search
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 16:51
MENU CLOSE

(Α)φυσικη Επιλογή (Netflix)

03.12.2019 20:46
Τρεις από τις καλύτερες ταινίες εποχής στο Netflix - Media

 

Εξαιρετικά κατατοπιστικό ντοκιμαντέρ για ένα από τα πιο επείγοντα ζητήματα της εποχής μας: τις συνέπειες της καταιγιστικής προόδου στον κλάδο της γενετικής μηχανικής, οι οποίες επιτρέπουν στον άνθρωπο να παρεμβαίνει στο ανθρώπινο, και μη, γονιδίωμα.

Ποιες είναι οι ηθικές προεκτάσεις όταν ‘‘ο άνθρωπος το παίζει Θεός’’; Ποιος έχει κάθε φορά λόγο πάνω στο ζήτημα; Ποιες φωνές πρέπει να ακουστούν, εκτός από αυτές των επιστημόνων και, ενίοτε, των ηθικών φιλοσόφων ; Και τι συμβαίνει όταν ακόμα και επιστήμονες με τις αγαθότερες των προθέσεων χρηματοδοτούνται από τον αμερικανικό στρατό, ή από εταιρείες που στοχεύουν σε τερατώδεις κερδοφορίες;

Επίσης: τι είδους (διεθνή) στάνταρ και προδιαγραφές πρέπει να ακολουθούνται/τηρούνται; Πότε πρέπει το Κράτος/η Πολιτεία να παρεμβαίνει; Όπως δείχνει το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ, στην Αμερική και αλλού, όπου η νομοθεσία είναι ανεπαρκής, ασαφής, ή ανύπαρκτη, έχουμε φαινόμενα ‘ερασιτεχνών’, αλλά και πρώην ‘παραδοσιακών’ επιστημόνων (τουτέστιν, με διδακτορικά, που έχουν εργαστεί σε οργανισμούς όπως η NASA, κλπ.) που καταφεύγουν σε μεθόδους ‘‘φτιάχτο μόνο σου’’, παρακάμπτοντας όλη τη χρονοβόρα διαδικασία (η οποία, ωστόσο, περιλαμβάνει και ενδελεχείς ελέγχους πριν το οποιοδήποτε φαρμακευτικό προϊόν βγει στην αγορά), τις πατέντες κλπ., και δοκιμάζοντας μόνοι τους τις νέες τεχνολογίες, συχνά πάνω στον εαυτό τους, κάνοντας τους ίδιους, ή κάποιον εθελοντή, πειραματόζωα.

Όπως υπαινίσσεται το ντοκιμαντέρ, το λεγόμενο κίνημα των ‘‘βιο-χάκερ’’ έχει σε μεγάλο βαθμό εμφανιστεί γιατί οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες δεν αφήνουν εναλλακτικές σε ανθρώπους για τους οποίους γονιδιακές θεραπείες που μπορεί να τους αλλάξουν ή να τους σώσουν τη ζωή είναι οικονομικά απλησίαστες. Ωστόσο, μια ‘‘παρενέργεια’’ είναι ότι με αυτό τον τρόπο έχουμε το φαινόμενο να ξεπηδάνε επίσης φιλόδοξες σταρτ-απ από το πουθενά, με στελέχη που ουδεμία σχέση έχουν με την επιστήμη και συχνά κάνουν του κεφαλιού τους προκειμένου να καθιερωθεί το brand name τους στην αγορά.

Όπως γίνεται ξεκάθαρο στο ντοκιμαντέρ, το πρόβλημα είναι εξαιρετικά σύνθετο. Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να εξαλείψουν αρρώστιες όπως η ελονοσία, αλλά και στα πλαίσια βιολογικού πολέμου. Παρέμβαση στο γονιδίωμα μπορεί να σημαίνει αποκατάσταση της όρασης ενός παιδιού, ή ανακούφιση για ανθρώπους που υποφέρουν από εκφυλιστικές, θανατηφόρες ασθένειες. Όμως, όπως επίσης αναφέρεται στο ντοκιμαντέρ, η ίδια τεχνολογία σε διαφορετικές εφαρμογές της (βλ. μωρά ‘‘σχεδιασμένα’’ να έχουν γαλανά μάτια, να είναι πιο δυνατά, κλπ.) μπορεί να έχει και διαστάσεις που παραπέμπουν επικίνδυνα στη λεγόμενη ευγονική.

