Η Ουάσιγκτον σφίγγει τη θηλιά στο Πεκίνο απαγορεύοντας δημοφιλείς εφαρμογές και υπηρεσίες

Αν τα τελευταία χρόνια δεν ζούσε κάποιος πλήρως απομονωμένος σε κάποια απάτητη ζούγκλα, τότε η πιθανότητα να μην έχει, τουλάχιστον, ακούσει για το TikTok είναι σχεδόν μηδενική, καθώς το νέο μέσο κοινωνικής δικτύωσης έχει γίνει η νέα τρέλα που σαρώνει τον κόσμο. Με το TikTok οι χρήστες του μέσου μπορούν να φτιάξουν μικρά βίντεο, διάρκειας έως ενός λεπτού, στα οποία μπορούν να κάνουν lip sync, να προσθέσουν μουσική, εφέ και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κάποιος και να τα ανεβάσουν στο διαδίκτυο.

Ήδη το TikTok έχει εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες στις χώρες της Δύσης – μάλιστα παρουσιάζονται ακόμα και περιπτώσεις… εθισμού στο μέσο –, ενώ η κινεζική εκδοχή του (το TikTok ανήκει στην εταιρεία ByteDance, που εδρεύει στο Πεκίνο), το Douyin, είναι εξίσου δημοφιλής στην ασιατική χώρα, αν και υπόκειται στους νόμους και τους περιορισμούς που θέτει το κινεζικό καθεστώς στα εγχώρια social media και έχουν υπάρξει και αναφορές για λογοκρισία.

Παρέμβαση Τραμπ

Το ενδιαφέρον του πράγματος βρίσκεται στο γεγονός ότι το TikTok, το οποίο είναι θυγατρική, πλέον, εταιρεία της ByteDance και έχει Αμερικανό CEO, βρέθηκε στο στόχαστρο του ίδιου του Ντόναλντ Τραμπ και κορυφαίων στελεχών της κυβέρνησης των ΗΠΑ και προστέθηκε στη λίστα των «πυρομαχικών» της Ουάσιγκτον στον ακήρυχτο πόλεμο με την Κίνα.

Συγκεκριμένα, ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, σε δημόσια δήλωσή του, κατηγόρησε το TikTok ότι στέλνει προσωπικά δεδομένα των χρηστών του (περίπου 100 εκατομμύρια εκ των οποίων βρίσκονται στις ΗΠΑ) στην Κίνα.

Είχε προηγηθεί αγωγή από φοιτητή στην Καλιφόρνια εναντίον της εφαρμογής για τον ίδιο λόγο (ότι μεταφέρει προσωπικά δεδομένα των χρηστών σε servers στην Κίνα) και η «μάχη» κορυφώθηκε πριν από λίγες ημέρες, όταν ο Τραμπ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο να απαγορεύσουν το TikTok στη χώρα, απαιτώντας από την Google και την Apple να αφαιρέσουν την εφαρμογή από τα ψηφιακά καταστήματά τους.

Διορία 45 ημερών

Την ίδια στιγμή το TikTok βρέθηκε μεταξύ σφύρας και άκμονος στην Ινδία, της οποίας η κυβέρνηση απαγόρευσε το μέσο κοινωνικής δικτύωσης επ’ αόριστον μετά την ινδοσινική σύγκρουση στα σύνορα των δύο χωρών στα Ιμαλάια. Το Νέο Δελχί ισχυρίστηκε ότι η απαγόρευση έγινε για να προστατευθούν τα προσωπικά δεδομένα των Ινδών και να σταματήσει την παράνομη, όπως τη χαρακτήρισε, μεταφορά τους σε servers εκτός Ινδίας.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, καθώς και άλλες χώρες (Ιαπωνία, Πακιστάν και Αυστραλία) λάμβαναν περιοριστικά μέτρα κατά της εφαρμογής, επικαλούμενες ζητήματα ασφάλειας προσωπικών δεδομένων, η ByteDance, την 1η Αυγούστου, ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να πουλήσει το TikTok και ότι βρίσκεται σε συζητήσεις με τη Microsoft, η οποία θα αναλάμβανε και τη διαχείριση των δεδομένων των χρηστών.

Μια πρώτη εκδοχή της συμφωνίας των δύο εταιρειών κατατέθηκε προς μελέτη στον Λευκό Οίκο. Ωστόσο φαίνεται ότι η συμφωνία συνάντησε εμπόδια και ο CEO της Microsoft Σατία Ναντέλα δήλωσε ότι επιθυμεί να συζητήσει με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ σχετικά με την αγοραπωλησία.

