο οικονομική – νοηματοδοτεί αλλιώς λέξεις που μέχρι χτες είχαν τη δική τους σημασία.

Έτσι η λέξη σωτηρία σημαίνει πλέον ναυάγιο, η συμφωνία εκβιασμός, η ιδιωτικοποίηση ξεπούλημα. Όταν λέμε πρωθυπουργός εννοούμε τραπεζίτης, ο πολιτικός είναι λαμόγιο, ο μετανάστης κλέφτης, η αυτοδυναμία άπιαστο όνειρο και το υποκοριστικό Άκης προδότης της πατρίδας.

Κατά τον ίδιο τρόπο, λέξεις παρεξηγήθηκαν. Κανένας πλέον δεν τολμάει να αναφερθεί στο lifestyle, διότι θα θεωρηθεί αυτομάτως ψώνιο ή γραφικός. Κανένας δεν μπορεί να πει τις λέξεις πατριώτης ή ασφάλεια χωρίς να τον περάσουν τουλάχιστον για μέλος ακροδεξιάς εθνικιστικής οργάνωσης. Η λέξη Έλληνας δαιμονοποιήθηκε διεθνώς σαν κάποιον «ενδογήινο» που ροκανίζει τα έγκατα της Γης και το DNA του Έλληνα αναγορεύτηκε από εμάς τους ίδιους σε εθνική ιδιαιτερότητα.

Άκρως παρεξηγημένη είναι – και ήταν πάντα – η λέξη παιδεία. Όποιος τη διαθέτει ή την επικαλείται δεν θεωρείται ακριβώς «λαπάς» (αυτή είναι παλαιότερη «ποιητική» παρασήμανση), αλλά αντιπαραγωγικός, άρα άχρηστος στην Ελλάδα του μνημονίου. Ο άνθρωπος με κουλτούρα ταυτίστηκε με τον κουλτουριάρη, δηλαδή με τον άνθρωπο που δεν έχει καμιά κουλτούρα.

Για το Facebook και το Twitter ούτε λόγος: υποκατέστησαν τη φιλία με το διαδικτυακό καμάκι και ο όρος «κοινωνική δικτύωση» είναι μια μασκοφορεμένη έκφραση της αναγκαστικής μοναξιάς μας.

Ξένοι οικονομικοί όροι μπήκαν, αίφνης, στο στόμα καθημερινών ανθρώπων, που τις χρησιμοποιούν με άνεση επιστήμονα ή οικονομικού αναλυτή. Έτσι, η χρεοκοπία λέγεται πλέον PSI (διότι δεν κάνει να την πούμε με το όνομά της), η κερδοσκοπία CDS και οι ληστεία hedge funds.

Επίσης λέξεις ή εκφράσεις αυτο-ακυρώθηκαν. Ουδείς σήμερα μπορεί να πει «είμαι σε κρίση», διότι η ατομική κατάσταση έκτακτης ανάγκης απορροφάται από τη συλλογική, επομένως δεν σηματοδοτεί απολύτως τίποτα. Ομοίως, όταν λέει κάποιος «χρωστάω στην τράπεζα» είναι σαν να λέει απλώς «καλημέρα».

Λέξεις που κανένα αυτί δεν αντέχει πια να ακούει, είναι: συνδικαλιστής, τρόικα, φοροδιαφυγή, μέτρα, περικοπές, απολύσεις, ανεργία.

Λέξεις που θέλουμε πλέον να ακούμε είναι: επαναδιαπραγμάτευση (ό,τι κι αν εννοεί ο καθένας με αυτή), διαγραφή, απόσβεση.

Η λέξη ευτυχία αργεί ακόμα. Προηγείται η απλή χαρά. Μην τα θέλουμε και όλα δικά μας.