Στο μικροσκόπιο των αναλυτών η ένταση στα ελληνοτουρκικά και το ζήτημα της Αγίας Σοφίας.  

«Εν μέρει κατανοητή» χαρακτηρίζει η σημερινή Süddeutsche Zeitung τη θέση της Άγκυρας όσον αφορά τα θαλάσσια σύνορα και τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες στο Αιγαίο. Σε άρθρο με τίτλο «Προκλήσεις στο Αιγαίο» η εφημερίδα σημειώνει ότι «[…] το ιδιαιτέρως αραιοκατοικημένο και μικρό σε έκταση Καστελλόριζο στα ανατολικά της Ρόδου απέχει μόλις τρία χλμ. από τις τουρκικές ακτές. Το νησάκι αυτό βρίσκεται ανάμεσα σε μια σειρά ακατοίκητων μίνι-νησιών σε μια περιοχη με ιδιαίτερο φυσικό πλούτο. Ο λόγος που η Τουρκία βλέπει να περικόπτεται αδίκως η υφαλοκρηπίδα της -όπου μπορεί να διεξάγει απρόσκοπτα έρευνες για φυσικό αέριο- από μια Ελλάδα 3.000 νησιών: σύμφωνα με την τουρκική ανάγνωση η Ελλάδα θεωρεί το παραμικρό ύψωμα στη θάλασσα επικράτειά της, με δική του υφαλοκρηπίδα. Έτσι και στο Καστελλόριζο.

Βάσει διεθνούς δικαίου η Ελλάδα μπορεί να έχει το δίκιο με το μέρος της, πολιτικά όμως τα πράγματα δυσκολεύουν. Το ερώτημα ποιος μπορεί να διεκδικεί θαλάσσιες περιοχές και περιοχές εξόρυξης είναι σύνθετο και οι θέσεις είναι εκ των πραγμάτων ασυμβίβαστες. Το δε πλέγμα συμφερόντων των χωρών που υποστηρίζουν την Ελλάδα είναι αυτεξήγητο: ο λόγος για τον αγωγό Eastmed που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την Αίγυπτο και το Ισραήλ στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας και Κύπρου. Σε όλα αυτά η διψασμένη για αέριο Τουρκία αισθάνεται στο περιθώριο. Μαζί με τη Λιβύη άρχισε να επαναχαράσσει θαλάσσια σύνορα και οικονομικές ζώνες. 

Η διαμάχη για τον φυσικό πλούτο θα μπορούσε να λυθεί με διαπραγματεύσεις, ενδεχομένως με τη διαμεσολάβηση του Βερολίνου. Ωστόσο ο χρόνος πιέζει. Το κλίμα γίνεται κάθε μέρα χειρότερο, οι δε προκλήσεις πιο ακραίες. Σε μια ιδιαιτέρως μη φιλική ενέργεια η Τουρκία μετέτρεψε αίφνης την Αγία Σοφία […] σε τζαμί. Οι Έλληνες άφησαν τις σημαίες να κυματίζουν μεσίστιες, διαδηλωτές έκαψαν τουρκικές σημαίες. Πρόκειται επίσης για ανούσιες προκλήσεις. Όπως φαίνεται η Μέρκελ θα πρέπει σύντομα να ξανασηκώσει το τηλέφωνο». 

Η ανάγκη των Τούρκων ευκαιρία για τη χώρα

Για «ένα μήνυμα αυταρέσκειας» κάνει λόγο η εφημερίδα Express σχολιάζοντας τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. 

«Με την Αγία Σοφία είναι σαν να έφτιαξε ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν τη δική του σκηνή και αυτό μολονότι αυτή υπάρχει στην Κωνσταντινούπολη εδώ και 1.400 χρόνια. Ο Ερντογάν γνωρίζει τη δύναμη των συμβολισμών. Με την εκ νέου μετατροπή της σε τζαμί έστειλε στους πολίτες του αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο ένα μήνυμα που δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών: η ισλαμοποίηση της χώρα καλά κρατεί. Στον πρόεδρο θα άρεσε προφανώς ότι οι φωτογραφίες από την προσευχή της Παρασκευής συνδέονταν και με ένα μήνυμα προς τους μουσουλμάνους εκτός Τουρκίας: ότι εδώ βρίσκεται ένας από τους ισχυρότερους άνδρες του ισλαμικού κόσμου. Πρόκειται για ένα μήνυμα κατά της συνύπαρξης των θρησκειών. Η ΕΕ αντελήφθη εκ νέου πόσο δύσκολος συνομιλητής είναι ο Ερντογάν. 

Και τώρα; Με δεδομένη την κακή διαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού και τη δύσκολη οικονομική κατάσταση στην Τουρκία ο Ερντογάν εκτίθεται όλο και περισσότερο. Οι άνθρωποι στην Τουρκία υποφέρουν από τον κακό τρόπο διακυβέρνησής του. Η ανάγκη τους ισοδυναμεί ενδεχομένως με την μεγαλύτερη ευκαιρία για αλλαγή στην Τουρκία».  

Το σχόλιο της Süddeutsche Zeitung του Σαββατοκύριακου: «[…] Στη μεγάλη αυτή παράσταση για την οθωμανική κληρονομιά το ζητούμενο δεν είναι μόνο η διεθνής απήχηση. Το κυρίαρχο είναι η εσωτερική πολιτική σκηνή. Λόγω της δυσμενούς οικονομικής κατάστασης ο Ερντογάν δεν μπορεί να είναι βέβαιος για τη νίκη του σε εκλογές. Με αυτό το ”πυροτέχνημα” σε ένα από τα γνωστότερα μνημεία του κόσμου δημιουργεί την εικόνα μιας ισλαμικής υπερδύναμης και προκαλεί στους Τούρκους ένα συναίσθημα ασφάλειας εντός της ισλαμικής ταυτότητας.

Την ίδια ώρα ο Ερντογάν φαίνεται να καταχράται το γεγονός και για ανώτερους σκοπούς. Δεν είναι τυχαίο ότι η προσευχή έγινε στις 24 Ιουλίου, την επέτειο υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923. Αυτή έδωσε στον Ατατούρκ τη δυνατότητα ίδρυσης της σύγχρονης Τουρκίας. Το να πραγματοποιείται η προσευχή της Παρασκευής ανήμερα της επετείου δημιουργεί την εντύπωση ότι και ο πρόεδρος ανήκει στους αντιπάλους του κράτους του Ατατούρκ, ο οποίος θέλει να συνεχίσει την εποχή των Οθωμανών. Ωστόσο αυτό δεν είναι τόσο εύκολο. Εδώ και 100 χρόνια η Τουρκία είναι ένα κοσμικό κράτος, πολλοί άνθρωποι εκφράζονται υπέρ του Κεμάλ Ατατούρκ. Το κυριότερο όμως είναι ότι η θρησκεία και τα δήθεν εθνικά μεγαλεία δεν γεμίζουν τα στομάχια των ανέργων».