Ο Τραμπ αποφάσισε, στις 6 Αυγούστου, να δώσει περιθώριο 45 ημερών (ήτοι έως τις 15 Σεπτεμβρίου) προκειμένου το TikTok να πουληθεί στη Microsoft ή σε άλλη αμερικανική εταιρεία, ξεκαθαρίζοντας ότι αν μέσα σε αυτό το διάστημα δεν επιτευχθεί συμφωνία θα απαγορεύσει την εφαρμογή στις ΗΠΑ.

Το διάταγμα, μάλιστα, αναφέρει ότι «το TikTok συλλέγει αυτόματα πολλά προσωπικά δεδομένα των χρηστών… επιτρέποντας πιθανόν στην Κίνα να εντοπίζει κρατικούς υπαλλήλους και να συγκεντρώνει προσωπικά στοιχεία με στόχο τον εκβιασμό και τη βιομηχανική κατασκοπεία».

Ταυτόχρονα η αμερικανική Γερουσία υιοθέτησε ομόφωνα νομοσχέδιο που απαγορεύει το κατέβασμα και τη χρήση του TikTok σε κάθε συσκευή που παρέχεται από την κυβέρνηση στους υπαλλήλους της ή σε μέλη του Κογκρέσου.

Στον αέρα και το WeChat

Μάλιστα, στο προεδρικό διάταγμα της 6ης Αυγούστου ο Τραμπ, εκτός από το TikTok, συμπεριέλαβε άλλη μια κινεζική εφαρμογή, λιγότερο δημοφιλή, αλλά ίσως πολύ πιο ζωτικής σημασίας από ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης στο οποίο μπορεί κάποιος να ανεβάζει βίντεο 15 δευτερολέπτων στα οποία κάνει lip syncing με τραγούδια γνωστών ποπ σταρ.

Πρόκειται για το WeChat, μια εφαρμογή μέσω της οποίας κάποιος μπορεί να κάνει πάρα πολλά πράγματα, από το να ανταλλάξει φωτογραφίες και να κουτσομπολέψει μέχρι να πληρώσει λογαριασμούς και να στείλει κάπου χρήματα.

Το WeChat αποτελεί για πολλούς Κινέζους, αλλά και για επιχειρήσεις που συνεργάζονται με τη Δύση, έναν ζωτικής σημασίας ομφάλιο λώρο, δεδομένων των απαγορεύσεων και περιορισμών που θέτει στο διαδίκτυο το Πεκίνο. Ωστόσο, το προεδρικό διάταγμα του Τραμπ απαγορεύει στις Google και Apple να έχουν συναλλαγές με την εταιρεία στην οποία ανήκει το WeChat, την πανίσχυρη Tencent, και τις υποχρεώνει να αφαιρέσουν την εφαρμογή από τα ψηφιακά καταστήματά τους.

Σύμφωνα με τους «New York Times», το προεδρικό διάταγμα είναι αρκετά ασαφές ώστε να μην είναι εφικτή ακόμα η αξιολόγηση της πραγματικής του ισχύος, γεγονός που αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για το WeChat, από μια απλή δυσχέρεια μέχρι την πλήρη απαγόρευση και διακοπή κάθε δυνατότητας χρήσης του.

Η εφημερίδα σημειώνει ότι το διπλό χτύπημα του Τραμπ στο TikTok και στο WeChat αποτελεί μια μείζονα κλιμάκωση των εχθροπραξιών κατά της Κίνας, αλλά οι συνέπειές του μπορούν να επηρεάσουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη.

Ο νόμος του Πεκίνου

Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι η επίκληση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων των χρηστών κινεζικών εφαρμογών από την Ουάσιγκτον δεν είναι απολύτως αβάσιμη. Όπως σημειώνει ο «Independent», το «αδελφάκι» του TikTok στην Κίνα, το Douyin, φέρεται να χρησιμοποιεί ειδικά προγράμματα αναγνώρισης χαρακτηριστικών προσώπου, ώστε να καθιστά αδύνατη τη χρήση του εκτός Κίνας.

Επίσης στους όρους χρήσης του TikTok γίνεται ξεκάθαρο ότι η εταιρεία μπορεί να μοιράζεται δεδομένα με τις άλλες εταιρείες του ομίλου στον οποίο ανήκει, δηλαδή και με τη μητρική ByteDance στο Πεκίνο. Εδώ, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, βρίσκεται το μεγάλο ερώτημα, καθώς ο Εθνικός Νόμος Πληροφοριών της Κίνας προβλέπει ότι οργανισμοί και πολίτες οφείλουν να συνεργάζονται με τις κινεζικές αρχές σε ζητήματα πληροφοριών.