Επίσης μπορεί να σημαίνει και την ανεπανόρθωτη διατάραξη οικοσυστημάτων, όταν γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί απελευθερώνονται στη φύση και πολλαπλασιάζονται/αναπαράγονται. Ένα από τα παραδείγματα του ντοκιμαντέρ αφορά στον πρόσφατο ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των αρουραίων στη Νέα Ζηλανδία, τους οποίους αρχικά έφεραν μαζί τους οι άποικοι, και που τώρα απειλούν να εξαλείψουν εκατοντάδες είδη ενδημικών πτηνών. Οι παραδοσιακοί τρόποι ελέγχου του πληθυσμού των αρουραίων με παγίδες, ποντικοφάρμακα, κλπ. έχουν αποτύχει. Ταυτόχρονα, οι επιστήμονες που θέλουν να εφαρμόσουν τη ριζοσπαστική μέθοδο που θα απελευθερώσει στο οικοσύστημα γενετικά τροποποιημένους αρουραίους έχουν ως στόχο να εξαλείψουν ένα είδος στη συγκεκριμένη περιοχή, προκειμένου να σώσουν πολλά άλλα. Όμως ακόμα και οι ίδιοι δεν είναι 100% σίγουροι για τις ανεπιθύμητες συνέπειες ενός τέτοιου πειράματος εκτός εργαστηρίου.

Μια άλλη παράμετρος που το (Α)φυσικη Επιλογή θίγει με γλαφυρό τρόπο είναι ότι δεν είναι το ίδιο να παίρνεις το στοιχείο που στη Φύση συναντάται στις βιοφωταυγείς μέδουσες και να το ‘‘μεταφέρεις’’ σε νέα ράτσα σκύλων που θα φωσφορίζει (περίπτωση που καταγράφεται στο ντοκιμαντέρ), ή, για να προσθέσω εγώ ένα άλλο, επίσης αληθινό παράδειγμα, δεν είναι το ίδιο να φτιάχνεις γενετικά τροποποιημένα καρπούζια χωρίς κουκούτσια, ή τετράγωνα καρπούζια τα οποία θα αγοράζουν οι εκκεντρικοί προνομιούχοι στις διάφορες μητροπόλεις του κόσμου, με το να προσπαθείς να σώσεις τη ζωή χιλιάδων φτωχών ανθρώπων, ή να την κάνεις λιγότερο αβίωτη.

Ερχόμενος αντιμέτωπος με δύσπιστο ακροατήριο, ένας από τους επιστήμονες στο ντοκιμαντέρ τονίζει : ‘‘ο κόσμος είναι ήδη ‘χαλασμένος’, και τον έχουμε χαλάσει εμείς’’. Όμως στη συνέχεια συνάδελφός του υπαινίσσεται αυτό που φιλόσοφοι όπως o Τίμοθι Μόρτον, η Μακένζι Γουάρκ, και ο Σλαβόι Ζίζεκ έχουν τονίσει επανειλημμένα στα έργα τους σχετικά με την οικολογία : η ρομαντική θεώρηση της ‘‘Φύσης’’, με κεφαλαίο Φ, ως οργανικό Όλον είναι παραμύθι. Σύμφωνα με αυτούς, η φύση είναι από μόνη της ‘‘ανισόρροπη’’ και ασταθής, και ήταν έτσι πολύ πριν από τη βιομηχανική επανάσταση, την παρέμβαση της σύγχρονης τεχνολογίας, κλπ. Τερατώδεις καταστροφές συντελούνταν, π.χ., στα προϊστορικά χρόνια, και ολόκληρα είδη εξαφανίζονταν ενώ άλλα επιβίωναν ακόμη κι όταν ο άνθρωπος δεν ήταν εκεί για να παρέμβει με κάποιον τρόπο. Αυτό φυσικά σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει, π.χ., ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίποτα για την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Αλλά η χαρακτηριστικά εγελιανή ρήση του Ζίζεκ είναι: ‘‘η ίδια η Φύση είναι αφύσικη’’. Για εκείνον, αυτή η συλλογιστική είναι σύμφωνη με το πνεύμα της θεωρίας του Δαρβίνου, τον οποίο αναφέρει, όπως κάνει σαφές και ο τίτλος του, και το ντοκιμαντέρ για το οποίο μιλάμε εδώ.

Για τον Ζίζεκ, λοιπόν, αλλά εν τέλει και για τους δημιουργούς του ντοκιμαντέρ (Α)φυσικη Επιλογή, η λύση σε τόσο σύνθετα προβλήματα δεν μπορεί να είναι κάποια λουδίτικη ή χίπικη/New Age επιστροφή σε ένα δήθεν αρμονικό παρελθόν. Η λύση δεν είναι η δαιμονοποίηση της τεχνολογίας ή της επιστήμης. Αυτές φαίνεται να είναι η καλύτερη ελπίδα που έχουμε— αλλά όχι μόνες τους. Ένα βασικό πρόβλημα, σύμφωνα με αρκετούς από αυτούς που μιλούν στο ντοκιμαντέρ, προκύπτει όταν η τεχνογνωσία βρίσκεται στα χέρια πολύ λίγων, οι οποίοι παράλληλα είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα πάντα για το κέρδος. Ταυτόχρονα, ωστόσο, γίνεται προφανές ότι άλλο ο εκδημοκρατισμός της επιστημονικής γνώσης, και άλλο η IKEAοποίηση της.

Βαθμολογία 5/5

Το (Α)φυσικη Επιλογή είναι τώρα διαθέσιμο στο Netflix


(ι) Αντιγράφω από το σχετικό λήμμα της Βικιπαίδειας: ‘‘Η γενετική μηχανική (genetic engineering), καλούμενη επίσης και γενετική τροποποίηση (genetic modification), είναι η άμεση χειραγώγηση του γονιδιώματος ενός οργανισμού με τη χρήση της βιοτεχνολογίας. Νέο DNA μπορεί να εισαχθεί στο γονιδίωμα του ξενιστή με μια πρώτη απομόνωση και αντιγράφοντας το γενετικό υλικό που ενδιαφέρει με τη χρήση μεθόδων μοριακής κλωνοποίησης, για να δημιουργηθεί έτσι μία νέα αλληλουχία DNA, ή με σύνθεση του DNA, και στη συνέχεια την εισαγωγή του στον οργανισμό – ξενιστή. Γονίδια μπορούν να αφαιρεθούν με τη χρήση μίας νουκλεάσης. Η στόχευση γονιδίου είναι μια διαφορετική τεχνική, που χρησιμοποιεί ομόλογο ανασυνδυασμό για να αλλάξει ένα ενδογενές γονίδιο, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διαγραφή ενός γονιδίου, αφαιρουμένων των εξωνίων, την πρόσθεση ενός γονιδίου ή να εισαγάγει σημειακές μεταλλάξεις […]Η γενετική μηχανική μεταβάλλει τη γενετική σύσταση ενός οργανισμού με τη χρήση τεχνικών που απομακρύνουν κληρονομήσιμο γενετικό υλικό ή εισάγουν DNA το οποίο παρασκευάζεται εκτός του οργανισμού, είτε απευθείας εντός του ξενιστή ή σε ένα κύτταρο το οποίο στη συνέχεια συντήκεται ή υβριδοποιείται με τον ξενιστή. Η διαδικασία περιλαμβάνει τη χρήση ανασυνδυασμένων νουκλεϊκών οξέων (DNA ή RNA), τεχνικές για να σχηματιστούν νέοι συνδυασμοί κληρονομήσιμου γενετικού υλικού, που ακολουθείται από τεχνικές για την ενσωμάτωση του εν λόγω υλικού, είτε έμμεσα, μέσω ενός φορέα του συστήματος, ή απευθείας μέσω μικροενέσεων, μακροέγχυσης και μικροέγκλεισης.’’ Δες επίσης το λήμμα CRISPR της Wikipedia.

(ιι) Παραπέμπω ενδεικτικά σε αυτό το σύνδεσμο, που περιέχει σχετικό διαφωτιστικό απόσπασμα από διάλεξη του Ζίζεκ, η οποία συμπτωματικά έλαβε χώρα στην Αθήνα: https://nextnature.net/2008/12/slavoj-zizek-ecology-without-nature. Κατατοπιστικό είναι και το βιντεάκι στον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=QwUlpBGN6hE. Δες επίσης εδώ: https://www.versobooks.com/blogs/2007-ecology-against-mother-nature-slavoj-zizek-on-molecular-red Συγκεκριμένα για τις εξελίξεις στη βιογενετική, δες τα σχετικά αποσπάσματα στο πρόσφατο βιβλίο του Ζίζεκ, Like A Thief in Broad Daylight: Power in the Era of Post-Humanity.

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 16:50