Πολλές κινεζικές εταιρείες έχουν δηλώσει ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσουν τον νόμο όσον αφορά χρήστες εφαρμογών, υπηρεσιών και συσκευών εκτός Κίνας, ωστόσο ειδικοί στη Δύση εκτιμούν ότι οι εταιρείες δεν έχουν πολλές επιλογές εκτός της συμμόρφωσης.

Ταυτόχρονα, όπως προαναφέρθηκε, έχουν καταγραφεί περιστατικά λογοκρισίας στο TikTok, τα οποία αφορούσαν βίντεο που σατίριζαν ή ασκούσαν κριτική στο καθεστώς του Πεκίνου ή ασχολούνταν με ζητήματα «ευαίσθητα», όπως η ανεξαρτησία του Θιβέτ ή τα γεγονότα στην πλατεία Τιενανμέν.

Γόρδιος δεσμός

Από την άλλη, η πώληση του TikTok σε αμερικανική εταιρεία δεν ακούγεται ως πολύ καλή ιδέα σε κάποιους στην Ουάσιγκτον, οι οποίοι θεωρούν ότι κατ’ αυτό τον τρόπο μια κινεζική εταιρεία θα βγάλει κέρδος δισεκατομμυρίων δολαρίων για να παραμείνει η εταιρεία σε αμερικανικό έδαφος.

Την ίδια στιγμή το TikTok ανακοίνωσε ότι πρόκειται να ανοίξει στην Ιρλανδία το πρώτο του κέντρο δεδομένων στην Ευρώπη για τους χρήστες του στην ευρωπαϊκή ήπειρο λέγοντας ότι θα επενδύσει 420 εκατ. ευρώ στο κέντρο αυτό, που θα τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του 2022, ενώ έως τώρα τα δεδομένα των χρηστών του αποθηκεύονται στις ΗΠΑ και τη Σιγκαπούρη.

Μάλιστα κάποιες πληροφορίες ήθελαν το TikTok να μεταφέρει το αρχηγείο του στο Λονδίνο, ενώ το Πεκίνο αντέδρασε δι’ εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών κατηγορώντας τις ΗΠΑ για «πολιτική χειραγώγηση» και για «εκφοβισμό».

Στο στόχαστρο οι εταιρείες τεχνολογίας

Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, η «υπόθεση TikTok» αποτελεί άλλο ένα κεφάλαιο στον πόλεμο που έχει κηρύξει ο Τραμπ στην Κίνα βάζοντας στο στόχαστρο τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας της χώρας. Ήδη Huawei και ΖΤΕ βρίσκονται στη «δίνη του κυκλώνα» έχοντας επί της ουσίας αποκλειστεί από τη συμμετοχή τους στην ανάπτυξη του δικτύου 5G σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Βρετανία.

Επιπλέον η Ουάσιγκτον πιέζει και άλλες συμμαχικές της χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, να αποκλείσουν τους κινεζικούς κολοσσούς από τα δίκτυά τους, επικαλούμενη ζητήματα ασφαλείας επικοινωνιών και κατηγορώντας τη Huawei ως ενεργούμενο του καθεστώτος του Πεκίνου, κάτι που η εταιρεία έχει αρνηθεί κατηγορηματικά.

Μάλιστα η Huawei έχει μπει σε «μαύρη λίστα» του υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να απαγορεύεται σε αμερικανικές εταιρείες να της παρέχουν προϊόντα και υπηρεσίες τους. Αυτό έχει αποτέλεσμα τα τελευταία τηλέφωνα της Huawei να μην διαθέτουν υπηρεσίες της Google (Play Store κ.λπ.), αλλά και hardware αμερικανικών εταιρειών, όπως η Qualcomm, γεγονός που φαίνεται ότι έχει επηρεάσει αρνητικά τις πωλήσεις της εκτός Κίνας.

Σημειώνεται δε ότι ο Πομπέο ανακοίνωσε πως οι ΗΠΑ προτίθενται να θέσουν και νέους περιορισμούς σε «μη έμπιστες» κινεζικές εταιρείες κατασκευής smartphones, χωρίς να τις ονομάσει, αν και αναλυτές εκτιμούν ότι το «καμπανάκι» χτυπάει για εταιρείες όπως οι OnePlus, TCL και Lenovo, που έχουν δραστηριότητα στην Αμερική, αλλά και για άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται δυναμικά στις δυτικές αγορές.